Op de vraag wat hij denkt te doen in de toekomst moet Hajo Meyer lachen: toekomst? Weet je wel hoe oud ik ben? Ik ben 85. Nu kan ik kiezen: of altijd moe omdat ik nog zoveel te doen heb, of stilletjes afwachten hoe de tijd voorbij gaat. Ik ben liever moe.

Adrie Nieuwenhof interviewde Hajo Meyer voor de Electronic Intifada, hier. Zijn boek werd vertaald in het engels, onder de titel The End of Judaism. Ik kom dat weer tegen in een boek van Alan Hart dat net uit is: een heel kritische beschouwing over het zionisme dat Hart beschouwt als de werkelijke vijand van de joden, als ‘de valse messias’. (Ik kom daar zeker nog op terug). Hajo Meyer weet waar hij het over heeft, hij is oud genoeg om als joodse Duitse jongen de kritallnacht meegemaakt te hebben, hij heeft Auschwitz overleefd, en als geen ander ziet hij de paralellen in wat er nu in Nederland gebeurt – en vooral in Israël. Waar anderen nog voorzichtig zijn in de woorden die ze in hun kritiek gebruiken heeft Meyer in zijn intense woede over wat Israël de Palestijnen aandoet – en uiteindelijk ook de joden zelf – geen zin meer om zich in te houden: hij heeft het onverbloemd over het racisme en het fascisme in Israël. Soms tot bezorgde ergernis van andere kritische joden die geloven in meer tact en geleidelijkheid: kan het ook een onsje minder, Hajo? Moet je ze nou meteen nazi’s noemen? Maar voor al te veel tact en geduld heeft Hajo Meyer geen tijd meer.

Ik had het er pas nog over met een joodse vriendin, die erg bezig is met mensen die het jodendom in Nederland weer in ere willen herstellen – ik bedoel, zij bedoelt, het diaspora-jodendom dat niets had met zionisme en de gedachte dat joden een joodse staat moesten hebben om het jodendom te redden. In veel opzichten is het tegendeel het geval: jodendom wordt steeds meer geassocieerd met de gewelddadige bezetting en verdrijving van een ander volk om een eigen, niet erg democratische staat alleen voor joden te vestigen. Een democratische staat die steeds rechtser en intoleranter wordt, ook tegen de eigen burgers die nog durven kritisch te zijn.

Er zijn ook in Nederland veel meer joden die zich daar erg ongemakkelijk bij voelen, maar er toch niet voor kiezen om hun nek uit te steken. Een organisatie als Een Ander Joods Geluid, van joodse Nederlanders die wel hun stem verheffen is klein – al weet iedereen die er actief in is zo een aantal joodse vrienden en kennissen te noemen die het eigenlijk wel met ze eens zijn, maar die om allerlei redenen daar liever niet te luid en duidelijk voor uit komen. Soms om familie in Israël of ouders die al oud zijn niet te kwetsen, soms uit angst dat het je carrière zal schaden – niet ondenkbaar – als je te duidelijk en openlijk je kritiek op Israël laat horen. Hajo Meyer vindt dat erg.

Natuurlijk is het een positief punt dat er ook mensen zijn onder de Israëlische bevolking die proberen om Palestijnen als mensen te beschouwen, als ‘human beings’, als gelijkwaardig. Maar het maakt me erg bezorgd om te zien hoe klein het aantal is dat protesteert en werkelijk anti-zionistisch is. We winden ons erg op over wat er in Hitler-Duitsland is gebeurd. Als je toen maar enige kritiek uitte werd je afgevoerd naar concentratiekamp Dachau. Als je werkelijk protesteerde was je dood. Nu hebben joden in Israël democratische rechten. Ze kunnen op straat protesteren – maar ze doen het niet.

En in Nederland niet, of maar mondjesmaat en heel voorzichtig.

Voor het gehele interview: hier.
En ga ook even langs bij een nieuwe website, van Abu Pessoptimist, alias Maarten Jan Hijmans. Hier. Een die wel zijn nek uitsteekt.