De logica van het terrorisme

Yitzhak Laor is een Israëlische dichter, maar ook iemand die al sinds jaar en dag de mentale vrijheid behield om kritisch te kunnen kijken naar wat er in zijn eigen land gebeurt, en daarop te reflecteren. Hij scheef een artikel in Haaretz, hier, een filosofisch en kritisch stuk dat niet zo makkelijk is. Ik zal het samen proberen te vatten in eigen woorden, maar voor wie Engels leest, lees het origineel.

Terrorisme heeft zijn eigen logica, schrijft Laor. Logica gedicteerd door technische mogelijkheden. Dus als je de kans hebt om midden in de hitte van de woestijn de tegenpartij te raken door een bus met vakantiegangers aan te vallen en mensen te doden, dan doe je dat. Er zijn genoeg argumenten als rechtvaardiging: de burgers van een bezettende mogendheid zijn geen burgers maar soldaten. En wraak natuurlijk. En bijkomende argumenten: september, hoe het gaat met de ‘oplossing’, enzovoorts.

De bezettende macht heeft ook zijn eigen terroristische logica: het kan zijn technische voorsprong gebruiken om de andere kant even te laten voelen wie de sterkste is, en als we de gelegenheid hebben om te doden, wie houdt ons dan tegen? Ook hier een keur aan argumenten: dat zijn geen burgers, het zijn allemaal terroristen, dit is ons land, er is geen bezetting in Gaza, en onze doden heeft iedereen kunnen zien op de tv.

Natuurlijk is er ook strategie: die van de ‘deterrent power’, afschrikkende macht, dat we Hamas moeten verslaan, september, het defensiebudget, punten scoren in het westen, de Palestijnse strijd voor onafhankelijkheid dwarsbomen, en ook om de blunders van de bloedige donderdag in de doofpot te krijgen (de dood van Egyptische politieagenten die de verhouding met het nieuwe Egypte op scherp zet).

Dit is de manier waarop je van een bezetting een oorlog kunt maken, waarbij de commentatoren dan nog plichtmatig zullen roepen dat ‘geen van beide partijen deze oorlog heeft gewild’. O nee? De veiligheidsdiensten van het leger en de Shin Bet hadden geen idee dat je kunt rekenen op raketten als je mensen doodt in de Gazastrook? Natuurlijk weten ze dat, maar de terroristische logica is nu eenmaal ‘we kunnen dat toch niet onbeantwoord laten’.

Wat iedereen die niet al te stom is begrijpt is dat je beter uit de buurt kunt blijven van een rotzak die jouw parkeerplaats inpikt, als die rotzak ook nog een hele akelige agressieve hond bij zich heeft. Want die zal ongetwijfeld even laten merken wie er de baas is, en daar kun je maar beter geen ruzie mee maken. Maar zo werkt de terroristische logica dus niet.

En zo eindigt augustus, een maand die een grote ommekeer beloofde te worden in het Israëlische bewustzijn, met al die duizenden mensen die de straat opgingen voor verandering en sociale rechtvaardigheid. Nu de doden zijn gevallen, en de begrafenissen achter de rug zijn keren de commerciele programma’s weer terug op de tv met hun stupide amusement. Het ‘gewone leven’ gaat weer ‘gewoon’ door. En de Israëlische massa staat opnieuw in de houding wanneer het terrorisme zijn liedje van nationalistische logica zingt.

En de jongeren die het sociale protest aanvoerden, die zelf nog geen oorlog hebben meegemaakt en niet weten dat ook links al een zachte dood is gestorven in die oorlogen, hebben nog niets geleerd van de geschiedenis. Wanneer ‘het collectief’ verslaafd raakt aan ‘eenheid’, verliest het zijn leven door eigen kogels. Want er is geen eenheid, al is het even een heerlijk gevoel om die illusie te koesteren.

Toen het tentenprotest begon was er al iemand die profetisch voorspelde dat Netanyahu wel met een smoes op de proppen zou komen om de bewoners van de tenten terug onder de wapens te roepen als reservisten. Maar ze had er misschien ook over na moeten denken hoe je als demonstrant uit de kooi van het terroristische denken kunt blijven, en hoe je werkelijk in oppositie kunt blijven tegen een regering die het ‘nationale prestige’ laat bepalen door lui als Netanyahu, Lieberman en Barak. En wat doe je dan als de ‘oppositie’ onder leiding van Tzipi Livni het ook een goed idee vindt om nog wat meer olie op het vuur te gooien met de mededeling dat ze helemaal voor een nieuwe oorlog tegen Gaza is? Gaat deze nieuwe cyclus van terreur alleen tegengehouden worden vanwege de angst voor een crisis met Egypte?

Waarmee maar weer eens bewezen is dat het niet mogelijk is om je in te zetten voor ‘sociale rechtvaardigheid’ en tegelijk je mond te houden over oorlog.

PS. Enige toelichting voor wie de gang van zaken met het tentenprotest niet heeft gevolgd: een van de interne problemen was dat een deel van de demonstranten vond dat je het niet kunt hebben over de hoge huren en het gebrek aan sociale woningbouw zonder er op te wijzen hoeveel staatsgeld er wordt uitgegeven aan de bouw van nederzettingen in de bezette gebieden. Dat mocht niet gezegd worden, van de leidende groepen, omdat dat ‘de eenheid’ zou aantasten, en de mensen van Hadash, de kleine communistische partij en tevens de enige gemengde (joden en Arabieren) die wel een relatie wilden leggen tussen de prijs van het levensonderhoud en de kosten van de bezetting werden uitgemaakt voor landverraders en zowat gelyncht. En dit is wat Laor zegt: door de ‘eenheid’ te willen bewaren door het niet te hebben over de belangrijkste oorzaak van de problemen in Israel: de bezetting, de oorlogen die Israël voert, heeft de beweging voor sociale rechtvaardigheid zichzelf de das omgedaan.

Zie bijvoorbeeld het stuk van Joseph Dana, hier.
“Without a resolution to the Israeli-Palestinian conflict that determines final borders and full civil, human and national rights for all people between the Jordan and the sea, Israel’s budgetary and resource allocations will always be wildly distorted and harmful. We will forever worship the military and its disciples, and privilege them with the best opportunities, perpetuating social and economic inequalities. We will never feel secure in our Jewish identity as long as the conflict is not settled – therefore, we will forever try to impose it on all, or exclude others however possible – including in housing policy. Once we do this against one group, we can do it against any group. Social and economic priorities will never dominate in national elections because security and defensiveness will reign supreme. The parties most committed to social justice and equality (not coincidentally, these parties are left-wing on conflict-related affairs) are unlikely to win power.”

8 gedachten over “De logica van het terrorisme

  1. Ja, in de VS gist het ook behoorlijk in de diverse joodse organisaties, met name veel jongeren staan kritischer tegenover Israel dan de ouderen. Daar staat tegenover dat de echte Israel aanhangers steeds gemener worden – ook daar polarisatie. Tony Judt zei het al: Israel is niet goed voor de joden. Het onderwerp staat al een tijdje op mijn lijstje.

  2. Het is inderdaad een moeilijk stukje en ik denk ook niet dat ik het begrijp. Maar wat me opvalt is de alinea over de agressieve man en zijn hond. Bedoeld Laor nu te zeggen dat Hamas er beter aan doet geen raket meer af te schieten omdat Israel direct teruggrijpt op zijn terroristen-logica? Misschien ziet Laor wel in beide partijen het onvermogen om af te zien van die logica, maar wat levert dat dan op? Geen raketten en geen buitenproportionele vergeldingen, zoveel is duidelijk, maar wat is het alternatief? Laor zegt daar niets over omdat hij zich beperkt tot de analyse hoe een bezetting een oorlog is geworden die niemand wil. Maar dat vraag ik me nu juist af. Het lijkt er soms sterk op dat Israel al sinds 1948 zit te wachten op, vrij vertaald; geef me één reden om alles van de kaart te vegen wat maar ruikt naar Palestijns.

  3. @Menno Wat Laor bedoelt met de hond is volgens mij dat er altijd mensen zijn die zich niet neerleggen bij een duidelijke overmacht. Dat zijn de “terroristen”. Het is een statistisch gegeven: niet iedereen zal wraak nemen op het onteigenen van land of het vermoorden van familieleden, maar sommigen wel. Wat Loar bedoelt is dus dat Israel heel goed weet dat er reacties komen op de bezetting, de vernederingen, de moorden. Al weet je nooit precies wanneer en van wie.
    Lees ook het belangrijke artikel van Larry Derfner: “The awful, necessary truth about Palestinian terror”
    http://israelleft.com/2011/08/21/the-awful-necessary-truth-about-palestinian-terror/#comment-2278

  4. Wat ik essentieel vind aan het stuk van Laor is dat hij het niet alleen heeft over terroristisch denken aan de Palestijnse kant: “De bezettende macht heeft ook zijn eigen terroristische logica: het kan zijn technische voorsprong gebruiken om de andere kant even te laten voelen wie de sterkste is, en als we de gelegenheid hebben om te doden, wie houdt ons dan tegen?” Ik heb dat in mijn boek (Oorlog als er vrede dreigt) ook betoogt: Israel heeft veel plannen voor oorlog, maar geen voor vrede.

    Laor geeft in zijn korte stuk inderdaad geen oplossing. Maar iedereen weet al jaren wat er had moeten gebeuren: opgeven van de bezetting, Jeruzalem delen, erkenning voor de vluchtelingen en een regeling. En wat mij betreft, dat schrijf ik ook in mijn boek, is het hoog tijd dat Israel een normale democratie wordt, dat wil zeggen, met gelijke rechten voor alle burgers, ongeacht religie of etniciteit. Maar zolang het zionisme dat daar haaks op staat nog steeds staatsideologie is gaat dat niet gebeuren en gaat er ook geen enkel ander probleem opgelost worden.

    Ondertussen is het voor mij ook wel duidelijk geworden dat het oorspronkelijke doel van de zionistische voorhoede: het hele land veroveren en de niet-joodse bevolking zo veel mogelijk verwijderen nooit is opgegeven. Israel heeft nog steeds zijn eigen grenzen niet vastgesteld, is nog steeds bezig om land van de Palestijnen te veroveren door middel van de door hen zwaar gesubsidieerde kolonistenbeweging, en heeft in al die zestig jaar niet één serieus vredesplan op tafel kunnen leggen, ook niet toen de Palestijnen bereid waren tot een enorme historische concessie, 78% van hun land, ruimschoots meer dan in het verdelingsplan stond, aan Israel laten, op voorwaarde dat er dan een Palestijnse staat mocht komen op de overgebleven 22%.
    Het erge is dus dat wij dat vanuit het westen gewoon aan zitten kijken, accepteren dat Israel mensenrechten, verdragen en internationaal recht stelselmatig met de voeten treedt, en we doen niets. Minister Rosenthal houdt een mooie speech over het zelfbeschikkingsrecht van de Libische bevolking. dat wel.

  5. Ja, goed artikel van Larry Derfner, hij verkeert alleen nog in de veronderstelling dat de aanval op de bus gepleegd is door Palestijnen. In ieder geval drie van de doden waren Egyptenaren. Wat het nog erger maakte dat er meteen een aanval op Gaza is gepleegd, en de raketten weer vlogen.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *