Wederom te gast: Jaap Hamburger van Een Ander Joods Geluid. Spreekt rabbijn Evers namens alle joden? Hamburger dacht van niet.
Het stuk verscheen ook op de Volkskrant website 6 januari 2010, hier.
Hamburger verschilde al eerder met Evers van mening: hier.
Rabbijn Evers overspeelt zijn hand
Er bestaan in de joodse gemeenschap tal van opinies. Niemand kan zich opwerpen om namens dé gemeenschap te spreken bij herdenkingen. Het belangrijkste zijn de waarden waar het op de Dam om gaat: zoals de gelijkwaardigheid van alle mensen.
De website van het Nederlands-Israëlitisch Kerkgenootschap (NIK, de koepelorganisatie van het orthodox-joodse leven) vermeldt onder het hoofd: ‘Ik ben Rabbijn Evers’: ‘Het is onder meer zijn taak de Joodse opinie over uiteenlopende maatschappelijke thema’s uit te dragen.’ Ook velen buiten de joodse wereld denken dat rabbijn Evers ‘de joodse opinie’ vertegenwoordigt.
Misvatting
Het is een veelzeggende misvatting, dat het NIK beweert dat Evers ´de joodse opinie´ uitdraagt; er is niet maar één ´joodse opinie´ in Nederland, er zijn er vele. Dat kan niet genoeg benadrukt en herhaald worden, aangezien het NIK zelf en zijn rabbijn die bescheidenheid vaak niet wensen te betrachten.
De Volkskrant van 4 januari leek wat dat betreft een sympathieke uitzondering. Daar stond op de Forumpagina een artikel van Evers onder de kop: ‘Herdenken met de Duitsers, ik kan het niet’. Dat oogt alsof hier een persoon aan het woord is met zijn eigen, subjectieve emoties, die argumenten zoekt om die te rechtvaardigen. Dat was ook de strekking van het artikel. Maar schijn bedriegt.
Evers stelt in zijn stuk de vraag: ‘Wordt er wel eens aan de gevoelens van de eerste en tweede generatie slachtoffers (joden, verzetsstrijders en andere gewone burgers) van de Duitse terreur gedacht? En, zoals dat hoort bij een retorisch bedoelde vraag, geeft Evers zelf het antwoord: Ja, maar nooit voldoende.’ Hoe zit dat?
Geen zegsman
Is Evers behalve NIK rabbijn, ook aangesteld als woordvoerder ‘van de eerste en tweede generatie slachtoffers (joden, verzetsstrijders en andere gewone burger)?’ Dat zou nieuws zijn. Zelf maak ik volgens alle criteria deel uit van die ‘tweede generatie’, als kind van vervolgde joden, uit een familie waarin de Duitsers duchtige deuken geslagen hebben. Maar daarom ben ik nog geen ‘slachtoffer’, en ik heb de rabbijn nooit gezien als mijn zegsman.
De Duitse ambassadeur Thomas Laüfer is wat mij betreft welkom op de Dam, op 4 mei. Sterker nog: als Laüfer de waarden deelt die dan op de Dam centraal staan, is hij meer dan welkom, dan is hij onmisbaar. Hij houdt de hoop levend dat landen die zich te buiten gaan aan misdaden tegen de menselijkheid kunnen veranderen. Dat moet ook de rabbijn tot troost strekken.
Waarden
Afgezien van het zuivere herdenken, zijn de waarden waar het op de Dam om gaat: de gelijkwaardigheid van alle mensen, de onschendbaarheid van het individu, de noodzaak de staatsmacht in te perken door toepassing van het internationaal recht en het humanitair oorlogsrecht, en het recht van mensen op hun politieke en sociale rechten en hun burgerlijke vrijheden.
Volste recht
Raphael Evers heeft het volste recht op zijn persoonlijke gevoelens, maar die gevoelens als rabbijn van het NIK te benadrukken, uit te dragen en door anderen geëerbiedigd te willen zien, is een andere zaak.
Maar ook aan mij is het Boek wel besteedDaarmee beoogt hij een effect, zoals hij dat beoogde – en bereikte – toen hij een jaar geleden de staf brak over SP Tweede Kamerlid Harry van Bommel en hem het recht ontzegde om aanwezig te zijn op de Auschwitzherdenking in het Wertheimpark in Amsterdam.
Dat was omdat Van Bommel naar de mening van rabbijn Evers eerder in een demonstratie tegen de brute en wrede Israëlische overval op Gaza onvoldoende afstand zou hebben genomen van anti-joodse leuzen – van anderen – die om hem heen geroepen zouden zijn. Of die leuzen echt geroepen zijn, daarover zijn grote twijfels gerezen, ook toen al, maar dat deerde de rabbijn geenszins.
Pleitbezorger
En nu komt het pijnlijkste: de rabbijn heeft zich zelf de afgelopen jaren op ondubbelzinnige en niet mis te verstane wijze een pleitbezorger betoond van het optreden van Israël, eerst van de woeste aanval in 2006 op Libanon, daarna van de niet minder brute overval in 2009 op Gaza. Een vurige voorstander, niet geremd door enige twijfel vooraf, of bedenking achteraf, integendeel. Hij verschafte voor alle schendingen van het internationale recht door Israël een rabbinale blanco cheque, net als in zijn Volkskrantartikel van deze week selectief citerend uit de Tora, om zichzelf te rechtvaardigen.
Zoals Malle Pietje na een hoop gerommel uit zijn schuurtje opduikt met iets van zijn gading, zo weet de rabbijn altijd wel een passage uit de Tora op te diepen, die hem in zijn kraam te pas komt. Maar ook aan mij is het Boek wel besteed. De rabbijn schrijft bijvoorbeeld: ‘Leert de Tora ons niet: ‘Kinderen zullen niet vanwege hun vaders sterven, ieder zal om zijn eigen zonden berecht worden?’ Zo is het precies!
De lijst van door Israël een jaar terug in Gaza gedode kinderen begint met Jawaher Anwar Khalil Ba’lousha van vier en eindigt bij nummer 348, met Mohammad Taysir Mohammad Zamlat, van tien. Ondanks het mooie Tora-citaat, gedood. Verloochent de rabbijn zijn eigen Boek?
Ontkennen
Daarnaast: dat Israël een bezettende mogendheid is, die Palestijnse gebieden met militaire middelen in de greep houdt, ontkent hij in alle toonaarden, want ‘joden kunnen niet bezetten wat van hen is’. Onlangs publiceerden Palestijnse christenen een oproep, het Kairosdocument, waarin zij een appèl doen op de christelijke kerken zich de situatie aan te trekken van de Palestijnen, christenen èn moslims, onder bezetting.
De rabbijn en het NIK stonden vooraan om die noodkreet meteen zwart te maken en als ‘eenzijdig’ in de prullenmand te gooien, net als behoudende Nederlandse christenen overigens. Hun belangrijkste argument, alweer: de Israëlische bezetting? Die bestaat niet!
Met dat al heeft Evers de vraag opgeroepen of hij de waarden die tijdens de jaarlijkse herdenkingen in het Wertheimpark en op de Dam worden beleden en bevestigd, wel ten volle onderschrijft. Misschien moest hij niet de aanwezigheid van anderen, maar die van zichzelf bij deze manifestaties nog eens duchtig tegen het licht houden.
Jaap Hamburger is voorzitter van Een Ander Joods Geluid
En hier Gerard Groen, nog iemand die vindt dat hij wel kan herdenken samen met een Duitser.
Een kenmerk van de gruwelijkheden in het Europa van de vorige eeuw was dat gehandelt werd op basis van een groepsidentiteit. Zo werden mensen die een andere groepsidenteit hadden (Joden, Wit-Russen, Oekraïners, Polen, enz. [met dank aan Evert Wesker]) dan de heersende van dat moment (Duitsers, Russen), door die heersenden vervolgt en vernietigd.
De mensen die pleiten voor de aanwezigheid van de Duitse ambassadeur Thomas Läufer bij de dodenherdenking op 4 mei op de Dam, doen dat als individu. Jaap Hamburger laat dat ook duidelijk zien.
Rabbijn Evers gaat nog duidelijk uit van een groepsidentiteit, zowel wat het verleden betreft, als de gruwelijkheden in het Midden-Oosten. Evers blijft daarmee hangen in een denken, dat voorwaarde is voor genoemde misdaden (zie ook Hamburger’s laatste alinea).
Wat mij betreft is Thomas Läufer welkom op de Dam op 4 mei. Maar in zijn functie als Duits ambassadeur? Wellicht als voorbijgaande en afsluitende fase. Misschien moeten we naar een dodenherdenking toe die zich niet beperkt tot de doden die als levenden de Nederlandse nationaliteit hadden.
Groet,
Glashelder en scherp commentaar van een Ander Joods geluid.
Jaap je bent een integer mens en slaat de spijker op z’n kop!.
Dat er mensen zijn als Jaap Hamburger en organisaties als “Een ander Joods geluid” daar ben ik erg gelukkig mee.
Het zal wel sentimenteel klinken, maar het ontroert mij.
Jan.N
Beste Anja,
Ik reageer niet direct op bovenstaand bericht, maar op een bericht van langer geleden (2005). Ik schreef namelijk een gedicht over kindertekeningen en zocht daar passende afbeeldingen bij. Zo kwam ik bij jou en de tekening van Wassim terecht. Ik hoop dat je het okee vindt, dat ik deze tekening heb overgenomen, met een link naar de bron, zie:
http://wilmavandenakker-gedichtenenmeer.blogspot.com/2010/01/wit-met-blauwe-vleugels.html
Vriendelijke groet, Wilma van den Akker
prima Wilma, mooi!
Anja misschien vind je het hier niet geplaatst,maar dit is de moeite waard. Zojuist het laatste stukje van ‘Overleven in Gaza’
gezien. Op de NMO uitzending van 10 januari. Zie: http://www.nmo.nl
‘Een jaar geleden starte Israel het offensief Gast lead(gegoten lood) in de Gazastrook. Tijd voor een terugblik. Hoe staan de Palestijnen er een jaar later voor?
Maakte Obama’s aantreden enig verschil?
Over deze vragen werd gesproken door Abdellah Dami met zijn panel naar de antwoorden op deze vragen. Aan tafel zaten Youssef Mahmoud,Fadi Hirzalfa,Ikram Jaballah en Lydia de Leeuw ,zij werkt
als vrijwilliger op de Westelijke Jordaan Oever in de stad Nablus en in Oost-Jeruzalem. J.F. Verhagen
Niets hebbende tegen een ander Joods geluid, moet mij toch van het hart dat ik niet kan begrijpen hoe mensen er maar over kunnen denken om Duitsers, welke Duitser dan ook, toe te willen laten op de Dam tijdens de dodenherdenking op 4 mei. Deze herdenking is er om alle slachtoffers die door hun voorgangers zijn vermoord te herdenken en daar behoren de nakomelingen van deze beesten niet bij.
Wat een simpele gedachte, John. Hoeveel generaties blijven Duitsers beesten, zelfs de nakomelingen zoals jij zegt? Ken jij geen Duitsers die zich diep schamen voor wat de generatie voor hen heeft gedaan? Ik wel.
Zal ik je wat verklappen, John – in Israel hebben veel mensen een tweede paspoort, voor het geval dat het daar verkeerd gaat. En weet je voor welke ambassade de rij het langst was? Juist, de Duitse. Want daar worden joden fatsoenlijk behandeld. Als Israelische joden overwegen om weer in Duitsland te gaan wonen, kun jij dan misschien langzamerhand niet eens ophouden om zelfs een geheel onschuldige generatie nog aan te kijken op wat hun ouders deden?
Ik wil zeker geloven dat er mensen zijn die tijdens hun leven niet meer over die haat heen kunnen komen. Dat lijkt me vooral naar voor henzelf. Ik ben het er ook geheel mee eens met Jaap Hamburger dat iedereen dat voor zichzelf moet bepalen. Maar wat er mis is met wat Evers doet, is spreken namens alle joden. En dat mag hij niet.
Evers vertegenwoordigd het orthodoxe jodendom, watzichzelf als het authentieke jodendom ziet. Logisch natuurlijk, daarvoor zijn ze orthodox. Volgens hun religieuze visie behoort het land Israel de joden toe en dat zegt Evers dus met zoveel woorden. Hij zou als hij dat niet zou zeggen geen rabbijn zijn van de orthodoxe gemeente.
De vraag of dat land in zijn visie gedeeld mag worden voor vrede heb ik geen antwoord. Maar ik weet wel dat er in Israel orthodox joodse partijen bestaan die van mening zijn dat dit voor vrede wel degelijk mag. De ultra orthodoxe Shas partij bijvoorbeeld. Maar da’s een ander verhaal.
Jaap Hamburger ontkent gemakshalve het bestaan van een band tussen joden en in het byzonder religieuze joden met het land Israel. Hij vergeet daarbij een belangrijk onderdeel van het conflict. De joden in Israel en ook vele daarbuiten hebben het gevoel dat ze iets opgeven wanneer ze land ruilen voor vrede.
Mij lijkt het logisch dat als je vrede nastreeft je begript kweekt voor elkaars standpunten, dus dat je in je overwegingen mee neemt dat dit land een bepaalde rol speelt in de joodse religie. Je hoeft er niet blij mee te zijn, laat staan mee eens en het is zeker ook niet de bedoeling om die band zwaarder te laten wegen dan de noodzaak van Palestijnen om niet bezet te zijn. Maar om een einde te krijgen aan de bezetting hebben we wel vrede nodig. Dat betekend dus dat als de ene partij wat opgeeft de andere partij de verplichting voelt daar wat voor terug te geven geven. In dit geval land voor vrede.
Je krijgt geen vrede als de Palestijnen van mening blijven dat de joden niets in Israel hebben te zoeken en dat het bestaan van Israel een groot onrecht is. Ik roep toch ook niet dat de Palestijnen eigenlijk geen volk zijn en dat ze maar het beste kunnen verhuizen naar Jordanië.
Het moet wel van 2 kanten komen. Maar ik krijg sterk de indruk dat jullie voo de overwinning gaan, niet vrede.
Palestijnen zeggen niet dat joden niks te zoeken hebben in het land, Daniel, dat is een sprookje. En Jaap Hamburger ontkent ook helemaal niet dat er joden zijn die vinden dat ze een speciale band met Palestina/Israel hebben. Er woonden al gelovige joden in Paestina, voor de komst van de zionisten, zonder dat dat moeilijkheden veroorzaakte. Lees daarover eens het boek van Jacov Rabkin, een orthodoxe jood, die maakt duidelijk dat de conflicten zijn ontstaan, niet door de komst van joden maar door de komst van zionistische joden, die een eigen staat wilden en daartoe zoveel mogelijk van de bestaande niet-joodse bevolking weg wilden hebben. Dan wordt ook duidelijk dat Palestina altijd een rol heeft gespeeld in de joodse religie, maar dat dat geen excuus was om er een exclusief joodse staat te vestigen – voor de religie was dat niet alleen niet nodig, het ging er zelfs dwars tegenin.
En dat cliche van ‘het moet wel van twee kanten komen’ is ruimschoots achterhaald. de Palestijnen hebben aangeboden driekwart van hun land op te geven als ze dan een eigen staat mochten hebben op het overgebleven kwart. En we weten wat het Israelische antwoord was: nederzettingen op dat laatste stuk land waar een Palestijnse staat had kunnen komen.