Spoedcursus Palestina/Israël (5)

Is er een oplossing? Hoe zit het met de twee-staten?

Even niet op volgorde, onze spoedcursus. Deel 3 zou moeten gaan over de nakba, de gebeurtenissen rondom 1948, de stichting van de staat Israël. Maar omdat we nu een stukje op het weblog hebben over de mogelijkheid of onmogelijkheid van een Palestijnse staat naast Israël, hier wat meer toelichting voor de nog niet erg ingewijden. Ik geef het maar even nummertje 5.

Is er een oplossing voor het ‘conflict’ tussen Israel en de Palestijnen? Dat is er in feite al heel lang. Arafat heeft destijds besloten namens de Palestijnen een historisch enorme concessie te doen: hij erkende Israël op 78% van het historische land Palestina, op voorwaarde dat de overgebleven 22%, om precies te zijn de Westoever en de Gazastrook, als één gebied teruggegeven zouden worden aan de Palestijnen, met Jeruzalem als gedeelde hoofdstad, en de erkenning van het recht op terugkeer van de vluchtelingen. (Op dat laatste zal ik op een ander moment nog terugkomen). Naïef en optimistisch schudde Arafat de hand van Peres op het grasveld in de VS, onder het vaderlijk oog van president Clinton. We noemde dat het Oslo-accoord, dat geen accoord was maar een ‘principeverklaring’. Arafat kwam bedrogen uit, want in plaats van werk te maken van de ontruiming van de bezette gebieden werd met name op de Westoever de bouw van de nederzettingen alleen maar verder opgevoerd. Geen enkele regering, ook die van de bewonderde ‘duif’ Rabin, heeft die nederzettingenbouw zelfs maar bevroren. (Alleen in Gaza werden de nederzettingen ontruimd, wat overigens niet betekende dat de bezetting daarmee was afgelopen, ook daarover meer op een ander moment).

Met de werkelijke onderhandelingen werd het dus niets, want Israel was niet van plan om de bezette gebieden werkelijk integraal terug te geven. (Zie hierover een uitgebreid stuk over het ‘genereuze’ aanbod van Barak, en waarom de onderhandelingen mislukten, hier.) De situatie van de Palestijnen in Gaza en op de Westoever verslechterde alleen maar verder, de Palestijnen voelden zich, en terecht, bedrogen, en de onvrede leidde tot de tweede intifada, in 2000.

Kan een land zowel een joodse staat als een democratie zijn? Het demografische probleem.

We gaan nu even de problemen bekijken vanuit een Israëlisch perspectief. Om te beginnen zou er nu misschien geen probleem zijn wanneer Israël al in een veel vroeger stadium had besloten dat ze met 78% van het historisch Palestina genoeg land hadden – het was tenslotte al een flink deel meer dan hen was toegezegd in het verdelingsplan van de VN. Israel had bij de verovering in 1967 van de Westoever (die onder Jordanie viel) en de Gazastrook (die onder Egypte viel) meteen kunnen besluiten om die gebieden terug te geven aan de Palestijnen, die daar een zelfstandige staat hadden kunnen inrichten. Israel luisterde toen in hun overwinningsroes niet naar de waarschuwende stemmen dat met de Israelische bezetting van de gebieden niet alleen het conflict met de Palestijnen nog verder op scherp gezet zou worden, maar dat er ook grote problemen voor Israel zelf uit voort zouden vloeien. Maar Israel kon geen weerstand bieden aan de eigen expansionistische neigingen, en begon aan een enorm project, vanuit het aloude zionistische principe: zoveel mogelijk land voor Israël met zo min mogelijk Arabieren er op. (Het verhaal over de bezetting, wat dat inhoudt, en hoe die in de loop van de jaren van karakter veranderde komt ook nog.)

Nu het probleem. Israël wil behalve een democratie te zijn ook een joodse staat. Daaronder wordt verstaan een staat met een grote meerderheid aan joden. En dus een beheersbare, dus zo klein mogelijke minderheid aan Arabieren (Palestijnen dus, in Israël zelf met staatsburgerschap maar niet met gelijke rechten – kom ik ook nog op). Israël had militair gezien de Palestijnse gebieden kunnen annexeren, gewoon bij Israël trekken. Dat ze dat niet deden had een goede reden, dan hadden ze namelijk wel meer land, maar ook een paar miljoen Palestijnen erbij, binnen de landsgrenzen, die ze, omdat ze (min of meer) een democratie zijn, dan ook burgerrechten, waaronder stemrecht hadden moeten geven. Dat heeft Israël dus niet gedaan, evenmin gaven ze het land terug, wat ze deden was het bezet houden, en ondertussen een miljarden verslindend project opzetten waarmee feitelijk een groot deel van de Westoever werd ingelijfd bij Israël, en de rest onder Israëlische heerschappij bleef. Wat uiteraard stuitte op steeds weer oplaaiend en hevig verzet van de Palestijnse bevolking die hun situatie alleen maar zag verslechteren, zonder enige werkelijke oplossing in zicht.

Niet alleen de Palestijnen in de gebieden zitten in een onmogelijke en onacceptabele situatie, Israël heeft zelf een enorm probleem gecreëerd, dat in Israël zelf veelvuldig is besproken onder de titel ‘het demografische probleem’. In het gehele gebied dat onder heerschappij van Israël is, groeit de Palestijnse bevolking, zowel binnen het eigenlijke Israël als in de bezette gebieden sneller dan de joodse bevolking. Meer joden van buiten naar Israël te laten komen is geen optie meer, er vertrekken er meer dan er komen. Over een jaar of tien, naar schatting, zijn er binnen het hele gebied meer Palestijnen dan joden. En dan?

De oplossing zou dus praktisch gezien een Palestijnse staat zijn, waar het merendeel van die Palestijnen kunnen leven buiten de grenzen van het eigenlijke Israël, (een van de problemen is dat Israël nooit ondubbelzinnig vast heeft willen leggen waar de grenzen van de staat nu eigenlijk liggen), maar het punt is dat Israël zelf de nederzettingenbouw zover op heeft laten lopen, dat het er niet meer naar uitziet dat je nog genoeg land aan de Palestijnen terug kunt geven om een werkelijke staat op te bouwen, zonder in burgeroorlog te komen met de kolonistenbeweging, die zich heeft uitgebreid, veel politieke macht heeft, en niet van plan is om maar een centimeter terug te geven. Het is dus zeer de vraag of die twee-staats oplossing nog mogelijk is. (Zie het filmpje, hier).

En dan is er dus een nog groter probleem, voor Israël. Want feitelijk heeft het al die miljoenen kwade Palestijnen in reservaten opgesloten in wat nu feitelijk Groot-Israël is.

Drie alternatieven.

Dan zijn er drie mogelijkheden, Michael Warschawski noemde ze al in 2001.

a. Israel gaat opnieuw over tot etnische zuivering. Dat wil zeggen, verdrijft de Palestijnen van het land dat Israël niet op wil geven. In 1948 lukte dat heel aardig, onder het dekmantel van de oorlog. Maar hoe zou Israël dat nu nog voor elkaar krijgen? We leven in een post-koloniaal tijdperk waar het verdrijven van grote bevolkingsgroepen niet meer acceptabel is. (In 1948 maakten de meeste westerlingen niet zo’n punt van de verdrijving van ‘inboorlingen’, alle westerse mogendheden hadden zelf genoeg boter op hun hoofd). De omringende landen, die hun portie aan Palestijnse vluchtelingen van 1948 en 1967 al hebben houden hun grenzen angstvallig dicht. Wat we wel zien is een langzame vorm van etnische zuivering, er wordt van alles aan gedaan om zoveel mogelijk Palestijnen kwijt te raken, bijvoorbeeld door het leven zo ellendig voor ze te maken dat ze vanzelf vertrekken, dan wel door Palestijnen die naar het buitenland waren niet meer terug te laten komen, en uitroeiing, onder het toeziend oog van AlJazeera en CNN is ook geen optie meer, tenminste niet op een grotere schaal dan nu heeft plaatsgevonden. Een paar duizend gaat nog, maar meer dan dat roept te veel protest op, zelfs van de VS. En de Palestijnen krijgen sneller kinderen dan ze gedood kunnen worden. Etnische zuivering is dus geen praktische optie.

b. Israël gaat er toe over om formeel een apartheidsstaat te worden, waarbij de Palestijnen binnen de landsgrenzen niet dezelfde rechten krijgen als de joden. In ieder geval geen stemrecht. Terecht zegt Mustafa Barghouti (hier) dat er in feite allang van een apartheidsstaat sprake is, alleen valt dat niet zo op omdat een groot deel van de Palestijnen onder Israelische heerschappij in de bezette gebieden leeft, waar ze helemaal geen burgerrechten hebben. Maar om formeel een apartheidsstaat te worden vloekt nogal met de pretentie van Israel dat ze een democratie zijn (valt ook tegen, daarover binnenkort ook meer) en dat valt in de democratische buitenwereld ook niet erg goed. Behalve dat historisch gezien apartheidsstaten geen lang leven zijn beschoren. De Palestijnen zullen er uiteraard tegen in verzet blijven.

c. En dan is er de mogelijkheid dat Israël besluit om alle burgers binnen de landsgrenzen gelijke rechten te geven, ongeacht religie of etniciteit. Dan zijn ze eindelijk een werkelijke democratie, maar dan is het afgelopen met de zionistische droom van een joodse staat. De meeste joods-Israëlische burgers beschouwen dat als een vorm van collectieve zelfmoord. Het idee is nog onacceptabeler dan de gedachte om de Palestijnen dan maar een eigen staat te geven, dan ben je ze tenminste kwijt. Alleen: het terug geven van voldoende land voor zo’n staat stuit ook weer op verzet van een groot deel van de Israëlische bevolking, met name bij rechts en bij de kolonistenbeweging.

Vraag de gemiddelde Israëli en de gemiddelde Palestijn naar hun idee voor een oplossing, dan kiezen de meesten nog steeds voor twee staten naast elkaar, als dat tenminste nog zou kunnen. Maar er is een beweging groeiende, met name onder de Palestijnen (en een paar Israeli’s als Pappé en Benvenisti), die denken dat een Palestijnse staat een gepasseerd station is, en dat je feitelijk al rekening moet houden met het gegeven dat er nu al sprake is van één staat, waarbinnen zowel joodse-Israëli’s als Palestijnen wonen. Weliswaar nu nog met geheel verschillende gradaties van onderdrukking en achterstelling. Maar het zou betekenen dat de strijd niet meer gaat over een eigen staat, maar naar stijl Zuid-Afrika, voor gelijke burgerrechten. Over de een-staats gedachte een volgende aflevering.

Feitelijk heeft Israël geen oplossing voor ogen, anders dan het zo lang mogelijk volhouden van de status quo, laat de wereld geloven dat er nog gewerkt wordt aan een ‘vredesproces’, hou ze aan het lijntje en praat vooral zonder dat er ook maar één concreet voorstel op tafel komt, en ga ondertussen door met het onderwerpen van de Palestijnse bevolking met grof geweld, wanneer ze zich verzetten tegen hun onmenselijke bestaan in de gevangenissen die Israël voor ze gebouwd heeft. Houdt ze onderling verdeeld, speel ze tegen elkaar uit, laat elk concreet vredesvoorstel van Arabische zijde meteen onder de tafel verdwijnen – er ligt nog steeds een concreet voorstel – en mocht het er even op lijken dat zelfs Hamas zo redelijk is geworden dat er met ze te praten valt – ook zij hebben een concreet voorstel gedaan – provoceer weer een paar raketaanvallen en maak ze af, zodat ze voorlopig weer zoet zijn met het naakte overleven.

Waar dat heen moet? Vraag het eens aan Israël. Er komt geen antwoord, want geen van de drie oplossingen, noch het teruggeven van voldoende land voor een werkelijke Palestijnse staat vindt Israël acceptabel, dan wel praktisch uitvoerbaar.

12 gedachten over “Spoedcursus Palestina/Israël (5)

  1. De oorzaak van het probleem ligt niet aan het volk van israël of het palesteinse volk. Langs beide zijden zijn vele groepen en organisaties actief via agitators en strategische incidenten, die opereren voor achter de schermen verdoken machten die er alle belang bij hebben die verscheurende situatie te handhaven.
    De piek is hopelijk bereikt en ook de ontmaskering van de verantwoordelijken . Graag zou ik daarnaar een onderzoek zien gebeuren, want géén volk kiest vrijwillig voor dit lijden.

  2. De oorzaak van het probleem ligt helaas toch glashelder bij de staat Israel, Greet. Het is wel aardig om te zoeken naar nog niet ontmaskerde verantwoordelijken, en we kennen er één die allang ontmaskerd is, de VS, maar je kunt er eenvoudig niet omheen dat er eens een staat Israel is gesticht op een plek waar al een ander volk woonde. En dat dat andere volk nog verder is verdreven en onteigend en onder bezetting wordt gehouden. Niks aan te doen.
    En of het volk van Israel verantwoordelijk is, tja, ze zeggen wel dat het een democratie is, en dat volk gaat nu weer iemand kiezen die al een oorlogsmisdadiger is dan wel van plan om er een te worden. Ze zouden toch eens op een politicus kunnen stemmen die wel serieus aan het werk gaat om de bezetting te beëindigen. Ik zie het nog niet gebeuren.
    De piek is nog helemaal niet bereikt. Alle drie de israelische kandidaten zijn even oorlogszuchtig.
    Wat er veranderd is is dat meer mensen dan ooit zien wat er gebeurt.

  3. Het demografische argument: “Over een jaar of tien, naar schatting, zijn er binnen het hele gebied meer Palestijnen dan joden” deugt niet.
    Hier wordt een denkfout gemaakt door onvoldoende inzicht in de wiskunde van groei. Men constateert dat de Joodse bevolking nu per jaar groeit met 1,7% en de Arabische met 2,5% (wikipedia). De sommen lijken dan eenvoudig.
    In werkelijkheid is de groei niet zuiver exponentieel maar een sommatie van meerdere exponentiële termen met ieder een eigen groeifactor. Dat geldt voor beide hoofdgroepen maar het gaat nu even over die 1,7%, die nu een gemiddelde is van lagere en hogere waarden voor verschillende subgroepen. In zo’n geval overheerst eerst de grootste groep maar na verloop van tijd gaat een andere subgroep overheersen met de hoogste groeifactor, hoe klein die groep in het begin ook was.
    En reken maar dat die kolonisten in bed hun best doen; ze zitten nu op een 3 maal zo hoge groei.
    Voor de mathematici: a×exp(gt)+b×exp(ht), met h>g, gedraagt zich als b×exp(ht) voor voldoende hoge waarden van t. Op tijdstip heden, t=0, is de groeifactor een gewogen gemiddelde: (a×g+b×h)/(a+b). Als b veel kleiner is dan a ziet dit er uit als alleen groeifactor g; groep b is geheel gemaskeerd.
    Zie verder World Tribune, waar concrete getallen voor 2025 genoemd worden.
    Uiteraard zijn al dergelijke beschouwingen ook wel een slag in de lucht; we weten niet wat ons in de toekomst nog te wachten staat.

  4. Ik neem aan dat ze hun sommetjes in Israel ook wel kunnen maken, Hermie, feit is dat de niet-joodse bevolking sneller groeit dan de joodse. Op welk moment exact er sprake is van een numeriek overwicht van de ‘minderheid’ lijkt me eerlijk gezegd niet wat er het meest relevant is aan de redenering hierboven.

  5. Helaas is in Palestina/Israël geen overkoepeling aanwezig zoals het ANC in Zuid-Afrika. Dat was een multi-raciale, multi-tribale organisatie. Allen tegen apartheid/zionisme, het Palestine National Congress, PNC.
    Maar het ANC valt nu ook uit elkaar langs tribale Xhosa- en Zulu-lijnen.

  6. Dat zijn in Palestina geen tribale lijnen, Evert. En de onderlinge verschillen tussen Fatah en Hamas zijn vooral verscherpt met ‘hulp’ van Israel en de VS die er alle belang bij dachten te hebben om verdeel en heers te spelen. Lees Bosgra en Aarts. Hier.

  7. Natuurlijk speelt het tribale geen rol bij de Palestijnen. Ik had het even over ZA, sorry.
    Wat ik wel denk is dat sommige grote families een rol spelen. Ik herinner mij de gijzeling van een BBC-journalist die door tussenkomst van een Palestijnse organisatie uit de handen van een Palestijnse familie werd bevrijd. Het ging daarbij niet om politieke doeleinden dacht ik.

  8. Het klopt dat er juist in de tijd van de grootste rechteloosheid bendes waren die hun eigen gang gingen, en onder andere graag buitenlanders kidnapten – wij van Kifaia konden toen een tijd niet meer zonder begeleiding de straat op. Hamas heeft daar (op zeer hardhandige wijze) een einde aan gemaakt. Als buitenlander ben je nu weer redelijk safe. Maar die op families gebaseerde bendes, tribaal dus inderdaad, hebben weinig te maken met de scheiding tussen Hamas en Fatah. Niet door elkaar halen dus.

  9. Het lijkt dat twee staten naast elkaar de enige mogelijke oplossing is.
    En dan met flinke concessies door beide partijen.
    Israel gaat nooit met Hamas onderhandelen dus de vredesakkord is alleen mogelijk tussen Israel en Fatah.
    Gelijk of ongelijk Hamas blokkerd de vredesoverleg.

  10. Als je vindt dat er twee staten moeten komen, dan is het Israel die de ‘concessies’ moet doen, namelijk het opheffen van de nederzettingen op de Westoever, en ophouden met de afsluiting en de ‘verjoodsing’ van Oost Jeruzalem, omdat er anders niet voldoende aansluitend land is om een leefbare staat op te vestigen. De grote concessie is al door Arafat namens zijn volk gemaakt, toen hij er akkoord mee ging dat 78% van hun oorspronkelijke land in handen van Israël zou blijven. Dat was wel op voorwaarde dat de overgebleven 22% vrij zou zijn voor een Palestijnse staat en Jeruzalem de gedeelde hoofdstad zou worden. Israel is geen moment opgehouden met nog meer nederzettingen te bouwen, en zij zijn het dus die een vrede hebben geblokkeerd.

    Israel onderhandelt al met Hamas, over soldaat Shalit. En als Israel vrede wil, wat ik ondertussen zeer betwijfel, dan zullen ze moeten overhandelen met alle door de Palestijnen zelf gekozen vertegenwoordigers. Alleen met Fatah onderhandelen maakt geen vrede, want die vertegenwoordigen maar een deel van de Palestijnen. Wie bij voorbaat zegt niet met Hamas te willen onderhandelen wil dus geen vrede, want vrede sluit je met je vijanden, niet met je vrienden.

    En het is niet Hamas die het vredesoverleg blokkeert. Zij hebben concreet stappen genomen om tot onderhandelen te komen, onder andere door de accepteren dat er twee staten komen wanneer het Palestijnse volk per referendum daarmee instemt, en ze hebben Israel een langdurige wapenstilstand aangeboden voor tien, twintig of nog meer jaar. Om te beginnen. Israel is daar niet op ingegaan. Lees daarover in mijn boek, Oorlog als er vrede dreigt, en lees het artikel van Henry Siegman, hier.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *