Even een persoonlijk stukje tussendoor.
Dat ik ondanks alle gebeurtenissen en het klimaat van angst en anti-islamisme zo optimistisch blijf over de mogelijkheden voor ons om met elkaar samen te leven heeft een goede reden: tien jaar werken in de Gazastrook, midden in een moslimgemeenschap, en dan ook nog een samenleving die kunstmatig vrijwel geheel van de wereld is afgesneden en bekend staat als behoorlijk conservatief. Een ingewikkelde samenleving ook, met heel traditionele elementen, zoals de oude rechtspraak tussen de clans die door de mukhtars worden geleid – dit omdat de gewone rechtspraak onder de bezetting nauwelijks funktioneert, maar ook hele moderne elementen. Mannen in djallabia, maar ook in overhemd en spijkerbroek. Ezelskarretjes en mobieltjes. Waterpijp en Marlboro. Een landje van grote tegenstellingen. En, dat moet gezegd, van alle Arabische/islamitische landen de vergaandste ontwikkelingen op weg naar een democratie. De leider is democratisch verkozen, er is een begin van een parlement, zelfs de meest extreme vleugels beginnen de voordelen te zien van participatie in een democratie.
Zonder dat ik daar speciaal een studie van heb gemaakt zijn me in de loop van die tien jaar een aantal zaken opgevallen, zaken die mijn kijk op alle kwesties waar we het op dit moment in Nederland over hebben hebben gekleurd, zoals: zijn islam en democratie met elkaar verenigbaar. Nou en of, kan ik uit de praktijk zeggen. Ik zie het namelijk onder mijn eigen ogen gebeuren.
Bijvoorbeeld: ondanks het feit dat Arafat een moslim was, heeft hij nooit gepleit voor een islamitische staat. Integendeel: de Palestijnen beseffen heel goed dat ze met al die verschillende facties alleen samen kunnen leven – zonder een burgeroorlog, als ze inschikken, als ze samenwerken, als ze hun onderlinge verschillen verdragen. En dat is de kern van een democratie. Er kunnen in Hamas zeker heethoofden zijn die nog dromen van een islamitische staat, maar zelfs onder hen komt de meerderheid er toe om te begrijpen dat met al die verschillen in de Palestijnse samenleving een scheiding tussen staat en religie, met de garantie van godsdienstvrijheid, de enige werkbare optie is.
Ondertussen leven in de Palestijnse gebieden christelijke en moslim Palestijnen met elkaar samen. Arafat trouwde met een christelijke vrouw, die voor de vorm wel moslim werd, maar altijd zichzelf is gebleven, zonder hoofddoek. In de Gazastrook leven weinig christenen maar ze zijn er wel. Een van de dochters van Fatma heeft op school een christelijk vriendinnetje. Ze ziet geen verschil, behalve dat die vriendin thuis niet aan ramadan doet. En ze geen hoofddoek draagt, maar dat doet de dochter van Fatma zelf ook niet. Daar wordt wel eens over gekibbeld, over die hoofddoek. Want haar moeder die er geen draagt, of hoogstens uit tactische overwegingen af en toe een sjaaltje omdoet, vindt het niet nodig. Haar vader vindt dat ze beste nog een paar jaar kan wachten. Haar opa die nog heel traditioneel is vindt het een schande. Maar die krijgt zijn zin niet. Toch houden ze van elkaar.
Ik ken vriendinnenstellen waarvan de ene een hoofddoek draagt en de ander niet. Ik ken families waarbinnen een van de vrouwen de zwarte dracht draagt die feitelijk heel on-Palestijns is, met een gezichtssluier en zelfs in de bloedhitte buiten nog handschoenen aan. Die is dus supergelovig, maar de rest van de familie niet. Ik ken een vrouw die de hadj heeft gedaan, naar Mekka is geweest, terwijl haar man, die wel gelovig is, maar er niet over piekert om elke dag vijf keer te bidden en naar de moskee te gaan absoluut niet mee wilde. Misschien hebben ze daar wel eens ruzie over gehad maar ze zijn nog steeds getrouwd, en toen zij van de hadj terugkwam heeft hij netjes de drie feestdagen geleid, zoals hij dat als man des huizes hoort te doen. De fles whisky heeft hij in zijn eigen la, zodat zij er geen last van heeft.
We gingen een keer naar een feestje, een mannenfeestje. Wat moeten we meenemen dachten we. (Wij: het team van Stichting Kifaia). Alle chocola was op of gesmolten. We hadden nog een fles whisky. Aarzeling: kon dat wel. Weet je wat, zeiden we, we nemen die fles mee en vragen het gewoon. En dat kon. Machmoud, in wiens tuin het feestje plaats vond zei: hij en hij drinken niet, want die zijn te gelovig, hij mag niet want hij is te jong, maar de rest van ons willen wel. Die fles was zo leeg. Wat mij vooral is bijgebleven dat het zo openlijk kon, dat degenen die niet dronken niet zaten te mokken dat de anderen dat wel deden, en dat degenen die wel dronken geen enkele poging deden om de anderen over te halen. Wat ik bedoel te zeggen: ik ken de Gazastrook als heel erg tolerant in het accepteren van onderlinge verschillen, en dat moet dan een conservatief islamitisch land zijn.
Zeker zijn er soms ook moeilijkheden. Mohammed (de dunne) is boos op zijn neef omdat die zo fundamentalistisch is geworden dat hij niet meer te maken wil hebben met het deel van zijn familie dat niet vijf keer per dag bidt en dat heel losjes omgaat met de oude regels dat vrouwen en mannen die niet met elkaar getrouwd zijn en geen familie van elkaar zijn van elkaar gescheiden zitten. Bij Mohammed thuis zit alles gezellig door elkaar, zoals ik dat ook zie bij de meeste families op het strand. Ze tillen niet zo zwaar aan die oude regels. Als ze met z’n allen in een gedeukte taxi moeten is er ook geen beginnen aan om mannen en vrouwen te scheiden, en de dagelijkse praktijk telt zwaarder dan een oud voorschrift. Mohammed, die zelf nooit naar de moskee gaat vindt het heel on-islamitisch en on-Palestijns dat die neef zijn loyaliteit aan de familie niet zwaarder laat wegen dan zijn eigen strenge merk religie. Dus praten ze niet met elkaar. Maar elkaar naar het leven staan? Komt niet op. Ze hebben wel wat anders aan hun hoofd.
Ik heb nooit, maar dan ook nooit, enig bezwaar gehoord tegen mijn andere geloof, en het feit dat ik geen hoofddoek draag, alcohol drink, en opmerkelijk losjes met mannen omga. Ik weet nog die keer dat Joes net eindelijk over de grens was en we elkaar begroetten midden op een plein. De politie kwam zelfs kijken wat daar aan de hand was: een man en een vrouw die elkaar in de openbare ruimte hartelijk omarmden. Toen werd er erg gelachen. Rare buitenlanders. Die doen maar. Maar we waren vooral vrienden en gasten voor ze, en die respecteer je. Tegenwoordig mag ik mijn mannelijke vrienden daar ook drie keer zoenen als ik weg ga. Ze vinden het wel leuk. Iets nieuws. Ramadan zegt:doe mij er maar vijf en moet daar zelf erg om lachen. Net als de tango die Jan en Helma daar een keer dansten. Erg onislamitisch. Kan ik dat leren, vroeg Ramadan meteen. En ik pas me daar ook een beetje aan. Ik loop daar niet met blote armen en benen, als vanzelf niet. Als ik een man begroet die ik niet ken kijk ik even of hij me wel een hand wil geven, of liever de beleefde Arabische begroeting met de hand op het hart, die net zo aardig is. Juist omdat ik daar een grote vrijheid ervaar om anders te zijn heb ik er ook geen moeite mee om te respecteren dat zij andere gewoontes kunnen hebben dan ik, en heb ik niet de neiging hen mijn gewoontes op te dringen.
Ik weet dat er ook islamitische landen zijn met veel minder onderlinge vrijheid, waar ik het als vrouw met een ander geloof en andere gewoontes niet makkelijk zou hebben. Met de ayatollahs zou ik ook ruzie krijgen. Er zijn landen waar vrouwen geen auto mogen rijden. Fatma rijdt wel. Die krijgt nog wel eens van die typische mannelijke o een vrouw achter het stuur reacties. Zoals we ze hier ook kenden, van, nou? tien jaar geleden? Er zijn, kortom, vele varianten van de islam, in verschillende landen maar ook nog eens binnen die landen zelf. Daarom hoef je mij nooit wijs te maken dat de islam tegen godsdienstvrijheid is, dat moslims tegen andersdenkenden zouden zijn en de islam niet te verenigen is met democratische waarden. En dan heb ik het nog niet eens over alle moslims die ik ken in Nederland.
En dat verklaart dus waarom ik heel weinig geduld heb met de mensen die voor de zoveelste keer aan komen zetten met korancitaten en verklaringen dat de islam inherent ondemocratisch zou zijn en elke moslim het liefst alle afvalligen en ongelovigen zou bestrijden. Hou toch op.
mooie persoonlijke toevoeging Anja, uit m’n hart gegrepen.
Kan Nederland dus allemaal nog wel wat van leren, of niet? 🙂
Anja, is het geen idee om Verdonk daar heen te sturen, voor een paar maanden ofzo, als verplichte bijscholing?
Een goede tekst, ik ben het helemaal met je eens. Ik snap niet waarom er juist ten opzichte van de Islam zoveel vooroordelen en generalisaties zijn, waarom een heel geloof met veel Islamitische landen en inderdaad grote verschillen per land, en dus meer dan anderhalf miljard gelovigen, hoe mensen dan iets fundamenteels over “de islam” of moslims kunnen zeggen.
Voor mijn persoonlijke visie (over West-Afrika en over Syrië), zie de bovenste post in mijn weblog: http://www.levinasandculture.blogspot.com
Groeten,
Esther
Denk je niet dat Verdonk terug zou komen met de mededeling dat ze in Gaza alweer een man tegen was gekomen die weigerde haar een hand te geven?
Je hoeft uiteindelijk ook alleen maar in Nederland wat meer om je heen te kijken en wat meer gewoon menselijk kontakt te maken, als Gaza te ver is.
Hoi Anja, dit stuk is me uit het hart gegrepen.Je verwoordt wat ik zo vaak voel als er weer eens wat over de islam geschreven staat wat ik helemaal niet herken.Ik woon al meer dan 12 jaar in een islamitische gemeenschap, en ik heb nooit gevoeld dat ik me hoe dan ook aan heb moeten passen. Alle vreselijke dingen die de Islam toegeschreven worden, zie ik hier niet, en vaak denk ik, waar hebben ze het over.
We heben deze maand een erg verdrietige maand gehad, een schoonzus en mijn schoonvader zijn overleden. Dus dan word je wel even met je neus gedrukt op traditie en geloof. De familie zit dan drie dagen bij elkaar om te rouwen, dus tijd zat om te praten. Er is veel aan mij gevraagd hoe wij dat nou doen, zo’n begrafenis. Er is veel gepraat over “de dood”, want het is even een confrontatie, en weet je, ik zie geen verschil. In uiterlijkheden misschien. Wij doen onze beste kleren aan op een begrafenis, hier niet, juist het omgekeerde, hier wordt de overledene direct begraven, bij ons gaan er een paar dagen overheen. Maar de emotie is hetzelfde. En men stond ook open voor wat ik vond. En voelde.
je heb zo gelijk als je zegt dat religie op tig manieren ervaren wordt. Er is niet een islam, zoals er niet een manier is van belijden van christen zijn, of Joods of Boedhist.
Voor ieder ondrdrukkend korancitaat is er ook wel een citaat uit de bijbel te vinden. Staaat er niet ergens in de bijbel dat je de ongelovigen moet bestrijden te vuur en te zwaard? knap gewelddadig dacht ik zo. maar ook daar hoef je je als christen niets van aan te trekken.
Ik benadruk het nogmaals, ik heb nooit last of minder respect van de mensen hier gehad omdat ik geen hoofddoek draag of weet ik veel. Ik denk zelfs dat wij erg veel kunnen leren van hoe mensen hier omgaan met zogenaamde “andersdenkenden”. En het doet me vaak ook pijn als ik zie hoe negatief men schrijft over de moslims, men heeft het dan wel voer mensen waar ik om geef, en die mij veel gegeven hebben. Maar ook denk ik wel eens, men wil niets positiefs horen over moslims. Ik zie ook hoe men soms op jouw reageert. Als feminist zijnde. Ik vind mezelf ook knap feministisch, i.i.g. geen doetje. Als ik weer eens probeer om op een of ander forum wat uit te leggen of te beschrijven, wordt me verweten dat ik een afvallige ben, een doetje, een onfeministische vrouw. dat maakt me zo kwaad. Ik zie hoe mislim vrouwen hier knokken voor een stukje meer vrijheid,het gaat dan echt niet om de vrijheid om een minirok te dragen, het gaat om veel fundamentelere zaken, en de strijd is moeilijk en hard. En er zijn duizenden vrouwen, moslim vrouwen die deze strijd aangaan. Ik heb daar zo veel respect voor. net nog een gesprek gehad met mijn behoofdoekte collega over kindermisbruik etc. heel open, heel gewoon, zoals wij westerse feministen daar ook over praten.
Ik zou een boek kunnen schrijven over mijn ervaringen hier, en al deze ervaringen vind ik niet terug in de westerse opvattingen over de islam. men moet eens meer luisteren naar mensen zoals jij en ik en de moslims zelf, mensen die daadwerkelijke ervaring hebben met de islam, maar het lijkt dat, als je iets positiefs durft te zeggen over de islam, je dan aan de verkeerd kant staat. zeer irritant.
Groet
nog even een snelle reactie op Arno. Arno, wat zou ik graag willen dat Rita hier eens langskwam, en met de vrouwen praten van de organisatie waar ik werk. Ik heb hier meer mensen op bezoek gehad die als een blad aan de boom omdraaiden. maar ik denk dat Rita hier niet eens durft te komen,maar als ze zou willen, dan weet ik zeker dat ze een geweldige ervaring zou hebben. Zal ik haar eens uitnodigen? hahahah
Hoi Anja,
Bedankt voor deze persoonlijke intermezzo. Ja bij mij begint t ook wel een beetje te kriebelen over hoe bepaalde westerse mensen (waarvan ik de moderne cultuur hoog had, althans totdat ik een hoofddoek begon te dragen) vanalles en nog wat over de islam uitkramen omdat de bobo ’s in de media het ook doen. Ik kan t ze eigenlijk ook niet kwalijk nemen, de mens is nou eenmaal een kuddedier, en dat blijkt ook weer, telkens weer. Een goede vriend van een vriendin van mij is middenoosten deskundige, en kwam in eerste instantie vaak op tv en radio, echter zodra hij vertelde dat de oorlog in Irak fout was en zeker een lange negatieve nasleep zou hebben, heeft niemand hem uitgenodigd, want nederland was voor de oorlog (regering) en een deskundige met zo’n mening daar had de media geen behoefte aan. Kijk zo gaan die dingen nou eenmaal. Hij bleek later toch gelijk te hebben.
Graag zou ik een boek van Íbn Tyfayl willen aanraden voor eenieder die wil weten hoe moslimgeleerden in de 12 e eeuw dachten in Andalusie en Marokko (want daar leefde hij), Het boek heet: Hayy ibn Yaqzam en gaat over een man die door dieren wordt opgevoed en uiteindelijk tot een mystieke godsbesef komt. Wat mij ontzettend opviel aan het verhaal is dat het zo ontzettend modern aandoet en verlicht. Heel wat anders dan die sufferds die ik te vaak hoor vanuit het ‘verlichte westen’.
groetjes,
Het wrange is dat juist de tegenstanders van de Islam met allerlei nare Kor’ancitaten aankomen, terwijl moslims zelf daar veel minder mee bezig zijn.
Goed verhaal, Anja!
@ Arno (2):
Ben je gek, joh, die verplichte bijscholing van Verdonk is zonde van de belastingcenten. Zij heeft zo’n ijzeren harnas om zich heen dat niets binnenkomt wat niet bij haar vastgeklonken ideeën past. We kunnen haar beter in een Middeleeuwenmuseum plaatsen.
Toch zou ik de uitdaging graag aan willen gaan met Rita.
Je mag haar helemaal hebben Trees. En houden. Ik heb haar al uit.
Mooi verhaal Anja. Fatma, Ramadan de Mohammeds beginnen een beetje bekenden van ons te worden. Wat jammer die gewone alledaagse verhalen het daglicht maar niet zien in de pers.
Trees, ik heb het zelden zò ontzettend gehad met Rita Verdonk. Ik ben het vaker hartgrondig oneens met politici ter rechterzijde en vraag me af waar hun gevoel voor medemenselijkheid zit, maar Rita Verdonk slaat echt alles. Die enorme kilte die er van haar afslaat. Ik vraag me oprecht af of ze voelt, en wat dan. Of ze wel eens ontroerd is, of ze het leed van mensen echt toelaat, of ze het invoelt. Hoe ze slaapt. Of ze weleens twijfelt. Of ze wroeging kent. En hoe ze dat dan wegzet.
Het zijn niet alleen de traditionele imams die weinig zin hebben om haar een hand te geven…
Tja, de beeldvorming over “de” islam in Nederland. Als je de kranten leest en naar de tv kijkt, die je van die leuke “opiniemakers” voorschotelt, dan zou je er bijna bang van worden. Maar maak toch gewoon je eigen opinie! Als ik nu eens op mijn eigen ogen en ervaringen afga, dan zeg ik: gezellig, die nieuwe (al niet meer zo heel erg nieuwe) Nederlanders! Eindelijk eens glimlachende, beleefde mensen tussen het botte, chagrijnige volk. En je kunt ook nog eens de beste olijven en falafel bij ze kopen op de markt. Wie maalt er dan nog om het verlies van Nederlandse waarden als zuurkool-met-worst of handjes geven? Ik niet!
Ruben
Ruben, je vergeet de Turkse feta en het Turkse brood. En mijn Turkse bakker bakt zijn eigen feestversie van onze Brabantse worstenbroodjes waarvan zijn Hollandse collega nog een hoop kan leren. Onfatsoenlijk lekker.
Hoi Anja, ik heb je persoonlijke verhaal net gelezen. Je hebt het echt recht uit je hart geschreven. Ik heb er bewondering voor dat je dit zo opschrijft hier bij je weblog. Echt een heel mooi en bijzonder verhaal.
7. Hallo Salima, dat boek wat je aanraad om te lezen kan je die ook lezen als je nog helemaal niets weet over jullie geloof?
En waar kan je het boek: Heyy ibn Yaqzam bestellen het is een boek van Ibn Tayfayl. Je schrijft dat jou opviel dat het boek modern aandoet ook al is het een verhaal uit de 12 e eeuw.
Ik ben er erg benieuwd naar. Ik ken nog helemaal niets van jullie geloof zoals ik al eerder schreef en wil me hier graag in verdiepen.
En wat kost het boek zou je mij dat ook kunnen vertellen.
En is het ook in het Nederlands geschreven?
Ik hoop dat je me hier antwoord op kan en wil geven.
Alvast bedankt.
Heel veel groetjes, Paula
Hoi Paula,
Ik weet niet hoeveel het boek kost, maar ik denk niet zo veel. Ik heb heb zelf gecopieerd van de Leidse universiteitsbibliotheek. Je kan het boek heel goed lezen, ook als je geen moslim bent, het is echter een best wel diep filosofisch boek, maar mij faccineerde het van begin tot eind. Het boek is voor het eerst in een nederlandse vertaling op instignatie van Spinoza, de beroemde Portugees Joodse Filosoof uit de 17 e eeuw. Wat ik heel mooi vind aan het boek omdat het laat zien dat een individu uit zichzelf tot een godsbesef kan komen zonder beinvloed te worden door bestaande religies, en op basis van filosofische redeneringen. Naar mijn blote gis kan je bij de ietswat grotere boekenhandelaren zoals donner het boek aanvragen, ik weet niet hoeveel het kost maar het geen dikke pil, dus ik denk niet zoveel.
Het boek is echter onbekend bij het grote publiek, dus ik denk dat je wel even moet zoeken.
Hier is de complete info over het boek: 1985 Abu Bakr Muhammad ibn Tufayl, Wat geen oog heeft gezien, geen oor heeft gehoord en in geen mensenhart is opgekomen. De geschiedenis van Hayy ibn Yaqzan. Uit het Arabisch vertaald en ingeleid door Remke Kruk. Amsterdam ( Meulenhoff, De Oosterse Bibliotheek deel 23)
16. Hoi Salima, dank je wel voor de informatie over het boek.
Ik ga er binnenkort mee naar de boekhandel toe en ik hoop dat ik eraan kan komen. Ik heb je informatie uitgeprint en zal deze goed bewaren en strakjes mee nemen naar een boekhandel.
Zodra ik in het bezit ben van het boek laat ik het je weten.
Ik hoop dat het zoeken naar het boek niet lang duurt, ik wil het heel graag lezen.
Nogmaals, dank je wel.
Hoi Salima,
Pfffffffff, dat word moeilijk zoeken naar het boek.
Ik heb al verschillende boekhandels gebeld en ben naar verschillende websites gegaan en tot nu toe geen resultaat.
Ik heb zelfs de uitgeverij Meulenhoff gebeld maar die kenden het boek niet eens terwijl ze toch de uitgever zijn.
Ik heb nu een mailtje liggen bij de boekhandel van Piere en hoop maar dat hun op de afdeling filosofie er meer van weten.
Heb je toevallig nog een ISBN nummer van het boek dat maakt het zoeken dan waarschijnlijk een stuk makkelijker.
Ik wacht nu dus op antwoord van het laatste mailtje dat ik verstuurt heb en hoop dat hun me verder kunnen helpen. Ik hoop echt dat het boek nog te koop is.
Heel veel groetjes, Paula
Hoi Salima,
Ik hou je wel bezig vandaag maar ik heb een mailtje terug gekregen van de boekhandel van Piere die op het gebied filosofie ook alles weet. En ik kreeg helaas het volgende antwoord terug vanmiddag:
Geachte mevrouw,
Helaas is het boek wat u noemt al jaren uit de handel.
De uitgever maakt het niet meer en het kan dus niet voor u besteld worden.
Mischien kunt u het via een tweedehands boekwinkel proberen, zoals Boekhandel de Slegte, of anders wellicht via internet.
Met vriendelijke groet,
Van Piere Boeken
R. van D.
~Jammer, maar mijn zoektocht naar het boek loopt bij de gewone boekhandels op zijn einde.
Ik ga het nu dus nog proberen bij de tweedehands boekwinkel de Slegte of via internet.
Hoi Paula,
Zo da ’s wel heel raar dat t boek niet meer te koop is. Het Rotterdams leeskabinet heeft m wel. Ik weet niet of je vlakbij rotterdam woont.
Wel erg raar dat ie niet meer te koop is, de schrijver is een van de grote filosofen uit de gouden eeuw van de Islam in Andalusie.
Hieronder volgt de isbn (het was toen nog in guldens):
ISBN: 90-290-1579-9 geb. : f. 39.50 ; BF. 790
90-290-1988-3 : f. 25.- ; BF. 500
[quote]Het wrange is dat juist de tegenstanders van de Islam met allerlei nare Kor’ancitaten aankomen, terwijl moslims zelf daar veel minder mee bezig zijn.[/quote]
Het wrange is dat juist islamisten allerlei wreedheden begaan en anders-denkenden menen de ‘mond’ te moeten snoeren wanneer ze menen ‘beledigd’ te worden.
Land der naieve dwazen…