Als kind werd ik nog omringd door stereotypes van de negertjes uit Afrika. We hadden de strip Sjors en Sjimmie, Sjors, blank en slim, Sjimmie zwart en dom en zo grappig krom pratend. Ik had nog zo’n leuke wandlap aan de muur, met zo’n negertje met een botje door de neus en ringen in de oren. Als we negertjes tekenden dan waren die altijd half bloot met een strooien rokje. En dan de Indianen. Die waren in de koiboi films altijd de bad guys, die door de dappere blanken met plezier van hun paarden af werden geschoten. Dat we hier een Westerse versie kregen voorgeschoteld van een genocide, maar dan met de rol van dader en slachtoffer omgedraaid, wie dacht daar toen over na? Dat het stereotype van de domme negertjes hielpen om ons kolonialisme te rechtvaardigen, een beetje goed gemaakt door wel melkdoppen te verzamelen voor de arme negertjes in Afrika, hoe lang deed ik er over om daar achter te komen?
Stereotypen, wanneer maar vaak genoeg herhaald, hebben invloed op het brein van mensen. Dat mensen in de eerste instantie vooral bang zijn voor Arabieren, en ze tot nader kennismaking vooral wensen te zien als mensen die vreemd en anders zijn, heeft niet pas zijn wortels in 9/11. Er is een lange geschiedenis aan westerse beeldvorming aan vooraf gegaan. Jack Shaheen maakte een boek en een film, getiteld Reel Bad Arabs. Over hoe Hollywood stelselmatig Arabieren (of moslims) afspiegelde als de bad guy. Ook al toen het een beetje onsmakelijk werd om daar nog ‘native-Americans’ voor te gebruiken.
De film, Reel Bad Arabs, van Jack Shaheen werd onlangs vertoond door Stichting Marhaba. Hier. En werd besproken door Nourredine Steenvoorden, op Wij Blijven Hier. Hier.
Waar Dhr Shaheen van te voren nog anecdotes tapte als een lieve oude opa, is de verandering merkbaar wanneer hij het podium opstapt om de film te introduceren. Een felheid en strijdbaarheid kruipt in zijn woorden als hij uitlegt hoe gestructureerd eenzijdig, plat en misleidend het beeld van de arabier/moslim in de betere hollywoodblockbuster is geweest in de laatste 100 jaar. 100 jaar, pardon? Tja, het schijnt een behoorlijk hardnekkig stereotype te zijn, waarin de arabier/moslim (of elk enigszins donkere persoon: turk, iraniër, sikh, berber koerd, hindu) als ouwe viezerik, agressieve achter-de-ellebogen woestijnrat, terrorist of in het geval van vrouwen: als buikdansende haremhoer of onderdrukte fladderende vleermuis in zwart top-tot-teengewaad.
Zie de film op youtube, hier.
Honderd jaar voorstelling van die slechte Arabieren,is waar,maar ook al die slechte Italianen, of Mexicanen,of Communisten,of Atheisten,of Zombies,etc. Hoe zouden Amerikanen of Joden er uit zien in Arabische films ? En moeten wij ons dan daar weer over beklagen ? Is het beklag zelf niet het grootste euvel op een gegeven moment ? Anno 2007 ?
Sjors en Sjimmie herinner ik me ook inderdaad , hoewel ik me niet herinner dat Sjimmie dom was en Sjors slim. Vergis ik me nou of jij ?
Was ongeveer dezelfde tijd dat er 1 Surinaamse familie was in het dorp waar ik vandaan kom. De vader bracht op een brommer medicijnen rond voor de apotheek, maar ik kan me niet herinneren dat we hem dom vonden, wel zwart natuurlijk, maar vooral als iets dat opviel en nieuwschierigheid opwekte.
Uit die hele periode ben ik niet als racist tevoorschijn gekomen, hoewel ik als kind ook ‘Moriaantje zo zwart als roet’ heb gezongen. ‘en de zon scheen op z’n bolletje en daarom droeg hij een parasolletje’.
Dus waar komt het dan wel uit voort ? Erg veel drukte om gangbare stereotype uitingen , hoe beroerd ook , lijkt in ieder geval ‘beside the point’, op dit moment.
Altijd makkelijk om te vinden dat stereotypes over anderen er niet toe doen als je zelf een blanke, autochtone, inheemse man bent, Cees. Hou vooral geen rekening met de mogelijkheid dat wat jij niet ziet voor de mensen die er het doelwit van zijn wel van belang is. Ga er vooral vanuit dat jij dat wel voor anderen kunt beslissen.
Die ontkenning, overigens, is een onderdeel van elk huis- tuin en keukenracisme. Wat neer komt op het ontkennen, blind zijn, voor de realiteit van een ander.
En als degenen die de mensenrechten hebben “uitgevonden” zouden we beter moeten weten en niet met de beschuldigenden vinger naar de stereotypen in de Arabische wereld moeten wijzen. Laten wij er nou voor zorgen dat wij het beter doen dan zij. Het eventuele kwaad van een ander mag nooit als rechtvaardiging worden gebruikt om dan ook maar kwaad terug te doen. Laat iemand in ’s hemels naam het goede voorbeeld geven.
Ja , lastige kwestie , maar het idee dat aleen blanke, autochtone mannen zich van stereotypes bedienen lijkt me haast een utopie, want dan zou de wereld ervan bevrijd zijn als we van die figuren af waren.Zelf hou ik wel van die stand-up comedians van allerlei kleur die dat soort kwesties geweldig op de hak nemen,dus ook de types die steeds zo’n serieuze toon aanslaan.Mexicaanse komiek op Comedy Central : “Is Amerika het ergste discriminerendste land ? Ja zeker !! Willen we allemaal naar Amerika ? Natuurlijk !!”
Niemand zegt dat het alleen blanke, autochtone mannen zijn die zich van stereotypen bedienen, Cees. Wat ik zei is dat het me niet toevallijg lijkt dat het een blanke autochtone man is die ontkent dat stereotypen er toe doen – makkelijk te ontkennen als je er zelf nooit het object van bent.
In de hulpverlening heb ik heel wat keren kunnen bemerken wat min of meer expliciet racistische vooroordelen kunnen aanrichten. Ik heb mensen meegemaakt die door een grove, eenzijdig bevoordeelde bejegening heel diep in hun persoonlijke integriteit en daarmee ook hun sociaal functioneren waren aangetast, met alle gevolgen van dien. Heel beschamend voor een samenleving die zich graag als democratisch presenteert. Vooral racistische vooroordelen kunnen niet ernstig genoeg genomen worden.
Sinds wanneer is iemand in de linkse hoek geen object van stereotypen vanuit rechts en omgekeerd , ook als hij man is en blank ? Maar daar zijn we niet al te gevoelig voor toch ? Daarnaast zeg ik niet dat ze geen rol spelen ,maar dat je ook de vraag kan stellen hoe je daar mee omgaat ? Bv. door ridiculisering.Zie bv. de onvolprezen serie ‘South Park’ dat eigenlijk alleen maar daar om draait (op internet te vinden).
Daarnaast is het een wat oppervlakkig concept. Er zijn ook wat je noemt ‘subtielere uitingen’, die misschien erger zijn,zoals de recente toespraak van de Paus in Brazilie , die een aardig idee geeft van de RK-visie op de kolonisatie van de Nieuwe Wereld ( fragment):
Yet what did the acceptance of the Christian faith mean for the nations of Latin America and the Caribbean? For them, it meant knowing and welcoming Christ, the unknown God whom their ancestors were seeking, without realizing it, in their rich religious traditions.
In effect, the proclamation of Jesus and of his Gospel did not at any point involve an alienation of the pre-Columbian cultures, nor was it the imposition of a foreign culture.
Authentic cultures are not closed in upon themselves, nor are they set in stone at a particular point in history, but they are open, or better still, they are seeking an encounter with other cultures, hoping to reach universality through encounter and dialogue with other ways of life and with elements that can lead to a new synthesis, in which the diversity of expressions is always respected as well as the diversity of their particular cultural embodiment.
——–
Klinkt heel multiculti toch ? Zie hier toch ook vooral aanleiding voor een paar stevige grappen over wat daar wordt beweerd door ‘onze’ Paus.
En wat Olav schrijft is natuurlijk ook zo , toch is het oppassen hoe je daar dan mee omgaat. In een hulpverleningssituatie zou het kunnen helpen als mensen zich realiseren dat dat soort bejegeningen , voor een deel, horen bij een veel breder verschijnsel nl. het pesten op het werk en op school. Bekend probleem dat veel meer mensen treft. Als je pest neem je het meest opvallende van iemand als ’target’: Turk , rood haar , lang en mager , een grote neus,kleine borsten , hoofddoek etc. Bij voorbaat pesten op basis van ethniciteit en religie isoleren van die grotere categorie is niet verstandig.En iedereen die wel eens gepest is , weet dat je daar dus niet direct meteen zielig over moet gaan doen, maar op een of andere manier een soort weerbaarheid moet zien te ontwikkelen.Ook het huilend naar de juf lopen , helpt meestal niet.Uiteraard relativeert dat het reeel bestaande racisme niet.