Het is wel grappig dat we elkaar een vrolijk Pasen wensen, en over Kerstmis zo ernstig doen, terwijl het Paasverhaal allesbehalve vrolijk is, al is de afloop goed, uiteindelijk. En Kerstmis, met de geboorte van dat kindje een zoveel simpeler verhaal is. Misschien omdat Pasen ook zo lente is, al merk ik daar vandaag weinig van, en lente geeft ook mij altijd weer die kick: het komt wel goed. Het wordt weer licht. Het is weer fijn buiten.
Schrijft Joyce Roodnat in het NCR dat ze lammetjes wil zien.
Lammetjes zijn eigenlijk een heleboel pootjes. Ze springen op elkaar en naar een sluipende poes, en ze galopperen met geromde ruggen om hun moeders heen. Lente is keetschoppen.
In Trouw een interview met Abeltje Hoogenkamp, predikant.
God zit niet in de kerk, Hij is veel groter dan dat. De hele wereld is in mijn optiek Gods werkterrein. Er is veel ongeloof in de kerk en veel geloof buiten de kerk. Er zijn veel mensen die Gods liefde gestalte geven in de stad terwijl zij zeggen atheistisch te zijn of nergens in te geloven. Dan denk ik: of je bij God hoort of niet, daar ga jij niet over.
Christenen hebben geen patent op God. Sterker nog, vaak zit het fatsoen, de dapperheid of de durf op andere plekken. En dan bedoel ik niet de balkenende-manier van fatsoen, dus niet je stoepje vegen of zondag naar de kerk. Met fatsoen bedoel ik de durf en de dapperheid van de Dokwerker. Die figuur heeft op enig moment gezegd: “Ik pik het niet langer”. In de Bijbel heet zo iemand een rechtvaardige.
Met Pasen viert de kerk dat Christus is opgestaan uit de dood, dat onze grenzen niet de grenzen van God zijn. Pasen gaat in tegen onze gevestigde ideeen en orde. Het verhaal van de kruisiging van Jezus op Goede vrijdag en zijn wderopstanding met Pasen laat zien dat niet degene wint met de grootste bek of de tiran met z’n leger.
Socialistisch denken is een oude traditie in mijn familie. Mijn grootvader is na de oorlog van een christelijke partij overgestapt naar de Pvd, met het idee dat het socialisme de meest christelijke politiek was. Ik vind dat de politiek zou moeten gaan over hoe we brood, recht en liefde genoeg voor iedereen kunnen organiseren. Dat gaat niet vanzelf, we zijn geneigd om vooral goed voor onszelf te zorgen. Socialisme gaat over solidariteit, maar wie onderop ligt, wie hulp nodig hebben, dat zullen steeds andere groepen zijn.
Het is een bepaald type christen dat het woord christelijk kaapt. Dat is eigenlijk jammer. Linkse partijen zouden met recht kunnen zeggen dat ze net zo goed christelijk zijn.
Ik heb de Arabische versie van de Mattheüs Passion van Bach opstaan, om in de stemming te komen, en zometeen ga ik naar mijn kerk, mijn linkse kerk, waar we bij het delen van het brood en wijn bidden om brood, recht en liefde, genoeg voor iedereen. En bij het verlaten van de kerk geacht worden daar ook nog wat voor te doen, behalve bidden. Wij mensen met rechtvaardige handen.
Een prachtig stuk van Abeltje Hoogenkamp. Je bent een goed mens Anja. Ik raak aldoor weer van dergelijke boodschappen geëmotioneerd. Dat hoort zeker bij het ouder worden.
Zoals al gezegd op de weblog van Harry van Bommel: Ik wens iedereen van goede wille een mooi Pasen toe.
Jan.N
In mijn PSP-tijd kon je horen dat als Jezus nu geleefd zou hebben, hij PSP zou stemmen.
Nu denk ik dat Jezus Christus überhaupt niet zou stemmen, omdat politiek “des keizers”, of iets milder, van de mensen is.
Detail uit het Isenheimer Altar van Matthias Grünewald,1512-1515.
Een fijne Paastijd toegewenst.
Excuses!
De link werkt niet, deze hopelijk wel.
Groet,
(1) Het is wel een beetje leeftijd, ook, denk ik, Jan. Ik dacht altijd dat je overal tegen leerde kunnen als je ouder werd, maar het tegendeel is het geval. Het lijkt alsof mijn pantser alleen maar dunner wordt, en ik soms niet meer weet hoe ik er voor kan zorgen me de dingen een beetje minder aan te trekken.
Mij biggelden bij de dienst van vanochtend de tranen weer over de wangen. Ik weet ook wat het is dat maakt dat ik het niet droog houd: het is altijd bij hoop tegen de wanhoop. Bij mensen die niet opgeven. Die wat goeds doen, dwars tegen alles in. Die meiden van het hoofddoekenlied, vandaag er op gezet, die ontroeren me ook diep.
Het kan ook zijn dat het ligt aan de tijd: teveel cynisme, teveel ikke ikke, teveel agressie, te weinig besef dat je inderdaad je broeders hoeder bent, en dat je broeder wel eens een ander kleurtje of een ander geloof kan hebben dan jij. Dan voel ik me een vreemde in eigen land, en als ik dan weer eens ergens ’thuiskom’, zoals vanochtend in de dienst, dan ben ik echt in tranen.
Ja Anja, zo is het ongeveer.
Dag! Jan.N
(2) Nou, ik heb Jezus al een tijdje niet meer gesproken (grapje, Bert, er hangt een dogmatische atheistische missionaris te stalken rond bij mijn weblog, en die denkt echt dat ik denk dat ik een directe telefoonlijn heb met God, terwijl iedereen toch weet dat ze daarboven nog geen mobieltjes hebben, en ik toch ook regelmatig zing “Die zegt God te zijn, wil hij tevoorschijn komen, wat hebben wij aan een naam alleen”) maar als ik Jezus nog eens aan de lijn krijg en ik het hem kan vragen denk ik dat ie het toch beter vindt om maar wel te stemmen – die uitspraak over dat de joden zich niet bezig moesten houden met wat des keizers was is erg van die situatie van toen, toen joodse bewegingen als de Jezusbeweging het alleen konden overleven als ze niet in opstand kwamen tegen de heersers van toen, de Romeinen. En kijk wat er gebeurde toen Jezus dat te laat bedacht: hij werd gekruisigd. Niet voor niks dat de orthodoxe joden niets van die nieuwlichter Jezus moesten hebben – had hij maar niet tegen de heersers van toen in opstand moeten komen en daarmee zijn medejoden in gevaar moeten brengen. Het is nog steeds een van de redenen voor de kloof tussen jodendom en christendom -al het gepraat over de zogenaamde joods-christelijke cultuur ten spijt. Ik denk dat Jezus, onder de huidige omstandigheden, wel verstandig genoeg was geweest om ons te adviseren wel te stemmen, want die zwaar verworven burgerrechten heb je ook om er voor te zorgen dat anti-humanitair rechts hier niet de dienst uit gaat maken waar Jezus volgens alle verhalen niet veel mee op zou hebben gehad.
Mooi beeld dat je meestuurt trouwens, maar wel een door westerse christenen ‘vergoyste’ Jezus, met blond haar en blauwe ogen – iedereen alweer vergeten dat Jezus geen christen was maar een gelovige jood, en in het Nazareth van toen had je geen blonde joden, die kwamen pas later: bekeerlingen uit Europa.
Dan hoop ik voor jou Anja dat je nog vaak “thuis” mag komen, het zij je gegund!!!
(Probeer de volgende keer wat van die emotie/vreugde tranen op te vangen en geef ze aan de planten op je balkonnetje. Je zult merken dat zij van blijdschap bijna uit de pot zullen springen en je zullen belonen met uitbundige bloemenpracht ha,ha,haaa!!)
Geniet van deze Goede feestdagen!
Groet,
Gerrie
Ik had toevallig net gelezen over Jezus en de keizer in een artikel over Anarchistische Christenen (hier). Volgens hen moet je mensen overtuigen door voorbeeld en niet met geweld. Voor hen valt politiek onder geweld, omdat je het monopolie op geweld aan de staat geeft, ook in een democratie is dat het geval.
Deze scheiding politiek-ideologie werd me plots veel duidelijker toen ik een interview zag met Norman Finkelstein op DemocracyNow ( hier ). Hij is bezig met Ghandi (de Indische, niet de Israëlische) en vertelt hoe Ghandi met politiek dingen probeerde te verwezenlijken die haalbaar waren en verder als ‘guru’ (door voorbeeld) probeerde mensen te veranderen. Norman Finkelstein past dat toe op Palestina/Israël en de twee staten oplossing. Maar dat is weer een ander verhaal.
Het is duidelijk dat Jezus zich zou omdraaien in zijn graf, als hij er een had en als hij daar gebleven zou zijn, als hij de ‘Christelijke’ partijen bezig zag in Nederland. Gelukkig Pasen dan maar.
Bedankt voor je welgemeende reactie, Anja.
Jezus was niet zo zeer een bedreiging voor de Romeinen (zie Pilatus) als wel voor de macht van de Schriftgeleerden. De Schriftgeleerden die de joodse wetten dogmatisch, als dode letters, hanteerden (zie het mooie verhaal van de overspelige vrouw).
Over dat Grünewald de opgestane Christus met blond haar afbeeld had ik nog niet eerder nagedacht. In het beeld van de kruisiging in het zelfde altaarstuk, beeldt Grünewald de Gekruisigde wel af met zwart haar, maar Johannes de Doper en Johannes de Evangelist met blond haar. Je kunt nog opmerken dat Johannes de Doper niet bij het kruis gestaan kan hebben, omdat hij drie jaar eerder onthoofd is. De kleur van die haren vind ik niet relevant (misschien was Grünewald nooit in Palestina geweest) en met Johannes de Doper zal de kunstenaar een bedoeling hebben gehad.
En Jezus, die als twaalf-jarige in de tempel de Schriftgeleerden en overpriesters onderwees, was niet zo maar “een gelovige jood”. En Christus was wat mij betreft zeker geen Jood (en ook geen Christen, maar ‘gewoon’ Christus, de Zoon van God).
Maar wat er feitelijk gebeurde in de drie Christusjaren, vanaf de doop in de Jordaan, daarover verschillen wij van mening. Dat is eerder al duidelijk geworden. En ik kan jou niet van mijn gelijk overtuigen, en jij mij niet van het jouwe. Het zij zo. Jezus hield niet van dogma’s.
En inderdaad is het paasfeest moeilijker te begrijpen dan het kerstfeest. Het begrijpen van het opstandingslichaam is voor mij zware kost. Het pinksterfeest is voor veel mensen nog moeilijker, helaas.
En de afbeelding waar jij, Anja, je stuk mee opent is ook mooi, van wie is het?
Groet,
Pasen is voortgekomen uit het Joodse Pesach –de herdenking van de slavernij in en uittocht uit (exodus) Egypte. De Christenen maakten er een eigen viering van. In de Europese heidense gebieden werd het voorjaarsfeest van de vruchtbaarheid heel slim erin geïncorporeerd. Vandaar de eieren. En de vrolijkheid. En de haas, een zinnebeeld van vruchtbaarheid. Misschien ook wel om de kinderen niet te veel te hoeven te vertellen over de eitjes en de bevruchting daarvan.
Ook wat betreft Kerstmis werd slim een heidens feest geïncorporeerd. In dat geval van de zonnewende. Die kerstenaars waren wel een uitgeslapen en praktisch volkje. Of is dit te oneerbiedig voor een zoon van een dominee? 🙂
(9) ik gun je van harte je eigen Jezus, Bert, ook als het me enigszins verbaast dat je echt durft te beweren dat Jezus geen jood was. Jij een blonde gojse Christus, en ik een joodse Jezus van Nazareth – laten we het daar maar op houden. Ik heb geen behoefte aan godsdiensttwisten op mijn weblog.
Maar ik wil er wel wat over vertellen voor wie dat interesseert, wat ik heb geleerd in de Ekklesia. Hoe we Jezus zien heeft namelijk nog steeds politieke implicaties, net als je het ontstaan van de messianistische beweging rondom Jezus, en de kloof tussen christendom en jodendom niet echt kunt begrijpen zonder de politieke situatie van toen – ik ga er niet vanuit dat er zo iets is als ‘pure’ religie, los van context. Vandaar.
In de Ekklesia hebben Huub Oosterhuis en Alex van Heusden er veel aan gedaan om de joodse wortels van die messiaanse Jezus-beweging weer in het licht te krijgen, inclusief het uitnodigen van joodse geleerden om schriftuitleg te geven. Dit is wat Van Heusden bijvoorbeeld schrijft als inleiding bij een interessant artikel in Roodkoper van juni 2008 over de wording van het christendom:
Wie daar zo naar kijkt, begrijpt ook meer van de politieke woelingen die je in de evangeliën beschreven ziet: de rol van de Farizeeën bijvoorbeeld, vaak afgespiegeld als verraderlijke tegenstanders van Jezus, kun je politiek gezien ook begrijpen als een politieke stroming die geen heil zag in de messianistische avonturen die naar hun oordeel zouden uitlopen op een catastrofe voor het joodse volk. En, zegt Van Heusden, de geschiedenis heeft hen gelijk gegeven. De eerste grote Joodse opstand tegen de Romeinse heerschappij, in het jaar 66 begonnen in Galilea leidde tot de verwoesting van Jeruzalem, stad en heiligdom, in het jaar 70.
En dat heeft vele eeuwen later nog steeds implicaties voor de verhouding tussen joden en christenen. De leraren van het rabbijnse jodendom erna legden de grondslag voor een jodendom zonder heiligdom, in hun pogingen het joodse volk voor verder uiteenvallen te behoeden. En van alle messianistische bewegingen van toen heeft alleen de Jezusbeweging het overleefd – door hun aanhang te vinden buiten het joodse land in de diaspora, en in toenemende mate onder de gojiem, de niet-joden.
De ontwikkeling van het christendom daarna is gepaard gegaan met het ‘vergeten’ of verzwijgen van de Joodse oorsprong van de messiaanse beweging van Jezus. Er werd een christelijke theologie ontworpen, waarin Jezus werd ‘ontjoodst’, en daarom is de haarkleur van Jezus in de afbeeldingen niet zo onschuldig of toevallig.
De verwijdering tussen ekklesia en synagoge heeft ook de voedingsbodem geschapen voor het christelijke antisemitisme, vandaar dat het enigszins dubieus is om het te hebben over de joods-christelijke cultuur in Nederland.
En vervolgens maak je weer mee – en ook dat is niet alleen religieus maar ook politiek – dat die joods-christelijke cultuur wordt afgezet tegen de islam. Terwijl duidelijk is dat joden het er onder het christendom heel erg veel slechter afbrachten dan onder de islam – waarover ik binnenkort een verhaal wil houden aan de hand van Mark Cohen, een historicus, waarvan ik het boek lees en pas een lezing bijwoonde.
In de Ekklesia lezen wij van de evangeliën het liefst de Lukas, door Oosterhuis en Van Heusden opnieuw vertaald en verklaard, omdat die niet alleen het meest socialistisch is maar ook de minste aanleiding geeft tot jodenhaat – inderdaad, de vraag wie er ‘schuld’ zijn aan de kruisiging van Jezus, de Romeinen, de met hen samenwerkende joodse schriftgeleerden, of het joodse volk. Kunnen we tot op vandaag nog ruzie over krijgen.
De afbeelding is overigens uit de door Gustav Doré geïllustreerde bijbel.
Waar een afbeelding van een blonde Jezus niet toe kan leiden…
Zalig Pasen iedereen.
Beste Anja, je laat me weer eens zien hoe belangrijk duidelijk formuleren is. Duidelijk formuleren blijkt niet mijn sterkste kant te zijn. Jezus en Christus zijn wat mij betreft twee verschillende wezens. Jezus was een mens en een Jood, maar niet ‘zo maar “een gelovige jood”’. Christus is een hoog goddelijk wezen, dat bij de doop in de Jordaan zijn intrede deed in het lichaam van Jezus. Christus is dus noch joods, noch christelijk. Van ouds her was een tempel een huis waar een god in woonde. Het lichaam van Jezus was zo dus de tempel waar Christus in woonde en die Hij in drie dagen kon herbouwen.
Christus geeft voortdurend aan dat datgene wat te gebeuren staat, moet gebeuren. In die zin vind ik het weinig zinvol om te spreken over wie er schuld heeft aan de kruisiging.
Ik ga er vanuit dat de mens ooit een vanzelf sprekende verbinding had met de geestelijke wereld en dat die verbinding op een gegeven moment verduisterde. Religie is dan, vanuit een behoefte, het opnieuw verbinden met die geestelijke wereld. En dat is voor mij dan de belangrijkste context van religie.
De sacramenten die in De Christengemeenschap (religieuze gemeenschap waar ik lid van ben en die o.a. een kerk aan de Ernststraat in Amsterdam heeft, de Andrieskerk) voltrokken worden, zijn voor mij “pure” religie, los van een politieke context.
Het Christendom was, wat mij betreft niet in vier eeuwen uitontwikkeld, maar ontwikkelt zich nog steeds. En die ontwikkeling is mensenwerk en staat daarom ongetwijfeld niet los van een politieke context.
Of ik nu duidelijk heb geformuleerd zal wellicht moeten blijken. Zie, Anja, alsjeblieft deze reactie niet als bijdrage in een godsdiensttwist, maar als een reactie op jouw reactie nr. 11, waartoe jij in principe de lezers van jouw weblog altijd uitnodigt.
Groet,
Dank je wel, Bert, voor je zorgvuldige uitleg. Nee, net als jij heb ik geen behoefte aan een godsdiensttwist, laten we het er bij laten te constateren dat geloof, ook binnen de christelijke traditie, veel verschillende gedaanten aan kan nemen.