Verdeeld land – gedeeld land (slot) (voorlopig)

(Voor wie de serie vanaf het begin wil volgen: hier begint het)

Low trust

Nederland is een low trust land geworden. Zowel allochtone als autochtone Nederlanders voelen zich psychologisch onveilig. Een deel van de autochtone bevolking wijt dat aan de komst van de migranten, de moslims. Waarvan zich een deel vervolgens gewantrouwd en gediscrimineerd voelt. Aan de beide polen kan dit leidt tot passiviteit, starheid en het onvermogen om de omgeving met een genuanceerde blik te bekijken. In zo’n klimaat hebben conflicten de neiging snel te escaleren, en zijn mensen vooral met zichzelf bezig, en niet meer met het algemeen belang. In de politiek mondt dit uit in een hysterisch debat, over ‘de’ Nederlandse cultuur, ‘de’ islam.

Tillie had het er al eerder over in zijn boek dat de grenzen van het democratisch debat regelmatig worden overschreden, en daarbij doelt hij op drie spelregels om conflicten op een geweldloze manier op te lossen: men mag niet oproepen tot geweld, men mag leden van de politieke gemeenschap niet uitsluiten, en de menselijke waardigheid dient ten allen tijde te worden gerespecteerd. Deze regels worden en werden vooral door de radicale tegenstanders van de multiculturele samenleving geschonden, van Pim Fortuyn via Ayaan Hirsi Ali naar Rita Verdonk en Geert Wilders, maar ook in de reacties op hen gaan mensen vaak over de schreef, zoals wanneer een jongerenimmam hardop hoopt dat Wilders zal sterven. Moslims met ‘geitenneukers’ vergelijken gaat over de schreef, en bij alles wat een moslim zou doen dat iemand niet bevalt, zoals toen Verdonk geen hand kreeg van een orthodoxe moslim hardop vragen waarom iemand eigenlijk nog in Nederland blijft is ook van die orde.

Het sociale isolement in de samenleving maakt, onder autochtonen, een partij als de PVV en voorheen TON populair. Zij bieden met hun etnisch nationalisme een aantrekkelijk alternatief voor het collective autisme van de Nederlandse cargocult. Door de verdediging van ‘de’ Nederlandse cultuur geven ze mensen het gevoel bij een fictieve, want verdwenen, gemeenschap te horen. Een monocultureel alternatief als antwoord op sociaal isolement en sociale desoriëntatie. Psychologische onveiligheid vergroot het wij-zij-denken, en ondermijnt de sociale cohesie in Nederland. Iemand als Geert Wilders zal niet de neiging hebben om het autisme en het hysterisch debat te bestrijden, want hij wint er kamerzetels mee. Andere politici proberen de cult niet te keren, omdat ze bang zijn kiezers te verliezen, en gaan mee in de gebruikte termen, roepen bijvoorbeeld op tot meer polarisatie in het integratiedebat.

Aan de kant van de allochtone Nederlanders is er tot op heden vooral een democratisch antwoord gegeven op de cargocult: het is opvallend dat de politieke participatie bij gemeenteraadsverkiezingen is gestegen – waarmee ook de politieke integratie van moslims stijgt. Het is slechts een klein deel van de moslimbevolking bij wie de gevoeligheid voor radicalisme en uiteindelijk extremisme stijgt. Ook zij raken sociaal geïsoleerd, en zo vertonen de reacties aan beide kanten een spiegelbeeld, want dat leidt dan weer tot wantrouwen en dus tot isolement aan de kant van de autochtonen. Nederland bevindt zich al jaren in een impasse en er lijkt geen einde te komen aan alle discussies rond de multiculturele samenleving. Weliswaar noemt Tillie in zijn boek een onderzoek waaruit blijkt dat het wantrouwen tegen moslims bij autochtonen meer is afgenomen dan toegenomen, en vandaag stond in de Trouw en klein berichtje waaruit zou blijken dat minder Nederlanders moeite hebben met migranten dan een tijd terug. Op dit moment denkt nog 35% dat Nederland een prettiger land zou zijn als er minder migranten zouden wonen – eind vorig jaar was dat nog 41%, en het aantal mensen dat de aanwezigheid van verschillende culturen een aanwinst voor Nederland noemt is gestegen van 36 naar 44% (SCP), maar tegelijk hebben we sinds het verschijnen van het boek van Tillie alweer de nieuwe hysterische discussies gehad, over Tariq Ramadan en Ali Eddaoudi, alle kranten vol, alle praatprogramma’s, elke columnist moest er een stukje over plegen. En neemt de belangstelling voor de PVV niet af.

Hoe komen we tot een nieuw gedeeld land?

Hoe komen we tot een nieuw gedeeld land waar de conflicten over de multiculturele samenleving binnen de democratie kunnen worden opgelost?

1. Allereerst is het noodzakelijk te erkennen dat Nederland een multiculturele samenleving is en dat ook zal blijven. Het kan daarbij geen kwaad om nog eens te benadrukken dat Nederland altijd al een multiculturele samenleving is geweest, niet alleen een land van migranten, maar ook een land met een sterke verzuiling, waarbinnen katholieken en protestanten fundamenteel verschillend naar het leven keken en lang vrijwel gescheiden van elkaar bestonden met huwelijken in eigen kring, en hun eigen bakkers en slagers. Tillie, zelf afkomstig uit Limburg, haalt een studie van Van Doorn aan uit 1947, over de grote cultuurverschillen tussen het ‘levensgenietende’ zuiden en het ‘calvinistische’ noorden. Van Doorn beschouwde de Limburgers als een onderontwikkeld gebied. Wat betreft de multiculturaliteit dus niets nieuws onder de zon.

Bij deze eerste stap is het dus noodzakelijk om elke suggestie dat migranten en vluchtelingen nog op enigerlei wijze uit de samenleving verwijderd zouden kunnen worden resoluut tegen te spreken. Het gaat niet gebeuren.

2. Dan volgt daar logisch uit dat er alleen samengeleefd kan worden met een contractnationalistische visie op de Nederlandse samenleving. Het vasthouden aan een illusie van een etnisch nationalisme, een meerderheidscultuur waar de minderheid zich maar aan aan te passen heeft is niet reëel. Het is dus ook niet noodzakelijk om te blijven bakkeleien waar die Nederlandse cultuur dan uit zou moeten bestaan – er is ruimte genoeg voor groepen mensen om te doen wat ze leuk en vertrouwd vinden – niemand let Nederlanders om een stadion af te huren om een volkszanger te eren en eerlijk: het sinterklaasfeest wordt niet ernstig bedreigd. Wat wel nodig is, is het besef dat we een gemeenschappelijk belang en een gemeenschappelijke toekomst hebben, in de vorm van mensen die bereid zijn om een gemeenschappelijk leven voort te zetten, met gelijkheid voor de wet, en het erkennen van democratische instituties. Om het daarbinnen eens te worden over geweldloze procedures die tot gezamenlijke beslissingen moeten leiden. Wat dat betreft is er niet veel aan de hand met de moslims, stelt Tillie. Die antwoordden op de cargocult al democratisch, met een verhoofde deelname aan het politieke proces. De groep die ontvankelijk is voor radicalisering, let wel, die een probleem zou kunnen worden, is niet groter dan 2 procent. Reden genoeg om ons zorgen over te maken, en veel lokale overheden doen dat ook, onder meer met programma’s om die jongeren niet te laten verdwijnen in hun isolement, en door de sociale cohesie te vergroten. Wat vreemd genoeg moeilijker blijkt is om de bezorgde autochtone burgers te bereiken anders dan met de nationalistische sprookjes: de paradox is dat door alle problemen bij de moslims te leggen daar ook veel van de aandacht heen is gegaan. En de subsidies. Waar niets mis mee zou zijn als dat bij de autochtonen niet opnieuw een reactie opriep van zie je wel, ze worden hier doodgeknuffeld. Het lijkt me een van de grootste uitdagingen om te bedenken hoe wantrouwige autochtone burgers bereikt kunnen worden zonder ze een oor aan te naaien met visioenen van een veilige ‘heile’ blanke wereld.

3. Volgende punt is dat er hard gewerkt moet worden aan het herstel van de sociale cohesie in de samenleving. Dat is niet zo eenvoudig, want gebaseerd op een vertrouwensrelatie tussen mensen, en dat is in wezen een vrijwillig proces. “Men kan als overheid niet zeggen: gaat heen en vertrouw elkaar!” zegt Tillie. Maar er zijn gemeentes waarbinnen al veel gedaan wordt aan het bevorderen van ‘bindend sociaal kapitaal’ (de verbondenheid binnen groepen) en ‘overbruggend sociaal kapitaal’ (de verbondenheid tussen bevolkingsgroepen). Dat laatste is belangrijk, dat er contacten en verbindingen ontstaan tussen groepen bewoners die op het eerste gezicht weinig met elkaar gemeenschappelijk hebben, en daarvoor is het nodig dat mensen elkaar als groep kunnen bereiken. Dit is een punt dat ik graag nog eens wil benadrukken, want ook binnen linkse partijen wordt nogal eens gedacht dat activiteiten van migranten binnen de eigen kring, activiteiten vanuit moskeeën of religieuze organisaties bijvoorbeeld, tegen het principe van scheiding van kerk en staat zouden zijn, of tegen de integratie omdat ze mensen in de eigen etniciteit of geloof vast zouden houden – dat blijkt in zijn algemeenheid niet waar te zijn. Mensen bereiken andere groepen makkelijker als groep. Emancipatie is maar voor weinig mensen een puur individueel proces, en veel allochtonen die politiek actief zijn geworden hebben daarvoor een zelforganisatie als springplank gehad. Waar zelforganisatie door gemeentes wordt bevorderd, blijkt de politieke participatie van migranten ook te stijgen. En dit blijkt echt aangetoond: mensen organiseren zich graag in ‘eigen’ groep, maar stemmen niet per se ‘etnisch’.

Dat proces kan op allerlei manieren gestimuleerd worden, door concrete netwerken, grote ontmoetingsruimten, buurtfeesten, samenwerkingsverbanden. Tillie geeft er een aantal voorbeelden van, ik heb er hier ook een aantal genoemd. Zelfs voor orthodoxe organisaties hoeven we niet zo bang te zijn, zegt Tillie. Niet alleen is orthodox niet hetzelfde als radicaal, zoals hij al heeft uitgelegd, ook blijkt dat ook orthodoxe organisaties, doordat ze wel samen moeten werken of met de gemeente moeten overleggen, gevoelig zijn voor participatie in het democratische proces. “Democratie is besmettelijk”. Ook hier geldt weer dat er inmiddels een scala is aan initiatieven van moslimorganisaties, niet alleen voor de leden van de ‘eigen’ groep, maar ook als handreiking naar de andere. Daar zouden autochtone organisaties, kerkelijke zowel als andere, meer op in kunnen gaan.

4. Dan de politici. “Politici willen maar één ding, zoveel mogelijk stemmen”, zegt Tillie kort door de bocht. Poeh, Tillie, sommige van mijn beste vrienden zijn politici die het ook nog om wat anders gaat. Maar Tillie heeft absoluut een punt. Ook de niet populistische partijen kieren hem, en kijken met angst naar de peilingen. En dus is de verleiding groot om te bedenken wat je moet doen om wat van de kiezers die naar de populist over lopen terug te verdienen, en daarbij is het misschien niet zo handig om de mutliculturele samenleving al te hard te verdedigen. Gezien het feit dat de meeste kiezers wel vóór een verzorgingsstaat zijn maar tégen migranten kan het slimmer lijken om het daar maar even niet te veel over te hebben. Toch zie je tegelijk ook wat anders, dat een politicus als Pechtold, die deze gedachte aan zijn laars heeft gelapt – toegegeven, D66 had weinig meer te verliezen en dat maakt dapper – door luid en duidelijk tegen Wilders in te gaan een flink aantal virtuele zetels heeft veroverd.

En dan zijn er natuurlijk de migranten zelf. Zoals er autochtonen zijn die zeggen niet meer te weten op wie ze stemmen moeten hoor ik datzelfde ook onder Turkse en Marokkaanse Nederlanders. Links, ja, maar welke linkse partij komt ook voor hen op, en voor de multiculturele samenleving, welke partij durft het aan tegen Wilders in te gaan in plaats van mee te buigen? Zelfs de PvdA, toch lang het bolwerk van Turkse en Marokkaanse Nederlanders die binnen de partij hun politieke carrière hebben gemaakt is na het gesteggel over de integratienota – alweer gedonder over dat handen geven en de boerka’s – minder aantrekkelijk geworden. Dan maar Pechtold, zei een Marokkaans-Nederlandse man, hoewel hij liever linkser had willen stemmen. Dan toch maar een moslimpartij, zegt een ander.

Hier past nog de herhaling van een opmerking die Tillie niet maakt maar die ik belangrijk vind, met name richting de linkse partijen. Want daar zal het toch van moeten komen, al is een oprecht CDAer die vindt dat zijn partij toenadering en geen verwijdering moet zoeken met de moslims, en geen lid meer wil zijn op het moment dat de partijtop zegt ook wel met Wilders te willen regeren nooit weg. En er zijn ook ware liberalen die het geflirt met Wilders niet aan kunnen zien. Twee fouten kunnen we maken in het integratiedebat: en de eerste is alles aan problemen die samenhangen met integratie te ‘islamiseren’. Alsof het feit dat een dwarse puber die op buitengewoon hinderlijke wijze met zijn eigen vriendjes zijn eigen ‘lifestyle’ vormgeeft op straat dat doet omdat hij een moslim is – ik zei het al eerder, die jongens zijn te weinig moslim, niet te veel. Dan krijg je dat eindeloze gezever over die zeven- en een halve imam die vrouwen geen handen wil geven – het is duidelijk dat daar geen enkel probleem mee opgelost wordt. Wel is het duidelijk dat hier vooral een buiging wordt gemaakt richting de wantrouwende autochtonen. Maar de andere kant, is om net te doen alsof integratie en migratie niks meer te maken hebben met al die culturele misverstanden en verschillen, niks meer te maken hebben met hoe er gedacht wordt over islam en over moslims, en het alleen over sociaal-economische zaken te hebben. Dan zien we over het hoofd dat de migranten wel aangesproken worden als moslims, en dus ook de neiging hebben als moslims te reageren. Zonder daarvan het centrale punt te maken van alles wat met integratie te maken heeft kunnen we niet ontkennen dat het speelt, en elke linkse partij zal zich daar helder toe moeten verhouden.

Kortom: vaak wordt gezegd dat het probleem de kloof is tussen burgers en ‘de politiek’. Dat geloof ik. Maar ik denk niet dat het ‘de politiek’ betrouwbaarder maakt wanneer ze hun oren laten hangen naar elke oprisping uit de burgerij, wanneer ze achter de kiezers aanrennen, in plaats van op grond van hun contact en hun kennis van hun deel van het electoraat een programma en een koers kiezen waar burgers op kunnen vertrouwen. Meegaan met de tijd is voor een politieke partij goed, maar meewaaien met alle winden en meehuilen met alle wolven maakt dat burgers niet meer weten waar ze het politiek gezien zoeken moeten.

En Tillie doet het niet, maar ik zou een dergelijk verhaal ook wel willen houden voor de media, die ook erg last lijken te hebben van hijgerige kortademigheid, op zoek naar lezers en kijkers. (Lees Rob Wijnberg, Nietzsche en Kant lezen de krant, die heeft daar een leuk stuk over).

5. En dan rest nog een werkelijke, ernstige poging om het debat niet uit de weg te gaan, maar opnieuw binnen de democratische spelregels te voeren. Niet oproepen tot geweld, geen mensen uitsluiten – ook niet symbolisch in de vorm van dan hoepel je maar op of dan ga je maar terug naar waar je vandaan kwam (Alkmaar?). En mensen in hun waarde laten, dus geen gemakzuchtig geneuzel over kopjes thee en ‘politiek correct’. (Tsjonge, als ik dat even doordenk, zou binnen de webwereld ook een stuk schelen en hoef ik minder te ‘meulenbelten’)

Feitelijk hebben veel spelregels van de verzuiling goed gewerkt, zegt Tillie. Het betekent: de politiek weer serieus te nemen, de herinvoering van een pragmatische verdraagzaamheid – er bestaan nu eenmaal levensbeschouwelijke verschillen en dat verandert niet. Ik vergelijk dat nu even met de cultuurverschillen tussen Eerste en Tweede Kamer, in die van ons heerst een zekere waardigheid die ik in het begin wel een beetje oubollig vond, maar die het niet slecht blijkt te doen. Dat er zelden een journalist op de publieke tribune zit, en dat het niet veel zin heeft om te proberen over de hoofden van de parlementariërs heen op de bühne te spelen want die is toch leeg, helpt wel tegen de schreeuwerigheid, en onze voorzitter zou het never nooit tolereren dat iemand onder haar regime voor knettergek zou worden uitgemaakt. Misschien moeten de dames eens een paar weekjes ruilen. Hoe dan ook. Ik ben het met Tillie eens: het principe van pragmatische verdraagzaamheid verdient eerherstel.

Zo.
Bedankt Jean Tillie!
En nu niet denken dat je het wel weet maar wel dat boek zelf kopen. Het heet Gedeeld land.

14 gedachten over “Verdeeld land – gedeeld land (slot) (voorlopig)

  1. Geachte Anja,
    – Zou u Nederland een “ernstig gedeeld land” willen noemen of is daar nog geen gerede aanleiding toe?
    – En de uitspraak van Kipling: “East is East and “West is West … and never the twain shall meet.” Achterhaald?
    – Kan de Scharia in Nederland net als in Engeland en Canada een oplossing vormen?
    Zomaar wat vragen op dinsdag aan een doordachte politicus … door …

    Een pessimist

  2. Als je gelezen hebt waar deze serie over gaat dan weet je de antwoorden al, William. En over die gedachte dat oost en west elkaar nooit zouden kunnen raken, dat doen ze allang. De scheidslijn in Nederland is niet die tussen moslims en niet-moslims, maar die tussen de aanhangers van het etnisch nationalisme en het contractnationalisme, tussen die mensen die willen dat het hier een blanke monocultuur wordt en de mensen die beseffen dat we in een multicultureel land leven, tussen diegenen die bereid zijn om met mensen van een ander geloof samen te leven onder dezelfde wet, en de mensen die van mensen met ene ander geloof een spookbeeld maken dat bestreden moet worden. Maar eerlijk, dat staat er allemaal al.
    En voor welk probleem zou de sharia eigenlijk een oplossing moeten zijn? Zoals je kunt weten vindt het overgrote deel van de moslims in Nederland dat je heel goed als moslim kunt leven met de democratischer vrijheden die iedereen hier worden geboden. Maar als ik even namens hen mag spreken: ze zouden wel graag willen dat het eindeloze gezeik over moslims en het tot uittentreure herhaalde wantrouwen nou eens afgelopen zou zijn.

  3. Gelijk heb je Anja, Het probleem ligt bij een grote groep van ons autochtone Nederlanders, ik kan dat niet anders zien. Waar zijn wij “de fout” ingegaan of zaten we al fout voordat de eerste gastarbeiders, op uitnodiging, naar ons land kwamen?
    Stond toen, bij velen, de onderlinge verdraagzaamheid al niet op een laag pitje?
    Onze gevangenissen zaten vol met hoofdzakelijk Nederlandse gedetineerden (allemaal wezen daar ouders meestal roepen: mijn kind doet nooit iets verkeerd.)
    Tijdens mijn opleiding werd van mij verwacht dat ik een groep van 16 zeer moeilijk opvoedbare jongens in het gareel hield en zou heropvoeden (in de leeftijd van 12-16 jaar).
    Deze “lievertjes” waren allemaal Nederlandse jongens want anderen waren er toen nog niet.
    Er zat toen al, 45 jaar geleden, heel wat fout in veel gezinnen.
    En nu zou alles wat er verkeerd gaat in de samenleving aan het nageslacht van onze, toen nog, gastarbeiders liggen???
    Nee, velen van ons hebben zelf het slechte voorbeeld gegeven, zijn ongastvrij geweest en onverdragelijk naar de ander toe.
    Bij de jeugd hebben verschillenden van onze jeugdige gasten geen goede vrienden gekozen en zich aan de baldadigheid van onze jeugd aangepast.
    Dat moeten ze toch, wordt er geroepen : aanpassen en nog eens aanpassen. Aanpassen aan wie dan, aan onze baldadige jeugd?, maar nu sommigen dat doen zijn zij het “pispaaltje”.
    Ik kan daar zeer slecht tegen vooral omdat ikzelf nimmer,in die tientalle jaren, ongastvrij in Palestina behandeld ben.
    Waar je ook komt, je wordt overal hartelijk ontvangen.
    Waarom zijn velen hier in Nederland niet instaat om de medemens met respect te bejegenen?
    Beste mede Nederlanders: Laat u zich a.u.b. niet ontmoedigen, blijf overal waardig bovenstaan en blijft u vooral zichzelf want we hebben hier al voldoende kakelende kippen zonder kop!

    Groet
    Gerrie

  4. Geachte Anja,

    Weet U een voorbeeld dat Uw contractnationaal ideaal benadert? Jordanie, wellicht, Zweden misschien, Venezuela wie weet?
    De Scharia (ik gebruik de transcriptie van het Arabische begrip)is volgens mij een geschikte vervanging van het ouderwetse Nederlandse huisje-boompje-beestje familierecht, die goed in de door u geschetste plannen past – altijd naar mijn bescheiden mening.
    Vergeeft U mij wanneer ik geen krachttermen apprecieer, ik ben nog van de oude stempel (87 jaar), maar verder sta ik nog midden in de samenleving.

    Uw pessimist-uit-ervaring,

  5. Ik ben niet bezig met het vergelijken van landen, William. Ik neem aan dat er in alle landen spanningen kunnen zijn tussen de nationalisten van ‘eigen volk eerst’ en burgers die meer zien in het samenleven volgens gedeeld contract. Dat contract ligt er in feite al: dat is de wet.

    De gebruikelijke transcriptie van de sharia is sharia of sjaria.
    Er is geen enkele reden om het Nederlandse familierecht te vervangen door de sharia, en er is niemand die daarom vraagt. Het is domweg niet aan de orde.

    Ik schreef al eerder over de sharia, ter verduidelijking: hier.

  6. Dit is toch allemaal exact wat in Nederland al jaren als beleid bestaat? Ik ken buiten extreem rechtse splinter partijen ook niemand die etnisch nationalisme voorstaat.
    Juist die verzuiling, dat in je eigen ruimte leven geisoleerd van de ander is wat de tweedeling en spanningen heeft veroorzaakt.
    Het accepteren dat mensen negatieve of voor de samenleving schadelijk gedrag vertonen omdat dit nu eenmaal hun “cultuur” is lijkt me geen goed idee.
    Net zoals vroeger arbeiders geleerd moest worden om niet te veel te drinken , hun kinderen naar school te sturen,en goede hygiene te betrachten moeten immigranten dit lijkt mij toch vooral ook.
    Dat het nu eenmaal hun “cultuur” is lijkt mij juist iets racistisch hebben..zo van die mensen zijn nu eenmaal zo en zijn niet tot beter in staat.

  7. Misschien begrijp je niet helemaal wat Tillie met etnisch nationalisme bedoelt, Hendrik. Het is niet nodig om dat etiket zelf uit te dragen, zoals extreem rechtse splinters. Je hoeft alleen maar te kijken naar de PVV en TON en hun aanhang: eigen volk eerst, trots op Nederland, Verdonk stelde zelfs voor om alle migranten te verbieden op straat, met elkaar, hun moederstaal te spreken. De woede tegen de niets vermoedende prinses Maxima, toen ze suggereerde dat er niet maar één Nederlandse identiteit was is er ook een symptoom van. De nieuwe trend reikt dus veel verder dan extreem rechtse splinterpartijen.

    Je zinsnede over arbeiders die het een en ander geleerd moest worden spreekt daarbij boekdelen. Dat is een erg neerbuigend beeld, ‘wij’ zijn al zover, en nu gaan we ‘hun’ leren hoe ze zich gedragen moeten. Lees Het pauperparadijs eens, mooi boek over een deel van onze vaderlandse geschiedenis waar we het niet vaak over hebben: hoe het koloniale denken over de ‘inlanders’ hand in hand ging met de ‘beschavingsarbeid’ om de mensen onderaan de maatschappij burgerlijke manieren te leren. Dat koloniale denken, wij zijn in orde, en nu gaan we hun vertellen dan wel dwingen om hun minderwaardige cultuur af te leggen om net zo te worden als wij, lijkt weer helemaal terug van weggeweest. En als ze heel erg hun best doen en we nergens meer aan merken dat ze anders zijn dan wij, en moslim zijn dat doen ze maar thuis, daar willen wij geen last van hebben en als ze dan ook nog hun tweede paspoort inleveren, dan willen we misschien wel overwegen om op te houden ze allochtonen te noemen en te vergeten dat ze er eigenlijk niet bij horen.

    Inderdaad, het kan nog een gradatie erger, en dat is Wilders, voor wie cultuur een vaststaande eigenschap is, waarmee moslims per definitie niet passen in ‘onze’ samenleving.

  8. Wel eens aan gedacht dat dat hele ‘multikult-gedoe’ tot problemen gaat leiden? Problemen die ‘gewone mensen’ niet eens kunnen zien? Wij gaan er altijd maar vanuit dat mensen gelijk zijn, OK. Maar wij hoeven er niet vanuit te gaan dat een ieder ook gelijk denkt. Wij kennen ‘scheiding tussen Kerk en Staat’ op papier. Vertel dat eens aan hen die ‘het geloof’ willen uitdragen. Gehoorzaam zijn aan de wetten van het land moet een ieder, maar wat als die wetten een conflict gaan vormen met Hemelse wetten? Dit gaat fout en ik zou hier niet verantwoordelijk voor willen zijn.

    Een mooi voorbeeld wat voor ons in het verschiet ligt is hoe Babel is geslagen, daar bij die Toren.
    Een ander mooi voorbeeld is dat waar de ‘islam’ voor staat. Het is erg tricky als je niet weet waar die geest voor staat. Doe dit a.u.b. niet af als zijnde middeleeuws, want er zijn er maar enkelen die dit niet geloven.

    P.s. Dit heeft niks te maken wat de mens wil/hoe wij hier politiek bedrijven….. Dit is de geestelijke strijd die weinigen zien.

  9. Ik heb werkelijk geen idee wat je bedoelt, meneer de kuffar. We leven in een multiculturele samenleving. Dat is geen gedoe, dat is een feit. Daar hebben sommige mensen het moeilijker mee dan andere. Er zijn mensen, en misschien ben jij er ook zo een, die denken dat moslims een heel ander en een geheimzinnig soort van mensen zijn, die misschien wel vreselijke dingen willen. Ik ken heel veel moslims en ik zie dat niet. Ik ga er van uit dat er met de overgrote deel van de allochtonen/moslims heel goed samen te leven is. Ik ga er van uit dat de meeste autochtonen dat ook wel willen. Dus wat is jouw probleem nu eigenlijk?

  10. Beste Anja,

    Je hebt helemaal gelijk. In Libanon gaat het tenslotte ook prima.

  11. Ik begrijp niet wat je bedoelt, Ralph. De situatie in Libanon is historisch en politiek gezien niet te vergelijken met Nederland, en ook de verhouding daar tussen christenen en moslims heeft een geheel andere achtergrond.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *