In de tijd dat in Zuid-Afrika nog de apartheid heerste en ik nog op het lijstje van schrijvers stond die regelmatig voor lezingen en festivals werden uitgenodigd heb ik geweigerd om daar op te treden. Veel andere schrijvers en artiesten waren het daarmee eens, en gingen ook niet. Ik ging pas voor het eerst toen je niet meer voor een puur blank gezelschap hoefde op te treden. Je kunt nooit afmeten wat zo’n boycot voor een effect heeft gehad in het geheel van het internationale protest tegen de apartheid, maar ik vond het ook een kwestie van fatsoen. Je gaf daarmee een principeverklaring af.

Een dergelijk protest geldt nu voor de apartheidsstaat Israël – zeker na alle burgerdoden in Gaza. Maar moet je ook een culturele boycot willen, vragen veel mensen zich af. Muziek is toch niet politiek? In Israël is alles politiek, zou mijn antwoord zijn. Ga je voor amusement zorgen in een land dat nog kortgeleden meer dan driehonderd kinderen heeft gedood in Gaza, en er nu alles aan doet om onder de veroordeling van de oorlogsmisdaden, want dat waren het, uit te komen? In Israël maakt het establishment zich grote zorgen om de imagoschade die Israël heeft opgelopen – let wel, ze maken zich zorgen over hun imago, niet om de redenen dat veel mensen in de internationale gemeenschappen kritischer staan tegenover Israël dan eens. En een van de manieren waarop ze hun imago op willen krikken is veel geld en energie besteden om de schijn in stand te houden dat Israël een geweldig leuk en modern land is en ons de bezetting te laten vergeten. De Palestijnen zoveel mogelijk weggestopt in hun omsingelde enclaves en gevangenissen, en in het land zelf maken ze het gezellig. Filmfestivals, songfestivals, leuke YouTube filmpjes met mooie meiden in bikini – kijk wat een leuke soldaten we hebben in Israël – veel subsidies voor optredens van Israëlische kunstenaars in het buitenland – als ze daar ten minste nog welkom zijn – en veel pogingen om academici en kunstenaars op te laten treden in Israël. Als ze tenminste niet kritisch zijn, want als je Noam Chomsky of Norman Finkelstein heet mag je de grens niet over, en met een Arabische naam heb je het ook moeilijk. Daar werkt een redelijk progressief denkend mens toch niet aan mee?

Popster Elvis Costello heeft zijn geplande concert in Israël afgezegd. Een kwestie van instinct en geweten, zegt hij, en biedt zijn excuses aan aan degenen die al een kaartje voor het concert hadden gekocht. “Ik verwacht niet opnieuw uitgenodigd te worden voor een concert in Israël, tot betere tijden”, zegt hij. Andere artiesten, Madonna, Rod Stewart, Paul McCartney gaan wel. Of ze dat doen omdat het ze niets kan schelen waar ze voor gebruikt worden, of dat ze het doen voor het grote geld kunnen wij niet weten. Maar dat het om veel geld gaat wel. We horen alleen over degenen die al uitgenodigd waren en afzeggen. We horen niet over de artiesten die ondanks de fikse sommen die geboden worden de uitnodiging niet aannemen. Het schijnen er nogal wat te zijn, ondertussen.

Wat mij betreft: hulde voor Costello.

Bronnen:
Sabbah, Hier. en Mondoweiss, hier

Meer over de culturele Israël boycot op dit weblog: hier. En hier, Naomi Klein over de boycot.