Te gast: Thijl Sunier en Martijn de Koning
De paradoxale zaak Tariq Ramadan
De discussie over de betrouwbaarheid van theoloog Tariq Ramadan die door de gemeente Rotterdam is ingehuurd om het debat over de islam te organiseren, legt een venijnige paradox bloot. Hoe meer moslims deel gaan uitmaken van Europese samenlevingen hoe groter juist het wantrouwen jegens hen wordt. Iemand als de welbespraakte, gesoigneerde Ramadan is in die optiek een veel onrustbarender fenomeen dan imam Ahmed Salam die Verdonk geen hand wilde geven. Die is voor velen in gedrag en uiterlijk gewoon een onaangepaste vreemde buitenstaander, daar hoeven we niet bang voor te zijn. Ramadan daarentegen wordt voortdurend voorgesteld als een wolf in schaapskleren die met een dubbele tong spreekt.
Dergelijke geluiden zijn niet alleen voorbehouden aan de PVV van Wilders, deze wantrouwende houding is zelfs onderdeel van het beleid. In een recente brochure over ‘façade politiek’ heeft het ministerie van Binnenlandse Zaken richtlijnen opgesteld voor gemeenten over hoe om te gaan met salafistische organisaties. Volgens deze brochure is het “in de media en op straat […] vaak duidelijk dat men te maken heeft met salafisten. Maar salafistische organisaties beseffen ook dat zij niet altijd kunnen uitkomen voor hun daadwerkelijke ideeën. Deze organisaties kiezen er daarom soms bewust voor om hun boodschap naar buiten toe aan te passen en met het opwerpen van een dergelijke façade is het voor hen tevens mogelijk om aanspraak te maken op subsidies, samen te werken met maatschappelijke instanties en (lokale) overheden en in relatieve luwte hun radicale boodschap te verspreiden.” Het wantrouwen wordt met andere woorden verpakt als een observatietechniek.
Hier manifesteert zich de diep gewortelde angst dat de Westerse beschaving maar dun is en zo kan omslaan in het tegendeel. Het fundamentele probleem van het kennen van de (nabije) ander, schuilt ook in het christelijke gebod over liefde voor de buurman, de naaste. Iemand die van ver komt en fysiek, ruimtelijk en cultureel steeds meer nadert, vormt een existentieel gevaar. Het zijn thema’s die vanaf het eind van de 19e eeuw ook in literatuur en film veelvuldig zijn gebruikt. Dat een dergelijk geïnstitutionaliseerd wantrouwen kan leiden tot bizarre taferelen liet de recente heisa over de dreigende bomaanslag in Amsterdam zien. De boodschap die de overheid daarmee afgeeft is er één van: we willen dat jullie van alles voor ons doen en je netjes gedragen en als je dat doet wantrouwen we je nog steeds.
Bruggen bouwen komt niet stand door de bruggenbouwers te dwingen zich te conformeren en het institutionaliseren van wantrouwen werkt averechts. Het grootste deel van de moslims wil hier een toekomst opbouwen, heeft geen problemen met democratie en de vrijheden die hier in Nederland gelden. Wel hebben sommigen kritiek bijvoorbeeld op het homo-huwelijk en ook op de buitenlandpolitiek van Nederland. Luisteren naar dergelijke meningen en deze serieus nemen is niet je bij voorbaat onderwerpen aan de islam.
Bruggenbouwers kunnen in de discussie over dergelijke issues een belangrijke rol spelen, maar de dubbele paradox van uniformering en wantrouwen leidt voor hen tot een onmogelijke positie. Het is inherent aan hun positie dat zij tussen en boven de partijen moeten staan in plaats van zich te conformeren aan één partij. Wanneer zij gedwongen zijn om hun opvattingen te conformeren aan datgene wat de dominante partij welgevallig is, zullen zij hun positie voor de andere partij verliezen. Dus laat de bruggenbouwers hun werk doen en accepteer hun inbreng en stop het vijanddenken. Dat levert oneindig veel meer op.
Thijl Sunier is antropoloog en hoogleraar Islam in Europa aan de VU. Martijn de Koning is gepromoveerd bij de afdeling antropologie aan de VU en is nu onderzoeker aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Zie hier voor De Konings weblog.
Voor meer: ga naar de website Standplaats Wereld. Hier.
Meer over Martijn de Koning, hier.
Ik weet het niet hoor, maar afgezien van wat bozige Leefbaren/PVV-tuig hoor ik weinig klachten over burgemeester Aboutaleb, of over staatssecretris Albayrak.
Het probleem van Ramadan is, dat hij nogal homofobe uitspraken doet, terwijl hij op de loonlijst van de overheid staat. En homofobie is niet iets wat de overheid graag subsidieert.
In dit stuk is geen sprake van klachten over Aboutaleb eb Albayrak, Jack, overigens stonden zij enige tijd geleden wel degelijk ‘onder verdenking’ vanwege het hebben van dubbele paspoorten, en het wantrouwen kwam niet alleen van wat Bozige PVVers.
Ramadan werd door de Gay-krant beschuldigd van homofobe uitspraken en het spreken met dubbele tong. Die beschuldigingen bleken ongegrond, en de overheid houdt Ramadan dus aan. We hebben het daar al uitgebreid over gehad, en daar gaat het hier dus niet meer over.
Ik had hier graag nog dieper op ingegaan, maar gisteravond had ik, tijdens het schrijven, last van een haperende stemwijzer. Hierdoor verdween mijn hele betoog plotseling.
En omdat ik geen zin heb om twee keer hetzelfde stuk te schrijven, beperk ik me maar hiertoe:
Bedankt Anja, ik ben het niet eens met het bovenstaande verhaal, maar het voorziet zeker wel in stof tot nadenken!
Hoi Anja,
Wat vind jij van de werkzaamhden van Dhr. Ramadan voor dat Iraanse tv station? En wat vind je ervan dat de SP nu ook vindt dat hij moet opstappen in Rotterdam?
Het is duidelijk dat mijn sympathie aan de kant van de mensen in Iran ligt die meer vrijheid willen en niet bij het regime. Ik vind dus dat er reden is voor een stevig gesprek met Ramadan. Maar ik vind het fatsoenlijk om iemand niet te veroordelen tot hij de gelegenheid tot weerwoord heeft gehad. En ik schort mijn oordeel, anders dan sommige van mijn partijgenoten, dus op tot ik weet wat hij daarover te zeggen heeft.
Bij de vorige aanval op hem, waarbij er ook meteen geschetterd werd dat hij maar weg moest, bleken de aantijgingen niet te kloppen. Daar zouden we van kunnen leren dat we even ons gemak moeten houden tot iemand de kans krijgt om zijn keuze, zijn positie uit te leggen.
In Rotterdam spelen er twee zaken: er zijn mensen, waaronder van de SP, die vinden dat het sowieso niet een goed idee was dat de gemeente een dure buitenlandse professor inhuurde, en daar kan ik wel inkomen. Maar ik vind dat er twee zaken door elkaar gehaald worden, en dat er (wederom) te haastig wordt geoordeeld. Eerst eens even luisteren, zoals ook de PvdA en GroenLinks zeggen, waar ik het dit keer meer mee eens ben dan met mijn partijgenoten.
Beste Anja,
…je stelt in reactie no. 2 en reactie no. 5 dat de beschuldiging in de GK dat ramadan met dubbele tong spreekt, ongegrond zouden zijn gebleken.
Betekend dit dat je het GK artikel, waarin specifiek cassettono’s en boekcitaten worden vermeldt (o.a. waarbij vrouwen buitenshuis de ogen op het beton gericht moeten houden) volgens jou onjuist zou zijn ?
: puhttp://www.gk.nl/index.php?id=9&a=bericht&bericht=6038&markeer=<font%20style=
..of heb je op basis van deze GK bewijsvoering ondertussen je mening over TR toch wat bijgesteld ?
Vriendelijke groet,
Frank
Je hoeft hier niet aan te komen zetten met die oude koek, Frank. Er is onderzoek naar gedaan, de beschuldigingen bleken ongegrond.
En wat de nieuwe beschuldigingen betreft schort ik mijn mening op tot Ramadan de kans heeft gehad zich te verdedigen en er onderzocht is waar het nu werkelijk om gaat. Zoals je dat hoort te doen als je fatsoenlijk bent.
En het is dus, tot Ramadan zijn woord heeft kunnen doen en het is uitgezocht, niet nodig om hier met reacties te komen.