De dag erna, het was 21 november, in het vliegtuig, kwamen we zijn naam tegen in de krant, als een belangrijke woordvoerder voor de Palestijnen. (Zie voor de voorgeschiedenis, hier). De rechterhand van premier Mahmoud Abbas, van Fatah. Niet in de regering, maar wel de status van minister. Hoofd van de President’s Office. We waren uitgenodigd om in de President’s Office kennis met hem te maken, nadat een deel van de leidinggevenden van het ministerie bij ons in de leiderschapstraining hadden gezeten, en ook even met Abu Mazen (Mahmoud Abbas) himself kennis te maken.

Dat ging niet door omdat hij een spoedoverleg had met Ismail Haniya, in een laatste poging om een definitieve overeenstemming te krijgen tussen Hamas en Fatah, voor Haniya naar de Arabische landen zou vertrekken. Wat mislukte. Hoeveel Abu Mazen daar aan was gelegen, bleek wel uit het feit dat hij Haniya niet naar de President’s Office had laten komen, dan hadden we hem nog de hand kunnen schudden, maar dat hij zelf vertrok om zijn gesprekspartner in diens burelen op te zoeken.

Husseini is een man van wie we zouden hopen dat hij vaker naar Europa zou komen, als woordvoerder. Hij spreekt onze taal, en daar bedoelen we niet alleen Engels mee. Hij praat niet in slogans, heeft humor, en paart kritiek op de VS en Europa aan een fikse dosis zelfkritiek.

We hadden het over de leiderschapstraining die we net hadden gegeven. Leiderschap, daarover was hij het met ons eens, is niet een kwestie van individualisme, van een sterke man die de beslissingen neemt, leiderschap is teamwerk. En daar schort het nog aan in Palestina. Leiderschap, dat betekent doorleren, bijleren, wie denkt dat hij klaar is heeft niets geleerd, zei hij.

Grote problemen, ook in Palestina zelf, hij ontkent het niet. Ook al wordt dat nog erg veel moeilijker gemaakt door het feit dat de bezetting voortduurt, en dat ‘we are messed about by external forces’. ‘Onze verkiezingen waren democratisch en vrij’, zegt hij. ‘Onze president (Machmoud Abbas) wilde ze, ook al wist hij dat ze niet gunstig uit zouden pakken voor Fatah. Onze mensen zijn toe aan democratie. Maar nu is er een impasse, tussen Fatah en Hamas, de een heeft de regering, de ander een flink deel in de Wetgevende Raad’.

Over Israël: ‘zij denken dat ze experts zijn in ‘the Arab mind’ . Het is waar, we worstelen nog met een stammenmentaliteit, we hebben nog steeds de tribale mentaliteit van een Bedouinenstam: je kunt ons niet vermoorden zonder dat er wraak op volgt. Maar hetzelfde geldt in feite voor Israël, ook daar zijn ze nog lang niet over hun stammenmentaliteit heen, ook daar denken ze in termen van een oog voor een oog. Ze kijken niet naar hun werkelijke belangen, ze gaan door met het scheppen van een klimaat van haat.’

‘Aan de ene kant hebben we in Palestina de militante fundamentalisten die vinden dat Israël geen bestaansrecht heeft, maar we hebben ook een president die bereid is om de staat Israël te erkennen en die genoegen wil nemen met 22% van het oorspronkelijke gebied. En we gaan er van uit dat 60% van de bevolking het daar mee eens is, als we dan vrede krijgen. Maar dan moet Israel wel bereid zijn er voor te zorgen dat Gaza weer opengaat, dat de muur wordt afgebroken en desnoods weer opgebouwd om de grens en niet dwars door Palestijns gebied, dat er een doorgang komt tussen de Westoever en Gaza. Abu Mazen is bereid tot dit compromis, dus wat wil Israël nog meer? Wat willen ze eigenlijk? Ze kunnen ondertussen weten dat ze met machtsmisbruik en geweld alleen niet kunnen winnen. Onze president is hun enige hoop. En ze begrijpen niet dat dat van werkelijke moed getuigt, niet dat domme afschieten van raketten. Wat bereiken die raketten helemaal? De enige dode die er bij gevallen is, is nota bene een islamitische vrouw uit Kazachstan. Ze zijn nog niet eens in staat geweest met die raketten een paar joodse Israëli’s te doden!’

‘En nu hebben de Israëli’s Lieberman in hun regering opgenomen. Iedereen weet het, hij is een openlijke racist. Hij heeft het over de etnische zuivering van Arabieren die eeuwenlang in de regio hebben gewoond. Hij denkt echt dat het ene ‘ras’ superieur is aan het andere.’

‘Wij vergeten het niet, Bin Laden heeft zijn macht te danken aan de VS. Die hebben een blik wormen opengemaakt. Kijk naar Afghanistan, de Taliban zijn terug. Irak is een bende. Iran is nu een vijand. Libanon krijgen ze er niet onder. Ze hebben zelf een monster gecreëerd dat ze niet meer onder controle kunnen houden. En helaas, Europa is een bondgenoot van de VS, VS says, Europe pays. Ze denken niet werkelijk strategisch na. De onderdrukking van Arabieren, en de moslims, het meten met een dubbele maat, het voortduren van onrecht, wat denk je dat dat oplevert? Meer Arabisch fundamentalisme, wat dacht je.’

‘Hamas is een Palestijnse beweging, maar ze hebben ook banden met de brotherhood, ze hebben banden met Syrië en Iran. Daar zijn wij van Fatah erg tegen. Het zou moeten gaan om wat de Palestijnen zelf willen, niet om wat ze in Syrië of Iran voor ons willen. We willen ons verzet gezamenlijk voeren, als Palestijns volk. Maar de situatie is moeilijk. Zelfs als er morgen overeenkomst zou komen tussen Hamas en Fatah, dan is er een grote kans dat dat onmiddellijk van buiten af wordt gesaboteerd. Israël is niet alleen bezig om families te doden, ze zijn bezig aan beide kanten juist de fanatici alle ruimte te geven. Zo komen er alleen maar meer extremisten en fanatici bij.’

‘Ons partijensysteem heeft tot nu toe gefaald. Wij moeten toe naar een regering die de burgers vertegenwoordigt, de civil society, in plaats van de partijen. Dat heeft haast. Jullie zijn hier in een turbulente tijd, het is in de komende tijd er op of eronder. Fatah heeft het in het verleden niet goed gedaan. Teveel corruptie, te veel machtsmisbruik. En Hamas krijgt daarmee de ruimte om in te spelen op de emoties van mensen. Het is hier zo’n bende dat mensen terugvallen op God, je praat met God en God zegt dat het wel goed komt en dat je gelijk hebt, net zoals ze in Israël met God praten en Bush met God praat – wij Palestijnen zijn niet de enigen die het druk hebben met praten met God. Natuurlijk begrijp ik het dat er mensen zijn die denken, laat onze mensen hun leven niet voor niets verloren hebben, laat er tenminste een hemel zijn waar ze heen zijn. Maar praten met God helpt niet, we moeten praten met elkaar.’

‘Democratie houdt in dat we de verdragen respecteren die al zijn afgesloten, wij worden verkozen onder de vlag van Oslo. Die verdragen moet je honoreren tot je ze in overeenstemming weer kunt veranderen.’

‘Met de leidinggevende top van Fatah gaat het niet goed. Er is teveel chaos, te weinig organisatie, te weinig interne democratie. We hebben al 19 jaar geen partijraad meer bijeen geroepen. Degenen die zijn gekozen zijn oud, zij weten niet meer hoe de mensen denken, er zijn mensen bij, die zijn seniel, ze hebben hun hersens er niet meer bij. Er is sprake geweest van machtsmisbruik, van corruptie. En je hebt maar een paar corrupte mensen nodig om de hele partij te schaden, en Fatah had er meer dan een paar. Wel tien. Het is tijd dat Fatah verandert. We moeten af van de oude seniele leiders, die al een eeuwigheid in de partij zitten. Kijk naar mij, ik ben 54 en ik ben te jong, om een echte Fatah leider te zijn moet je minstens in de zeventig zijn’. Hij lacht, en wordt dan weer serieus.

‘In Gaza zou het niet moeten gaan over dood en martelaarschap, maar over overleven. Werkelijke politiek gaat niet over je dood laten schieten. Het Hamas leiderschap is jong, maar dogmatisch en onervaren in de politiek. In de politiek moet je weten wat je doet en is het niet genoeg dat je met God kunt praten. In onze beide grote partijen is het een rotzooi. Als we zo doorgaan plegen we collectief zelfmoord, zoals de Israëli’s eens deden in Massada. Dat was geen wijs besluit, en dat hoeven we niet na te doen. We kunnen wat anders leren van de joden: zij hebben altijd vijanden gehad, en ze hebben het overleefd. Wij kunnen alleen overleven als we onze waarden niet verliezen, onze moraal, alles wat het waard maakt om voor te leven, en te overleven. Maar ik ben bang dat we dat op het ogenblik kwijt raken. Het is niet verkeerd om van de vijand te stelen, maar wij hebben de grens overschreden en stelen nu van elkaar. Net als de Israëli’s raken we onze waarden, onze moraal kwijt.’

‘Het zou zo eenvoudig zijn, laat ons die 22%. Maar nee, Israël wil ook nog Hebron en Jeruzalem en een flink deel van de Westoever. Dus zij hebben ook een probleem. Wat willen ze met ons doen? Ons allemaal doden, ons allemaal over de grens zetten, of willen ze slaven van ons maken en dachten ze echt dat ze ons konden onderwerpen? Zijn dat oplossingen?’

‘Europa moet beslissen waar ze staat. In principe is Europa in staat om een evenwichtig standpunt in te nemen. Ze hebben er ook belang bij, jullie hebben een grote islamitische bevolkingsgroep, jullie willen ook niet dat dat extremisten worden en zelfmoordaanslagen gaan plegen. Ik heb het gevolgd. Die aanslag in Londen, dat waren jongens van wie de ouders uit Pakistan kwamen, maar die zelf Pakistan nog nooit hebben gezien. Die extremisten worden in Europa zelf gevormd.’

‘We hebben problemen. Wij zijn de zwakste partij. Maar wie niet sterk is moet slim zijn, en we zijn tot nu toe niet slim genoeg. We moeten niet alleen naar de vijand buiten kijken, maar ook naar onze eigen problemen, we leven hier niet in cuckooland. We zullen er nog veel aan moeten doen om een levende organisatie te worden, een lerende organisatie. Bedankt dat jullie daar bij willen helpen.’