(Conferentie Islam en Burgerschap)
Helemaal vergeten dat ze nog minister van integratie blijft. Verdrongen zeker. Niet dat we veel hebben gemerkt van die kant van haar ministerschap. Een krakkemikkige inburgeringswet die er na veel gerommel nog doorgejast werd. Ze heeft nog eens een paar miljoen aan een ander project onttrokken, om haar eigen image als integratieminister op te vijzelen. Daar hebben we een foto aan over gehouden van haar op de fiets naast een allochtoonse op de fiets. Dat moesten we allemaal eens gaan doen, met elkaar fietsen. Nooit meer van gehoord. Af en toe trad ze op bij congressen en bijeenkomsten. Voor mij eerder een reden om maar niet te gaan, Verdonk kwam ik al meer dan genoeg tegen in de Eerste Kamer. Ik had altijd nog de gedachte om haar een keer geen hand te geven, en dan te zeggen dat het tegen mijn geloof was. Wat dicht bij de waarheid kwam. Heb ik niet gedaan. Te flauw. Te makkelijk. Of ben ik gewoon te beleefd opgevoed.
Gisteren een conferentie van Islam en Burgerschap. Zonder Verdonk. Een inleiding van Frank Bovenkerk over islamofobie. Heeft hij net een artikel over gepubliceerd. Kom ik op terug vandaag, want dat was interessant. Ook om over verder te denken.
Ik was minder te spreken over de workshop die ik in moest leiden en de discussie aan het eind. Het onderwerp van de conferentie was de kloof tussen moslims en niet-moslims. En wat daar aan te doen. Mijn thema binnen dat kader was de politiek. Ik wilde het wel hebben over de vraag of met name de linkse partijen in de polarisatie, in de crises, voldoende hadden gedaan, en mijn antwoord was zelfkritisch nee. Ik gaf ook een aantal redenen aan waarom links geen adequaat antwoord had gehad, koudwatervrees tegen religie, dat nog algemeen als conservatief wordt gezien, angst voor nieuwe verzuiling, de gedachte dat socialisme een algemene overkoepelende visie biedt waarin geen behoefte is aan ‘aparte’ groepen als vrouwen of migranten, en een ervaren band met de autochtonen in de oude wijken, die het dichtst bij het vuur zitten. Vandaaruit, met deze hand in eigen boezem, had ik willen praten over wat moslims en migranten van de linkse partijen verwachten, en wat zij zelf zouden kunnen doen om de samenwerking te verbeteren.
Daar kwam het niet erg van. Hoewel er mensen in de groep zaten, moslims, actieve partijleden, die hier wel op in hadden willen gaan, zaten er ook mensen in die me het gevoel gaven weer helemaal bij het begin te moeten beginnen. Iemand die me ervan beschuldige ‘politiek correct’ te zijn. Iemand van de VVD die weer begon over boerka en die imam die vrouwen geen hand wilde geven. Dat is toch waar de mensen over willen praten, zei hij. Iemand die vond dat we het helemaal niet over islamofobie moesten hebben want het ging toch over sociaal-economische problemen. Jawel, ook, zei ik, maar dat doen we al en dat is nu even het onderwerp niet. Iemand die in Kuweit nog eens een Arabier was tegen gekomen die heel lelijk deed tegen een vrouw zonder hoofddoek. En ook wel eens in de supermarkt een moslim was tegengekomen die nare dingen zei. Iemand die dacht dat ik sprak uit electoraal opportunisme. Dat werd dus niks.
Daarover zou ik beleefd mijn mond hebben gehouden, want ik was er te gast, als ik niet dringend was uitgenodigd om nu eens echt te zeggen wat ik vond, want het mocht best wel eens ‘prikkelend’, dus ik zei in de plenaire: ik vond het niks. De bekende cliche’s. Ik dacht niet dat ik die hier op deze conferentie nog hoefde te horen. Wie geen deel is van de oplossing is deel van het probleem. Zei iemand tegen me: maar dat is de realiteit. Ik hoef niet nog meer realiteit, zei ik, ik kom al een overdosis realiteit tegen in de …eh, realiteit.
Wat mismoedig nagepraat. Genoeg herkenning bij anderen die ook niet erg gelukkig werden. Weinig vrolijke moslims gehoord. In de andere werkgroepen ging het ook niet geweldig. Ik zei dat ik dacht naar een artsencongres te gaan, maar vooral geconfronteerd te zijn met de patient. Er waren er wel meer die het jammer vonden dat we geen stap verder waren gekomen dan constateren dat die kloof er is, inclusief in dit tamelijk elitaire en uitgenodigde gezelschap. Misschien moet Islam en Burgerschap een volgende keer beter nadenken wat ze willen bereiken, hoe en vooral ook met wie.
Ik wil nog wel eens met actieve mensen van de linkse partijen, en de actieve mensen van moslimorganisaties doorpraten over wat we kunnen doen, in de onderlinge samenwerking. Met ietsje meer nadenken wie je daar voor uitnodigt, om wat minder in het probleem te blijven hangen en wat meer richting oplossing te gaan. Volgende keer beter.
Ha Anja,
ik ben blij met jouw website. Voel me al lezend weer ergens bij horen als wereldburger.
Wat Verdonk aangaat, als ik haar hoor zeggen: regels zijn regels, klinkt in mijn achterhoofd: Befehl ist Befehl.
Is dat (ook) te makkelijk?
En zo’n conferentie en workshop. Ik vraag me af welke werkvorm gekozen werd. Lag het accent op debat of op dialoog?
Hoe dan ook, sukses ermee.
Groetend,
Vialogue
Ik werd verwacht een kort verhaal te houden aan de hand van een aantal stellingen, waarop de discussieleider het gesprek zou leiden. Het punt was dat ik bij een conferentie die uitgeschreven was door Islam en Burgerschap, een meer vergelijkbare startpositie van de deelnemers had verwacht, waardoor je niet meer hoefde te discussieren over bestaat er wel een kloof tussen moslims en niet-moslims en waar ligt dat aan. Maar dat als uitgangspunt kon hanteren om van daaruit verder te praten, vanuit partijen en moslimorganisaties, hoe nu verder. Maar daar was de helft van de deelnemers helemaal niet aan toe dan wel er niet toe genegen.
In de plenaire zei een vrouw, we moeten eerst gaan kennismaken. Mooi idee. Maar ik heb al vele jaren kennis gemaakt. Dus ik wil graag verder met de mensen die die fase wel gehad hebben.
Je kunt het dus zien als een inschattingsfout van mijn kant.
Ik zou wel, als ik in de organisatie had gezeten, de discussie nooit zo los hebben gelaten, maar veel strakker hebben gestructureerd. Ik heb zelf aan vele trainingen meegewerkt, en mijn leidraad is altijd dat de mensen niet sjagerijniger weg moeten gaan dan ze zijn gekomen. Maar ondanks realiteit, met een positief perspectief, minstens voor de volgende stappen.
Gistermiddag was ik ook aanwezig. Ik ben het met u eens dat de discussie niet veel opschoot, daarvoor was het gezelschap veel te gemengd en waren de belangen veel te divers. Bovendien was de thematiek veel te breed om nog iets zinnigs over te kunnen zeggen. Wel nog 2 vragen aan u:
1. Wat zou een goed thema en een goede vorm zijn voor een evt. vervolgbijeenkomst?
2. Ik merk dat de groep ‘dialooggezinden’ groeit maar onderling ook steeds verdeelder raakt. Herkent u dit ook, zou dit niet ook mede de oorzaak zijn van het mijns inziens matige debat van
gistermiddag?
3. Is het een idee, ter aanvulling op 1, om een vervolgbijeenkomst qua inhoud om te draaien? Dus om als uitgangspunt een selectie van de beste ‘oplossingen’ ter discussie voor te leggen aan deskundigen?
Vr.gr.,
G. Idema.
Even een snelle reactie, want het is iets om langer over na te denken, je zou kunnen beginnen met: die kloof is er. Op verschillende niveau’s. Inleidingen over: waar bestaat die kloof uit, hoe kunnen we die duiden. (Daar was Bovenkerk een goede bij, maar er zijn ook nog andere invalshoeken) Dan werkgroepen met heel concrete van te voren vaststaande opdrachten. Dus in mijn geval niet onder een algemene titel ‘beeldvorming en politiek’, maar: hoe kunnen (linkse) politieke partijen en moslims samenwerken om iets aan die kloof te doen? En dan graag met mensen die aan die opdracht willen werken, vooral dus mensen die daar wat mee ‘hebben’, en niet alleen maar met elkaar in discussie willen over waarom ze dat onzin vinden.
Ik zou ook meer willen doen met trainingachtige vormen. Ik heb vroeger veel gewerkt met ‘bondgenotengroepen’, zwart-wit, mannen-vrouwen, joods-niet-joods, klasseverschillen, homo-hetero. Eerst als deelnemer, toen als begeleider en docent. Ik zou dat ook wel eens willen proberen met moslims en niet-moslims die bondgenoten zouden willen zijn. Daarvoor moet je niet zomaar mensen bij elkaar zetten, en zeggen praat maar, maar een frame hebben van inzicht, in wat het uitmaakt om aan de dominante of aan de niet-dominante kant te staan. Een deel van het werk doe je apart, om daarna weer bij elkaar te komen. Je hebt daar ook een begrippenkader voor nodig, en een trainer die heel goed om weet te gaan met opkomende emoties. En deelnemers die gemotiveerd zijn, met de billen bloot durven, nu eens niet alleen maar met ‘meningen’ komen. (We komen al om in de meningen). Wel met de eigen persoonlijke waarheid, vanuit een persoonlijke achtergrond. Ik weet dat het rijkelijk vaag klinkt zo. Ik heb er destijds een boek over geschreven, De ziekte bestrijden, niet de patient, over klasse, kleur en sekse. Het is wat taalgebruik erg verouderd, en de gehanteerde methodiek staat er niet in. Maar een principe heb ik nog over gehouden van die groepen en lijkt mij uiterst actueel: je gaat wel uit van persoonlijke gelijkwaardigheid, maar tegelijk ook van maatschappelijke ongelijkheid, die je niet kunt ontkennen. Het lijkt wel of we in die veel verguisde jaren zeventig en tachtig meer methodiek tot onze beschikking hadden dan nu! En alsof we het wiel weer opnieuw uit moeten vinden. Ik heb in ieder geval nog jaren lesgegeven over diversiteit aan beroepsopleidingen. En dat kon toen ook nog allemaal met subsidie van de overheid, en erkenning van de opleidingen. Toen was er wel degelijk de gedachte dat de kloof tussen allochtoon en autochtoon een kwestie was van een wederzijds proces. (Kom daar maar eens om bij deze regering. Nou ja, die mag ook weg.)
Ik zou er, als experiment, wel weer aan willen gaan staan, en het weer eens uit willen proberen. Aanpassen aan de nieuwe tijd. Ik denk dat het kan, en dat je er verder mee komt dan dit soort ‘debatten’.
Ik heb de lijst van genodigden gezien, voor en tegenstanders, en de moed zonk met toen al in de schoenen. Voor oplossingsgericht resultaat heb je denk ik meer aan werkgroepachtiger bijeenkomsten met beperktere thema’s en deelnemers die qua ideeën wat dichter bij elkaar zitten.
Met in mijn achterhoofd de vorige I&B bijeenkomst, waar (nota bene op vrijdag) niets voor het gebed geregeld was, heb ik besloten geen moeite te doen om hier bij te mogen zijn.
Jammer, Hendrik Jan. Ook al snap ik wat je zegt. Ook al was ik kritisch, en danig geirriteerd wat ongetwijfeld iedereen aan me heeft kunnen merken, ik hoop wel dat een minder goede ervaring de aanleiding kan zijn om van te leren en iets te verbeteren. Zoveel plekken waar ‘gemengde’ conferenties plaats vinden hebben we niet. Dus ik denk vast dat ik de volgende keer weer ga. En als dat op vrijdag is, zonder dat er iets voor het gebed is geregeld, wil ik daar als bondgenote vast wel wat over zeggen.
Ik had – na dezelfde teleurstellende ervaringen als Hendrik Jan Bakker – deze keer wel hogere verwachtingen, om verschillende redenen. Helaas onterecht. Toen een van de gespreksleiders de inleidster van de workshop waarbij ik was ingedeeld, aankondigde als een ‘blonde godin die under cover was gegaan bij jonge Nederlandse jihadstrijders’ werd ik al onrustig. Het aangekondigde onderwerp van de workshop was ‘de mogelijkheden van het maatschappelijk middenveld voor het verkleinen van de kloof’, maar bleek veranderd te zijn in ‘het maatschappelijke debat over de islam’. Na het voorstelrondje van de deelnemers was ik weer hoopvoller, maar helaas konden we nauwelijks ideeen uitwisselen. De aanwezige moslims en niet-moslims mochten eerst veel te lang luisteren naar de ‘blonde godin’ en haar collega (2 piepjonge journalisten van de Nieuwe Revu die een boek geschreven hebben over jonge moslimjihadi’s) die door dezelfde gesprekleider werden uitnodigde om ‘spannende anekdotes’ te vertellen, hetgeen mijn (niet-moslim)buurvrouw al na enkele minuten met ‘puberaal geklets’ bestempelde. Dit deel sloot hij af met de mededeling dat deze dappere meiden zelfs in staat waren geweest een van de jonge jihadstrijders uit te nodigen voor deze bijeenkomst. Maar helaas had de jongeman op het laatste moment om praktische redenen afgezegd, anders hadden wij toch een ‘mooi kerstcadeautje’ meegekregen (dit bedoelde hij echt niet cynisch, hij had zich er zelf erg op verheugd vertelde hij ons!)
Ik vraag me werkelijk af wie bedacht heeft dat je een constructief gesprek over het verkleinen van de kloof tussen moslims en niet-moslims, waarbij vertegenwoordigers van beide groepen aanwezig zijn, kunt beginnen met een haast voyeuristisch gesprek over moslimjongeren die de gewelddadige jihad voorstaan! Ik was niet verbaasd dat enkele moslims die zich al een paar jaar intensief inzetten als bruggenbouwer (onder wie ik mezelf ook schaar), daarna heftig en verkrampt reageerden. Toen een van de jonge journalisten zei dat zij als oplossing zag dat de gematigde moslims meer van zich zouden moeten laten horen, bedacht ik dat je, als je als ‘gematigde moslim’ iets wilt zeggen, in dit soort gesprekken moet beginnen met het overschreeuwen van de agenda die je voorgeschoteld krijgt (waarbij de gematigdheid uiteraard niet meer uit de verf komt).
De gesprekleider riep met zijn houding, antwoorden en vragen zoveel spanning op, dat ik na een uur totaal opgefokt de ruimte verliet (evenals Mustafa Hilali van Tans, die 2 jaar geleden een van de motoren was achter vele (spanningsverlagende) acties na de moord op Theo van Gogh). Ook in het plenaire gedeelte was er weer dezelfde gespreksleider en hij deed dit zo opgefokt, dat ik er intussen zeker van was dat zijn hoofd vol vaste (angstige) beelden over de islam en moslims zat. Iedere vraag die hij stelde was suggestief en zijn samenvattingen zeiden regelmatig meer over zijn eigen visie dan over waar we feitelijk naar geluisterd hadden. Bovendien bleef hij voortdurend op zoek naar confrontaties tussen deelnemers.
Helaas kwam het ook tot een confrontatie tussen hem en mij. In tegenstelling tot mijn actie zondag in de Rode Hoed, heb ik er deze keer geen goed gevoel over dat ik blijkbaar zo gefrustreerd ben geraakt over het ‘islamdebat’ dat ik me nu veel te snel persoonlijk geraakt voel. Ik neem me dan ook voor om vanaf nu zo min mogelijk aanwezig te zijn bij dergelijke ‘evenementen’, ze hebben m.i. geen zin (zegt Anja trouwens al veel langer), en kosten me ook nog mijn gezondheid als ik ermee doorga. Na vijf jaar als moslima debatteren in dergelijke gepolariseerde omstandigheden heeft me blijkbaar opgebrand. Ik geloof er niet meer in. Voordat ik echt helemaal achter de geraniums verdwijn met mijn geloof en hoofddoek (hetgeen een teken van terugtrekken van de samenleving zou zijn = het begin van radicalisering, ai!), kan ik mij beter gaan richten op dingen waar ik nog wel in geloof.
De confrontatie leidde achteraf trouwens nog wel tot een onverwachte ‘bekentenis’ door onze gespreksleider. Toen ik hem mijn reactie nog kort uitlegde en hem vroeg of hij soms bang was voor de islam en moslims, riep hij: ‘JA, EN WEET JE WAAROM?!’ Daarna kreeg ik een met emoties overladen stortvloed van argumenten, die vooral te maken hadden met de jongerendebatten die hij de afgelopen tijd gevoerd heeft en waarbij hij zich kapot geschrokken is van uitlatingen van een aantal moslimjongeren daarbij. (Wat ik me trouwens kan voorstellen, want tijdens (jongeren)debatten worden vaak nog extremere dingen geroepen, van verschillende kanten dan bij debatten met een ouder publiek. Toen hij alles eruit had gegooid, heb ik gezegd dat ik blij was met zijn echte antwoord, maar dat ik hem dus serieus vraag of hij met deze heftige emoties die blijkbaar nogal bepalend zijn, zichzelf nog wel een geschikte gespreksleider voor het dichten van de kloof vindt.
Maar ik ben vooral teleurgesteld door Islam en Burgerschap, dit was ver beneden peil. Ik heb me gebruikt gevoeld, en vraag me serieus af wat hun beoogde doel was. (Hoewel ik zelf verantwoordelijk blijf voor het feit dat ik blijkbaar geen voldoende afstand kan houden op dit moment, maar daar trek ik mijn eigen conclusies wel uit). Ik zal een officiele klacht indienen en wil me vanaf nu alleen nog bezighouden met organisaties, mensen en activiteiten die ‘de kloof’ niet gebruiken voor een interessante middaginvulling waardoor hij alleen maar verder verbreedt en verhardt.
Anja en zeker Ceylan,
dit is goeie info voor iemand als ik die al 10 jr nauwelijks nog gaat naar dergelijke bijeenkomsten.
Jullie feedback maakt goed helder wat er preciezer mis was met deze bijeenkomst van I&B.
Jullie observatie sluit overigens naadloos aan op wat ik al vreesde. Eerlijk gezegd denk ik snel “Waste of my time”, maar zie ook in dat dat toch niet de goede gedachte is.
Een vraag die ik heb aan jullie is: was dit lage organisatiepeil nou een uitzondering of niet ? Een toelichting wordt gewaardeerd.
Bij voorbaat dank,
Aleem Ahmed
Beste Anja,
Bedankt voor dit platform. Op deze manier kunnen we toch maar mooi daags na zo’n slechte bijeenkomst van gedachten wisselen. Ik wil aan de reacties nog een idee toevoegen.
Als het gaat om een probleem dat moet worden opgelost, kun je spreken van ‘probleemeigenaren’. Wie voelt zich ‘probleemeigenaar’ als het gaat om de kloof tussen moslims en niet-moslims? Gisteren zaten er teveel mensen in de zaal die het idee hadden dat ze het probleem van ‘de ander’ moesten analyseren. Ik beschouw, als niet-moslim, de kloof als mijn probleem en heb zelfs een heel boek over de kloof geschreven ‘De hel, dat is de ander; het verschil in denken van moslims en niet-moslims’.
De volgende keer wil ik dan ook graag een discussie met ‘probleemeigenaren’, graag in kleine clubjes van ongeveer zes stuks. En daarbij zou ik de dwingende debatvormpjes en het show-element even achterwege willen laten. Geen Greve of Choho, maar een degelijke korte inleiding over de misverstanden die kennelijk zo talrijk zijn dat we met elkaar zo slecht in staat zijn om de lijn van een gesprek vast te houden. Met goede leiding is dat mogelijk.
Je suggestie van trainings-achtige vormen, om aan den lijve zaken te ervaren, lijkt me uitstekend. Met nog een opmerking, ook aan Greco Idema, die eerder zijn reactie op dit platform gaf, ik teken meteen in om een bijdrage te leveren, Anja doet mee (of niet Anja?), en jij laat het er als professional vast ook niet bij. Misschien kunnen we Islam en Burgerschap na deze goedbedoelde poging tot een nieuw elan uitdagen. Want dat moet.
Groet,
Bart
Beste Anja,
Het was leuk je in levende lijve te zien. Ook ik was aanwezig op de conferentie van Islam en Burgerschap. Moet zeggen dat ik vanaf het begin al tijdens de workshops een gevoel had dat ik er verkeerd zat. Als persoon die deel uitmaakt van de groep jongeren, dacht ik de workshop in te gaan en mensen tegen te komen die inhoudelijk een sterke discussie met elkaar zouden gaan voeren. Maar nee de discussie was alles behalve inhoudelijk goed.
Wellicht had ik onterecht hoge verwachtingen. Maar als je in een workshop zit met politici denk je natuurlijk wel een inhoudelijk sterke discussie te verwachten. Maar nee hoor.. Ook hier kwam ik weer boodschappers van angst tegen. Politici die aangeven bang te zijn of beweren dat wanneer een vrouw gehuld in burqa geen hand wil geven, het impact op ze heeft. En een of andere Student Arabisch die beweert dat het meer irritatie is dan angst en dat het te maken heeft met de moslims en niet de islam. Soms ben ik er heilig van overtuigd dat sommige mensen doen alsof ze weten waar ze het over hebben. Iemand die zegt dat er GENOEG islam is, dit kan toch niet te maken hebben met irritatie? En anderen die beweren dat er geen islamofobie is. Toch te gek voor woorden dat mensen ontkennen dat er sprake is van islamofobie?
Tijdens het grote debat had ik ontzettend veel respect voor je Anja. Jij was de eerste die duidelijk durfde te zeggen dat je het maar niks vond. En het was ook niks vonden vele mensen die ik achteraf had gesproken. Ik miste een belangrijke groep namelijk de jongeren. Het was meer een elite bijeenkomst. Hiernaast irriteerde ik me mateloos aan het feit dat Ceylan Pektas-Weber haar verhaal niet mocht afmaken omdat de discussieleider het gevoel had dat ze niks zinnigs te zeggen had. Ceylan pektas Weber was de enige waar ik graag naar wilde luisteren omdat ze iets aan het vertellen was, wat recht uit haar hart kwam. Maar helaas ook hier kreeg ze niet de ruimte haar emotie te uiten. Uiteraard kon ik me op het moment toen het ging over of moslimorganisatie zouden willen werken met homo organisatie erg boos maken. Het leek alsof moslims niet bereid waren te werken met deze organisaties. Had het gevoel alsof ik gedwongen werd te zeggen dat ik wel met een COC zou samenwerken om bij te dragen aan het oplossen van een probleem.
Een ding weet ik zeker, namelijk dat dit zeker niet heeft bijgedragen aan het dichten van de kloof tussen moslims en niet moslims. En als je mij vraagt of er een kloof is? zeg ja een kloof is er. Maar dat degene die nu aan het roer staan van Moslimorganisaties die functioneren als gesprekspartner het niet lukt om deze kloof te dichten. Een van mijn punt was tijdens de workshop wat ik zou doen als ik president zou zijn, was “Andere moslimorganisaties nemen als gesprekspartners”. En naast dat links zoals jij ook hebt aangegeven Anja, niks te hebben gedaan aan de angst die gecreëerd werd door boodschappers van angst. Hebben de moslimorganisatie ook een steek laten vallen en zijn te kort geschoten in vele dingen.
Anja ik zocht je nog om mijn kaartje aan je te geven, maar helaas kon je nergens meer vinden.
Mohamed Azahaf
Waarom is er een verschil tussen een burger die katholiek is, calvinist of islamiet en hun burgerschap? Waarom ‘islam en burgerschap’? Staat er in de Koran dat een islamiet geen burger mag zijn? En voor wie is de laatste jaren dat burgerschap zo actueel. Toch niet voor de mensen die islamiet zijn, eerder toch voor een aantal westerse hoogopgeleiden die eindelijk de kans lijken te krijgen hun visie op burgerschap te mogen uitdragen. Is dat alles niet verlaat puberaal gedrag.
Wij hebben nu eenmaal in Nederland nu te maken met een ‘nieuwe’ godsdienst, niet meer en niet minder.
Anja
Normaal lees ik altijd met veel plezier je website. Maar deze keer niet. Er wordt flink uitgehaald naar I&B en onze conferentie die, dat geef ik volmondig toe, mislukt is. Maar om dan zo tekeer te gaan, is dat fair? Wíj hebben het in ieder geval geprobeerd.
Jammer ook dat jij, en andere mensen die reageren, conclusies trekken over onze intenties, maar ons daar niet naar vragen. Misschien mag ik dat hier dan zelf uitleggen?
Het programma bestond in principe uit twee delen: eerst wilden we proberen vast te stellen wat de belangrijkste oorzaken zijn van de kloof, om dan vervolgens te bespreken wat we daar dan aan zouden kunnen doen. Ook wij wilden niet vervallen in herhaling van zetten, maar je moet natuurlijk wel eerst met elkaar vaststellen over welk probleem je het hebt.
Om bovendien te voorkomen dat we in vage uitspraken zouden blijven hangen en dat het debat te breed zou worden, hebben we iedereen die wij hebben uitgenodigd, gevraagd om 2 concrete casussen aan te leveren: één voorbeeld van hoe de kloof groter is geworden, en één voorbeeld van hoe de kloof kleiner kan worden. Door circa 10 personen (van de 135) is een bruikbaar voorbeeld aangeleverd van hoe de kloof groter is geworden. En maar 2 of 3 personen hebben een voorbeeld gegeven van hoe de kloof kleiner kan worden. Het is dus blijkbaar erg moeilijk om na te denken over oplossingen. Misschien hadden we toen al moeten besluiten om te stoppen.
Er zaten een paar aardige voorbeelden bij, waardoor de kloof groter was geworden. Door 4 van die voorbeelden te analyseren, dachten wij, kun je proberen om voor die specifieke situaties ook oplossingen te bedenken.
Dan wat betreft de samenstelling en het aantal deelnemers. We hebben er bewust voor gekozen een breed publiek uit te nodigen, en niet alleen wetenschappers of de mensen die altijd al op deze debatten afkomen, maar ook juist mensen uit het veld met praktijkervaring. Die opzet werd door veel deelnemers enthousiast ontvangen. Zelfs zo, dat nog veel mensen zich na sluitingsdatum aanmeldden. In plaats van de beoogde 80 deelnemers zaten we op 135, en we hebben zelfs nog redelijk wat mensen geweigerd.
Dan nog iets over de mensen die we uitgenodigd hebben: aanvankelijk hebben wij op naam uitnodigingen verstuurd. Daarop werd bijna niet gereageerd – wetenschappers daargelaten, die reageerden wel. Vervolgens hebben we twee herinneringen gemaild, maar ook daarop werd nauwelijks gereageerd (over fatsoen gesproken, maar dat terzijde).
Omdat we toch verschillende disciplines wilden hebben, hebben we vervolgens algemene uitnodigingen naar organisaties verstuurd. Dan weet je inderdaad niet wie er komt en loop je het risico op verschil in niveau tussen de deelnemers. Achteraf is dat misschien niet verstandig geweest. Les 2: nodig alleen mensen uit met een gelijk aanvangsniveau (maar dan zit je wéér met die eeuwige zelfde club – en dat wilden we nou juist niet!)
.
Het beoogde aantal deelnemers was misschien te hoog, 80, maar als je dat uitsplitst naar de 10 verschillende categoriën, is dat weer weinig. Wat wij bovendien voor ogen hadden, was dat de disciplines in het plenaire debat ‘als groep werden aangesproken (vandaar die badges met kleurtjes en de indeling in vakken) dus: Vinden de wetenschappers dat ook? En wat is de reactie van de media hierop? Een beetje zoals de IQ-quiz.
Dan naar het resultaat. Ik heb niet alle inleidingen in de workshops gevolgd, maar één was saai (oplezen van een verhaal is niet erg spannend), de ander leek me goed, en de discussies in de andere twee werkgroepen waren in één geval nogal ‘opruiend’ vond ik, met een dominante gespreksleider, en in de vierde was juist het tegendeel het geval. Het leek me bovendien dat de gesprekken alle kanten op gingen, in plaats van dat het zich beperkte tot de casus (of hooguit twee casussen per werkgroep, waar wij op hadden gerekend). Dat hebben wij dus blijkbaar niet duidelijk aan de werkgroepleiders overgebracht.
Vervolgens bedacht Martijn vlak voor aanvang van de conferentie nog twee dingen die niet voorbereid waren en ook niet met ons besproken werden: dat hij alle werkgroepleiders zou vragen wat ze wel aan de borreltafel zeggen maar niet tijdens het debat, en dat ze`zich kwetsbaar moesten opstellen, en dat er tijdens de werkgroepen geeltjes moesten komen met conclusies, die plenair besproken konden worden. Ineens moesten wij aan deelnemers vragen of zij geeltjes voor ons wilden gaan schrijven. Dat komt inderdaad nogal knullig over. En stom, dat hadden wij natuurlijk niet moeten laten gebeuren, maar 15 minuten voor aanvang was ik niet in staat nog even kritisch mee te denken. Bovendien vind ik dat de debatleiders ook zelf ruimte moeten hebben voor hun eigen invulling.
Het plenaire debat ging tot slot heel anders dan ik had verwacht: we bleven hangen in over en weer verwijten maken, het ging helemaal niet meer over de casussen, er werd niets meer gedaan met de vakken en de verschillende disciplines, en aan het zoeken naar oplossingen zijn we niet eens begonnen. En ondanks mijn uitdrukkelijke verzoek aan Martijn om zich in te houden en zijn eigen mening niet te laten meetellen, is hem dat niet gelukt, wat de sfeer er niet beter op maakte. Inderdaad, hij had Ceylan niet zo moeten afkappen, dat vond hij achteraf zelf ook.
Deels lag het dus aan onze voorbereiding, die verantwoordelijkheid neem ik geheel op me, maar je kunt ons niet alles aanrekenen. Je kunt als organisdatie alles van tevoren nog zo goed voorbereiden, maar de debatleider bepaalt voor een groot deel het slagen of falen van zo’n bijeenkomst, en dat heb je niet in de hand.
Mijn conclusie is nu niet meteen dat de formule niet deugde, maar we hebben natuurlijk wel een aantal dingen geleerd die we de volgende keer anders zouden doen. Hopelijk gaat het jullie beter af.
Hoi Anja e.a.,
Ik ben juist blij met de bijeenkomst van donderdag en wel om het volgende:
Ik ben voorstander van een inclusieve samenleving maar na gister betrap ik mijzelf erop dat ik nu toch wel graag van een uitsluitingmechanisme gebruik wil maken. Namelijk voor de groep van mensen die menen geen eigenaar te zijn (zoals Bart het mooi zegt) van het probleem van een gepolariseerde samenleving. De marges van onze maatschappij worden steeds groter en daarmee komt het deel van de bevolking dat zich niet in de ‘je bent voor of tegen ons’ retoriek wil wenden, in de verdrukking. Ik wil meer lucht en daarvoor acht ik het noodzakelijk om die mensen die mij zuurstof ontnemen de toegang voorlopig te ontzeggen. Ja, ik weet het, dat klink als Wilders bij zijn pleidooi voor het tijdelijk sluiten van de grenzen. Ik voel me geen slachtoffer en dat wil ik graag zo houden! En als ik zo de geluiden hoor van gister en vandaag, dan lijkt het me dat we maar een daad moeten stellen om ons moreel hoog te houden, voordat we inderdaad allemaal achter de geraniums belanden:)
Toch; ik heb gister, ondanks het belabberde niveau en de emotie, weer mensen ontmoet waar ik alle vertrouwen in heb en die ervaring laat ik prevaleren boven al het andere dat ik kan bedenken aan kritiek. En er was iets met: een beter milieu begint bij jezelf, dus aan iedereen die een voorstel geopperd heeft, ik draag graag mijn steentje bij.
Elisabeth, hebben we een keer een titel gekozen om te laten zien dat Islam geen vreemd raar geloof voor weirdo’s is, vind jij het weer niet goed. Moslims die nadenken over hun burgerschap is toch juist iets positiefs ?
Peace and Love, Aleem Ahmed
Het is jammer dat je zo in de verdediging schiet, Timke. Ik snap dat het niet leuk is dat er zo wordt gereageerd op een voor iedereen te lezen weblog. Maar de onvrede was dus erg groot, en niet alleen bij mij. En je kunt uit de reacties ook de suggesties halen hoe het een volgende keer beter kan.
Een aantal zaken die er mis zijn gelopen heb je zelf al genoemd. Zo was ik met de voorbereiding van mijn workshop niet op de hoogte dat er andere mensen waren uitgenodigd dan op de aanvankelijke lijst stonden. Ook wist ik niet dat de stellingen die we hadden opgesteld niet zouden worden uitgedeeld of opgestuurd, zodat een deel van de deelnemers ook niet wisten waar ik het over zou hebben behalve dat het ging over politiek, en dat is natuurlijk erg breed. Dat de helft van de groep geen ‘probleemeigenaars’ waren, zoals Bart dat mooi zei, kon ik niet weten. Ik zei wel al dat het van mijn kant een inschattingsfout was.
Je somt op wat er allemaal mis ging. Daar kan ik in meeleven. Blijft dat je echt van te voren duidelijker moet bedenken wat je doel is, en dat heb ik gemist. Wanneer het een vrijblijvende bijeenkomst zou zijn geweest – ik heb nog een vriendin niet meegenomen omdat ik dacht dat het een besloten conferentie was, op uitnodiging, dan heb ik natuurlijk ook wel enige verwachting van het niveau – dan kun je ook een vrijblijvender programma aanbieden. Dan kun je beter niet de illusie koesteren dat je verder komt met de vraag hoe je kunt werken aan het verminderen van de kloof. Ik denk, juist omdat er ook mensen naar toe waren gekomen die dat echt een belangrijke opdracht vinden, en daar echt aan willen werken, is de teleurstelling nogal groot gebleken. Kun je dat niet oppakken als een goed leerpunt voor een volgende keer? Ondanks het feit dat ik behoorlijk geirriteerd was, en – op nadrukkelijke uitnodiging – dat ook heb gezegd, zou ik een volgende keer nog steeds best mee willen denken of werken. De behoefte aan een forum waar op een goede manier gewerkt wordt aan het verkleinen van de kloof was er, zowel aan moslim als aan niet-moslim kant.
Annebregt, ik zie dat niet als uitsluiting, maar ik ben het met je eens dat als je verder wilt werken je voorwaarden mag stellen aan met wie dat zinvol is. Vandaaruit kun je weer kijken wat je kunt doen om de mensen die nog geen ‘probleemeigenaar’ zijn te bereiken. Maar dat is een andere opdracht. Ik ging niet vrolijk weg, ik vind het altijd erg vervelend – het gebeurt me niet vaak – als ik het gevoel heb dat ik voor niks een verhaal heb zitten houden. Maar dat gevoel veranderde wel, ook door de goede contacten die we tussendoor en achteraf hadden, ook door het gevoel dat er wel degelijk mensen waren die verder wilden werken en helemaal niet ontmoedigd achter de geraniums gaan zitten. Is dus de vraag hoe. Misschien wil I&B zich over hun teleurstelling heen zetten en het nog een keer proberen, misschien vanuit een andere organisatie. Dus uiteindelijk heb ik er ook wel weer de motivatie uitgehaald om het er absoluut niet bij te laten zitten. En ben ik zelf aan het denken geslagen, net als een aantal anderen, hoe je zoiets beter kunt doen. Dat lijkt me eigenlijk het belangrijkste.
O en Mohammed, ik vond het ook leuk om jou te ontmoeten, en ik hoop dat we nog eens samen gaan werken. Ik moest weg, zonder je kaartje, maar heb nu je e-mail adres. En jij ook, Bart, goed je te ontmoeten, ja, ik doe graag mee aan wat we kunnen bedenken, zeker. Laten we maar gauw over de teleurstelling heenstappen en verder denken.
Misschien is het een idee om gewoon een aantal kleinschalige projecten te presenteren van of met moslims die het goede voorbeeld geven. Die projecten zijn nog steeds onderbelicht, waardoor bij het grote publiek de indruk bestaat dat er helemaal niets is, dat moslims niet in staat zijn om op eigen kracht aansluiting bij de samenleving te vinden. Dat ‘bewees’ ook weer het vrijwel ontbreken van positieve casussen. Daarom worden politici en opiniemakers die beweren dat moslims hier niet horen zo makkelijk geloofd.
Wat ik graag van Timke zou willen weten, nu ze hier toch meedoet: was er ditmaal wel rekening gehouden met het gebed, zonder dat er geimproviseerd moest worden met tafelkleden zoals toen in De Witte? Een moslimorganisatie die algemeen aanvaarde islamitische voorschriften negeert kan ik (belijdend moslim) helaas niet serieus nemen.
Aboe Hendrik-Jan,
Jouw opmerking: “Misschien is het een idee om gewoon een aantal kleinschalige projecten te presenteren van of met moslims die het goede voorbeeld geven. Die projecten zijn nog steeds onderbelicht, waardoor bij het grote publiek de indruk bestaat dat er helemaal niets is, dat moslims niet in staat zijn om op eigen kracht aansluiting bij de samenleving te vinden.”
Daar ben ik helemaal mee eens. Het lijkt zo inmiddels in Nederland alsof er uit de Islam hoek geen evenwichtige moslims meer zijn die zichzelf kunnen verdedigen. Alsof we perse altijd maar autochtone Nederlanders nodig hebben om onszelf te verdedigen. Je slaat de spijker dus helemaal op zijn kop wat mij betreft. Neem bv die leuke jongens en meisjes van http://www.wijblijverhier.nl Dat is toch fantastisch !?
Groet,
Aleem Ahmed
AleemAhmedAbdul@yahoo.com
Was er ook bij en ben toch weer enorm geschrokken van de oordelen en meningen van een deel van de aanwezigen over de realiteit: alle bekende onderwerpen–de boerka, de hand, obsceniteiten van mannen jegens een Nederlandse vrouw in Koeweit die zonder boerka op straat loopt–passeerden de revue. Maar ook de politica die voor jonge moslimvrouwen woonaccommodatie wil creëren omdat op kamers wonen voor haar een belangrijke fase in haar leven is geweest. Of de wetenschapper die zegt niets van de islam te moeten hebben. Bij mij gingen de alarmbellen weer eens heel hard rinkelen.
Juist nu vind ik het belangrijk om de discussie niet te beperken tot wat Bart de probleemeigenaren noemt. De moed zinkt me in de schoenen maar uiteindelijk als het besef van wederkerigheid de tijdsgeest meer is gaan bepalen zal de kloof tussen moslims en niet-moslims zienderogen zijn geslonken. Anja, kom op met de methoden uit de jaren zeventig en tachtig!
Met vriendelijke groet,
Nathal
Door Tros actualiteiten, na het nieuwsbulletin van de NOS om 18.00 uur, is aan de VVD en Verdonk de mogelijkheid geboden om de stelling dat het algemeen pardon een aanzuigende werking heeft self-fulfilling te maken.
Een reportageploeg is naar Milaan en omstreken getogen om daar aan asielzoekers te vragen of ze al gehoord hebben dat in Nederland een algemeen pardon is afgekondigd. De eerste die werd geintervieuwd had het nog niet gehoord maar werd er op deze manier op attent gemaakt. Aan anderen werd gevraagd of ze nu naar Nederland zouden gaan. Er werd niet bijverteld voor wie het pardon gaat gelden maar de VVD in de persoon van Edit Schippers was er als de kippen bij om de “onbegrijpelijke” houding van het CDA en de onverantwoordelijkheid van de andere betrokken partijen nog eens uitdrukkelijk toe te lichten.
Zo wordt ingespeeld op de houding van jammer genoeg een groot deel van de Nederlandse bevolking die straks te horen krijgt dat het aantal asielaanvragen plotseling sterk is gestegen.
Wie dacht dat onze media neutraal waren ?
Nathal, wat ik voorsta is niet alleen maar werken met de ‘probleemeigenaren’, ik zie verschillende trajecten, een daarvan is blijven proberen de mensen die zo verstrikt raaken in platte vooroordelen te bereiken. Daarvoor heb je mensen nodig die weten wat ze doen en die zich niet laten ontmoedigen. Wat er niet goed ging op deze conferentie is dat er twee trajecten door elkaar heen liepen, aan de ene kant de mensen die niet meer overtuigd hoefden te worden, en die verder wilden, en aan de andere kant de mensen die nog wilden ‘kennismaken’. Wat mij betreft halen we dat dus een beetje uit elkaar. Wat ik nu graag wil doen is wat je ook ‘kadertraining’ zou kunnen noemen, het versterken van moslims en niet-moslims die bondgenoten willen zijn, en die zich gezamenlijk zien als ‘probleemeigenaars’.
Ik geloof altijd erg in een olievlekwerking. Maar je kunt niet alles tegelijk.
Ik ben al bezig met een plannetje.
Anja,
sluit me aan op jouw idee van verschillende trajecten. Alle creatieve manieren om die ‘kloof” snel te dichten dienen te worden benut. Misschien ben ik te optimistisch hoor, maar als ik zie wat er allemaal aan goede wil en kennisrijke mensen zijn dan zie ik geen reden waarom het probleem niet relatief snel uit de wereld kan zijn. Wat wellicht een extra boost aan het gehele proces kan geven is meer coordinatie in het geheel.
Groet,
Aleem Ahmed
Pingback: C L O S E R » Blog Archive » Moslims en niet-moslims: cliché, cliché, cliché
Als je ergens commentaar op wilt geven, of in discussie wilt, Martijn van Closer, doe het dan hier. Het is een beetje flauw om mijn weblog te gebruiken om mensen naar jouw site te lokken, als het gaat om wat hier staat. Ik ben in ieder geval niet van plan om op twee borden te gaan schaken.