Tweede lezing die Ran HaCohen hield, op uitnodiging van Een Ander Joods Geluid. De sprookjes. De tekst is van hem, mijn commentaar of aanvullingen tussen haakjes.

Ran HaCohen:
De bezetting is niet voorlopig, de bezetting is gepland om te blijven. Het maakt een bewust onderdeel uit van het plan om de Palestijnse samenleving te fragmentariseren, in stukken uiteen te laten vallen, in groepjes die elk hun eigen belangen hebben en niet meer in staat zullen zijn zich gezamenlijk tegen de Israelische bezetting te verzetten.

Hoe dat bezettingssysteem werkt heb ik al uiteengezet, de nederzettingen, checkpoints, wegen alleen voor joden, het vergunningenstelsel, de collaborateurs en het uiteenspelen van de bevolking door ze groepsgewijs verschillende rechten toe te kennen, dat is allemaal planmatig opgezet. Nu is de vraag: met welke sprookjes wordt dat systeem gerechtvaardigd, welke verhalen krijgen Israeli’s verteld om ze deze onrechtvaardige en uiteindelijk ook voor ons gevaarlijke situatie te laten accepteren?

Het punt is dat uit onderzoek blijkt dat de meeste Israeli’s tégen de bezetting zijn. Toch accepteert de bevolking de bezetting, en dat in een land dat tegelijkertijd een democratie is.

Er zijn meerdere antwoorden mogelijk op die vraag. We moeten bijvoorbeeld kijken naar de rol van het onderwijs. In het Israelische onderwijs worden de Arabieren altijd omschreven als de vijand. Het beeld dat wordt geschetst van de joodse geschiedenis is een larmoyant verhaal, het lijkt alsof de geschiedenis van het jodendom alleen bestaat uit rampen, vervolging, ballingschap, tot de holocaust en vandaaruit naar de huidige oorlogen, tweeduizend jaar rampen die de joden werden aangedaan met niets ertussenin.

Dan is er wat ik de trivialisatie van het politieke systeem noem. Daar bedoel ik mee dat de politieke partijen, als het om de bezetting gaat, steeds meer op elkaar lijken. Kadima, Likoed, Arbeidspartij, als het gaat om hoe Israel omgaat met de Palestijnen zijn de verschillen miniem. Kiezers kiezen vooral op persoonlijke sentimenten, ze kiezen wie ze aardig vinden, of ze denken: ik ben mizrachi (jood afkomstig uit een Arabisch land) en dus stem ik niet op de Arbeidspartij, want die hebben mijn ouders slecht behandeld.

Dan zijn er de media. Hun rol wordt steeds groter, naarmate het werkelijke contact met de Palestijnen steeds kleiner wordt. Er is sprake van een effectieve apartheid, zelfs de Palestijnen met Israelisch staatsburgerschap vind je steeds minder vaak in de steden. Alleen in de fabrieken van de nederzettingen komen Israeli’s nog Palestijnen tegen. Dat betekent dat de Israeli’s steeds minder zelf een beeld kunnen maken van de Palestijnen, en er niets meer is dat het beeld dat de media schetsen nog kan corrigeren.

Ik hoef het hier niet te hebben over het gebruik van woorden, zoals een verzetsstrijder vanzelfprekend een terrorist genoemd zal worden. Uiteraard selecteren de media, en maken zij uit wat gewicht zal krijgen, zij bepalen de proportionaliteit. Heel subtiel en door veel mensen nauwelijks opgemerkt werkt de manier waarop de lezers zich identificeren, doordat de berichten altijd vanuit het gezichtspunt van het leger of van de soldaat worden geschreven. En dan is er de keuze wat oorzaak en wat gevolg wordt genoemd. In de meeste Israelische media zijn het altijd de Palestijnen die iets doen en de Israeli’s die daar op reageren. Zo wordt het beeld bevestigd dat Israel nooit dader is, maar zich alleen steeds weer verdedigt. Ook wordt de bezetting zelden genoemd. Het gaat altijd om culturele of religieuze conflicten, om conflicten tussen twee volken.

Nu gaat het om de sprookjes zelf, de verhalen die gangbaar zijn. Ik onderscheid drie families, drie politiek ingekleurde families van verhalen. Met nog een kleine vierde. Dat zijn de verhalen van Israelisch rechts, het segment van Israel dat voor de bezetting is, al zullen ze die zo niet noemen. Dan de verhalen van het politieke centrum, en dan van zionistisch links. Daarbij moet wel worden aangetekend dat dat wat in Israel rechts is, in Europa te vergelijken is met ultra rechts, racistisch of neofascistisch. Het Israelische centrum lijkt het meest op rechts in Europa, en zionistisch links komt ongeveer uit op de liberale centrumpartijen.

Dit is wat rechts zegt, of gelooft: de Palestijnen hebben geen staat en verdienen die ook niet. Het erbij passende religieuze verhaal is dat God Israel beloofd heeft aan de joden, en dat er geen plaats is voor een ander volk. Let op: dit is ideologie, dus verwacht geen consistentie. Er zijn ook nietreligieuze Israeli’s die zo denken, in de trant van: God bestaat niet, maar hij heeft ons wel Israel beloofd want dat staat in de bijbel. Dat ultrarechtse verhaal, dat fundamentalistisch, fanatiek en fascistisch is zul je in Nederland waarschijnlijk niet vaak horen. Het is hier niet te verkopen. (Dat valt tegen, is een reactie uit de zaal, en ook ik kan het beamen, ik krijg die verhalen nog regelmatig langs op mijn weblog).

Bij die ideologie hoort dat het Palestijnse volk niet bestaat. Dat is in Israel inmiddels een beetje gedateerd. Maar ondertussen doet Israel er wel alles aan om het waar te maken, als het aan hen lag bestond er ook geen Palestijns volk.

Er wordt dus alles aan gedaan om ze zoek te maken, in werkelijkheid en in de geschiedenis. Zo wordt er soms beweerd dat de Palestijnen pas in de negentiende eeuw naar Palestina kwamen en dus geen recht hebben op dat land. Behalve dat het niet waar is, is de vraag dan wanneer de joden eigenlijk naar Israel zijn gekomen en waarom die er dan wel recht op hebben. Wat er ook bijhoort is dat gezegd wordt dat de Arabieren al 22 andere landen hebben, waar die Palestijnen heen kunnen, dus waarom moeten ze uitgerekend Israel hebben, terwijl de joden geen ander land hebben.

Nog een verhaal: het zijn de Palestijnen, of de Arabieren, die het verdelingsplan hebben afgewezen, en daarmee een Palestijnse staat hebben verspeeld. Zoals Abba Eban dat zei, een slogan die vaak wordt herhaald: de Palestijnen missen geen kans om een kans te missen. Ook dat is een sprookje, want het is evengoed Israel dat het verdelingsplan nooit heeft geaccepteerd, althans de helft ervan niet. Er is geen moment geweest dat Israel heeft geaccepteerd dat de helft van het land Palestijns zou blijven.

De tweede familie van verhalen, die van het Israelische centrum, gaat ongeveer zo: de Palestijnen moeten wel een staat krijgen maar niet nu. Daarbij moet je bedenken dat de Israelische politiek erg op korte termijn werkt. Je mag in Israel van alles vinden, je mag tegen de bezetting ageren, je mag anti-militarist zijn, alleen niet nu. Zo mag je in Israel best pacifist zijn, alleen déze oorlog, daar moeten we wel voor zijn. We zijn best voor een Palestijnse staat, alleen nú kan dat niet. De muur blijft dan natuurlijk niet eeuwig, alleen nú ondersteunen we die. De regering kan de bezette gebieden nu niet ontruimen. Ondertussen is er iets wat die regeringen wel heel goed kunnen: de nederzettingen stelselmatig uit blijven breiden. Nu moeten de kolonisten van Gaza die zijn geëvacueerd gecompenseerd worden. Nieuwe ontruimingen zijn op dit moment uitgesloten, omdat, vul maar in, er verkiezingen aankomen, het nu niet opportuun is om de kolonistenbeweging te confronteren.

Bij dit verhaal hoort dat we het met Oslo hebben geprobeerd, dat we wel een vredesproces wilden, maar dat het helaas niet is gelukt. We hebben de Palestijnen Gaza teruggegeven, en kijk, het lukt niet. Wat bij dit verhaal over het hoofd wordt gezien dat in diezelfde tijd dat wij zogenaamd bezig waren met het vredesproces, met Oslo, het aantal kolonisten is verdubbeld en er behalve in Gaza niet één nederzetting is ontruimd.

Wat er wel is gebeurd in de periode na Oslo is dat de Palestijnse arbeiders steeds minder in Israel mochten werken, dat er steeds meer mensen in de nederzettingen gingen wonen, dat de Palestijnse leiders zijn aangezet tot corruptie en collaboratie.

Bij het verhaal hoort ook het mantra van het minste kwaad. Straks moet er gekozen worden tussen Barak en Netanyahu. Dan kiezen ze het minste kwaad. Maar de bezetting blijft.

Overigens over Barak: ik beschouw die als gevaarlijker dan Ahmadinejad. Barak is het Paard van Troje, hij werd via het Israelisch vredeskamp in de Arbeidspartij gekozen, en heeft die van binnenuit opgeblazen. Met Barak kun je volgen hoe wat eens centrum-links was, naar rechtsradicaal opschoof.

Dit is zijn verhaal: ik heb de Palestijnen alles aangeboden, en ze hebben mijn genereuze aanbod afgewezen. Maar het was geen aanbod, het kwam niet van Israel maar van de VS, en het was niet genereus. Barak zei dat de onderhandelingen zijn ontploft doordat Arafat het wilde hebben over het recht op terugkeer. En daarmee gaf Arafat aan dat hij eigenlijk een stappenplan in zijn hoofd had, eerst de bezetting weg, dan de vluchtelingen terug laten komen en uiteindelijk de totale vernietiging van Israel. De vraag is natuurlijk, als Arafat dat in zijn hoofd had, waarom hij geen ja heeft gezegd bij die eerste stap.

Bij dit verhaal hoort ook dat er aan de andere kant niemand is om mee te praten. Nu heeft Israel er altijd zelf voor gezorgd dat geen Palestijnse leider enige kracht kon ontwikkelen. Bij de strategie hoort het om ze stelselmatig te ondermijnen.

Dan is er de derde familie van verhalen, die van zionistisch links. Die heeft als centrale redenatie: de Palestijnen moeten een staat krijgen en die is er al bijna. Vanzelf gaat het de richting op van twee staten naast elkaar, dat is de logische dynamiek, we weten alleen niet precies hoe dat gaat gebeuren. Maar feitelijk is er geen enkele reden om te denken dat het zo af gaat lopen. Bij dit verhaal hoort ook dat mensen zeggen, ja ik ben wel tegen de bezetting, maar de Israelische bevolking niet. Of de Amerikanen zullen het niet toestaan.

In 2003, 2004, op het hoogtepunt van de tweede intifada, dachten welwillende mensen dat er wel opgetreden moest worden tegen het Palestijnse geweld, maar als dat over zou zijn, dan zouden de kolonisten wel verdwijnen, en dan kwam het wel goed. Maar, natuurlijk, zolang die Palestijnen niet op zouden hoduen met geweld konden wij ons natuurlijk niet terugtrekken.

Het punt is natuurlijk dat er verzet is tegen de bezetting. Maar zelfs als er geen terrorisme is, is er geen sprake van terugtrekking, want dan is er geen reden voor. We kunnen het nagaan: er zijn al enkele jaren geen zelfmoordaanslagen meer geweest. Dat heeft geen enkel gevolg gehad. En toen kreeg je dus de raketten. En opnieuw wordt er gezegd: we kunnen ons pas terugtrekken als zij ophouden met geweld. Of er wordt gezegd: ze hebben al een Palestijnse staat. In Gaza. Dat is de mythe dat Gaza is vrijgegeven. Ik heb er al over gehad hoe die nieuwe bezetting van Gaza eruit ziet. Als Gaza een land is, hoe kunnen we dan bijvoorbeeld verklaren dat het bevolkingsregister in Israel is. Kennen we één land met een bevolkingsregister in een ander land?

Zullen de Palestijnen de muur accepteren? Natuurlijk niet. De muur markeert een nieuwe grens, maar het is geen grens tussen volken. Die muur is er om de Israeli’s te beschermen tegen de Palestijnen, maar niet omgekeerd. Die muur is eenzijdig doorlaatbaar, omdat Israel beide zijden van die grens beheerst. Israeli’s kunnen er altijd door wanneer ze willen, de kolonisten rijden zo door de doorgangen heen, de tanks, jeeps en bulldozers rijden binnen, de straaljagers en helicopters vliegen eroverheen. Die grens is er alleen voor de Palestijnen.

En dan is er nog een hele kleine familie van verhalen en die is van radicaal links– dat wat we in Europa gewoon links zouden noemen is in Israel al erg radicaal en erg klein. Ik denk dat ik wel ongeveer in die hoek zit. Ik ben geen zionist. Maar ook deze kleine familie is geen eenheid. Er wordt veel in gedebatteerd wat de oplossingen moet zijn, de eenstaatsoplossing of de tweestaatsoplossing. En zolang we dat niet weten, kunnen we dus niets doen. Ik ben van mening dat dat afleidt van het feit dat we niet zo veel kunnen doen, omdat de beslissingen niet bij ons liggen. Verre doelen zijn belangrijk, maar doen niets af van het feit dat de situatie zo is dat er geen twee staten kunnen ontstaan en ook niet één staat.

Dwars door al die families heen delen de meeste Israeli’s één staatsgodsdienst, en die heet veiligheid. Het is een ideologie, een geloof, dat objectief en apolitiek lijkt. Uiteraard betekent veiligheid altijd de veiligheid van de Israeli’s, over de veiligheid van de Palestijnen praten we niet. Dus: daarom kunnen we hen geen gebied teruggeven, want het is niet in het belang van onze veiligheid, want als zij de Jordaanoever hebben dan kunnen we makkelijker aangevallen worden, vanuit Syrië bijvoorbeeld. Nu is die theorie van het oostelijke front al enigszins in duigen gevallen, gezien het vermogen om Israel ook met andere wapens aan te vallen. Die veiligheidsstrook heeft geen functie. het verhaal van het Oostelijke Arabische front waar we ons tegen zouden moeten hoeden is nu vervangen door het allom
aanwezige terrorisme.

Een andere redenatie die voorkomt uit het veiligheidsgeloof is dat we ons niet terug kunnen trekken, want dan krijg je een terroristische staat naast Israel. Wat in die redenatie niet wordt bedacht, is dat die aanslagen er niet altijd waren. Wat ook niet wordt bedacht is dat er altijd verzet zal blijven zolang er bezetting is; krijgen we geen zelfmoordaanslagen meer, dan krijgen we raketten. Barak zegt nu dat we ons niet mogen terugtrekken zolang er geen volledige veiligheid is tegen de raketten, dus zeker de komende vijf jaar niet. Of nooit, want elke vorm van bezetting legitimeert verzet en als het de raketten niet zijn, dan zijn het andere wapens. Nou, dat is dan in ieder geval goed nieuws voor de wapenindustrie en de uitvaartondernemingen.

En dan is de laatste redenatie die voortkomt uit het veiligheidsgeloof: het Palestijnse verzet, het terrorisme, is een onderdeel van de internationale islamistische terreur. Wat kan ik daar nog op zeggen. Alleen dit: het is niet waar. Maar als we zo door gaan kan het wel waar worden.

Dit nog over de huidige situatie. Na de machtsovername door Hamas in Gaza, wordt erover gepraat dat Abu Mazen, Abbas, meer ondersteuning moet krijgen, dat hij sterker moet worden om ervoor te zorgen dat Hamas op de Westoever niet ook de macht overneemt. Dus moeten er vertrouwenwekkende gebaren worden gemaakt. Een paar ‘concessies’. Wie goed kijkt ziet dat al die gebaren maar één functie hebben, om Abbas in te kunnen zetten tegen Hamas. De gevangenen die worden vrijgelaten zijn alleen van Fatah. Het geld dat wordt teruggegeven, gaat in de vorm van wapens. Alles is er dus op gericht om Fatah te laten vechten tegen Hamas. Niets, helemaal niets wordt er verzacht in de bezetting zelf. Er is nog geen checkpoint verwijderd.

Toen Hamas Gaza overnam was Fatah in paniek. Het was ook niet niets om mee te maken dat je collega van de vijftiende verdieping naar beneden werd gegooid. Abbas weet dat hij het maar nauwelijks heeft overleefd. En is nu bereid, om te overleven, om met Israel te collaboreren om Hamas te verslaan. In feite dient hij daarmee de bezetting, en is bij Israel in dienst om tegen zijn eigen bevolking te vechten. Over de bezetting hoor je hem niet meer. Luister naar Fayyad, die heeft het alleen nog over de opbouw van Palestijnse instituties, waarvoor hij geld hoopt te krijgen.

Een reactie uit de zaal: een variant op het verhaal is dat we meegaan in de redenatie dat het toch goed is dat het Hooggerechtshof een stukje van de muur illegaal heeft verklaard, in plaats van dat we onderkennen dat de hele muur illegaal is. Of dat er gepraat wordt over het verwijderen van de outposts, terwijl alle nederzettingen illegaal zijn. Zo wordt er nog een beeld geschetst dat het niet zo erg is, want dat Hooggerechtshof is nog wel kosjer.

HaCohen: veel kolonisten willen best weg, als dat economisch gunstig voor ze is. Niet alle kolonisten zijn van het ideologische soort die er zijn vanwege het principe. Ja, we hebben gehoord dat een deel van de kolonisten die geëvacueerd zijn uit Gaza ontevreden zijn, nog steeds in een hotel wonen en hun compensatie niet hebben gerkegen. Misschien is dat de bedoeling, om ons te laten geloven dat een nieuwe ontruiming niet mogelijk is.

In de discussie na de lezing wordt HaCohen door een paar deelnemers het vuur na aan de schenen gelegd. Wat is nu eigenlijk zijn visie, en waar moet het wat hem betreft heen? Ik ben geen zionist, zegt HaCohen nog eens. Ik ben voor een staat waarin iedereen burgerrechten heeft. En als dat dan betekent dat er geen joodse meerderheid meer zou zijn? Ik weet niet of het dat moet betekenen, zegt hij, nadenkend. Garanties? Er zijn weinig garanties in het leven. Maar waarom is die vraag nu belangrijk? Ik houd niet zo van die theoretische posities, die nu toch niet aan de orde zijn.

Ik heb het er later nog met hem over. Het is ook een beetje de neiging van de Nederlanders die zich erg betrokken voelen, om in ieder geval een ferme positie in te nemen, ik denk soms, omdat we niet veel meer kunnen dan dat. Een maskering van onze machteloosheid.
Ja, en een beetje protestant, zegt HaCohen.