Na Buruma een andere denker die zich bezighoudt met de vraag hoe Israël in de wereld wordt beoordeeld. Jerry Haber, nom de plume van een Israëlische professor die een interessant weblog beheert, onder de titel: The Magnes Zionist. Net als met Ian Buruma ben ik het niet altijd met hem eens, maar vind ik zijn bijdragen altijd erg de moeite waard. Zijn website: hier.
Hier gaat het om, zegt hij in een recent verhaal dat ik samenvat: dat vaak wordt gezegd dat het oneerlijk is om Israel te bekritiseren om zijn slechte staat van dienst op het vlak van de mensenrechten, want er zijn landen die het er nog slechter van afbrengen, en waarom dan altijd kritiek op Israel? Nu zou je kunnen zeggen, wat Jerry Haber zegt, dat de essentie van mensenrechtenverdragen is dat het niet gaat om wederkerigheid. Dat wil zeggen, net zo goed als ik nooit als excuus voor jatten kan gebruiken dat mijn buurman ook steelt, kunnen schendingen van mensenrechten gerechtvaardigd worden met een verwijzing naar de ander die het er ook niet zo best van afbrengt. Maar dat is niet wat Haber bedoelt.
Dit is wat er altijd wordt gezegd: waarom inhakken op Israel, terwijl er in Darfur genocide is gepleegd, en ook als de behandeling van de Palestijnen door Israel niet best is, het is toch niet erger dan de massamoord in Ruwanda?
Hier gaat het om, zegt Haber. Dat er wel degelijk zaken zijn die erger zijn dan de dood, en dat is als je mensen hun vrijheid ontneemt. De Palestijnen die leven op de Westoever en in Gaza zijn geen vrije mensen. Ze zijn geen burgers van een eigen staat, ze hebben geen zeggenschap over hun eigen bestaan, ze worden beperkt in hun bewegingsvrijheid, ook in de vrijheid om zich te bewegen tussen de twee grootste concentraties van hun mensen. Ze zijn geheel afhankelijk gemaakt van de liefdadigheid van anderen, en van de goede wil van degenen die hun leven beheersen. Als ze zich netjes gedragen krijgen ze een beloning. Als ze stout zijn krijgen ze straf. Hun onvervreemdbare rechten als vrije mensen zijn ontzettend beperkt. En zeker: niet al hun problemen zijn de schuld van Israël. Maar de meeste wel.
Vervolgens: menselijke autonomie is een waarde die boven andere waarden staat. Ook een goed gevoede slaaf is slechter af, en moreel minderwaardig, aan een ongelukkig, maar vrij mens. Zeker, genocide gaat meestal gepaard met de vernedering van het slachtoffer. Maar waar het mij om gaat, zegt Haber, is dat zelfs als Palestijnen economisch beter af zijn dan andere volken, de misdaden tegen het Palestijnse volk er niet minder om zijn. Het oordeel daarover hangt uiteraard af van welke normen en waarden je aanhangt.
En als derde punt: wanneer we een moreel oordeel vellen gaat het ook om de duur van het onrecht. Er zijn situaties waarin een tijdelijke belemmering van de menselijke vrijheid onvermijdelijk is. Maar wat als die onvrijheid doorgaat, generatie na generatie? Wat zouden we ervan vinden wanneer de Japans-Amerikaanse burgers, die (ten onrechte) in kampen werden opgesloten tijdens de Tweede Wereldoorlog daar nu nog in zaten?
We hoeven er niet over te kibbelen wat er erger is: moord of iemand een klap in zijn gezicht geven. Maar wat is erger: de dood of een levenlang in je gezicht geslagen worden? Of eindeloos opnieuw verkracht worden? Of onophoudelijk te worden vernederd?
De Israëlische heerschappij over het leven van de Palestijnen, hun vrijheid, hun recht op levensgeluk, is geen genocide. Maar op welk punt kun je zeggen dat het omslaat in iets wat even erg is? Tijdens de nazi-oorlog tegen de joden verloren miljoenen joden hun leven in een paar jaar. Maar tien jaar nadat de Tweede Wereldoorlog was begonnen hadden de joden voor het eerst sinds vele eeuwen een eigen staat. Voor veel joden was dit een bron, niet alleen voor trots maar vooral van een hervonden waardigheid: ze werden weer de meesters over hun eigen bestaan. Iedereen die de staat Israël liefheeft, zegt Haber, beseft wat het betekent om in zo korte tijd van leven van de diepste diepten omhoog te zijn gekomen naar het toppunt van hervonden eigenwaarde.
Maar wat betekent het voor de mensen die nog in de diepe put zitten, ook als die put niet zo diep was als voor de joden? Wat betekent het om in de diepte te verkeren, zonder enig uitzicht daar nog eens uit te komen? En wat als onze overwinning als joden voor hen betekent dat ze voor altijd in die put moeten blijven, tenzij ze liever collectief zelfmoord plegen dan wel een vernederende voetval moeten maken die vermomd wordt als ‘vrede’?
Dit is wat Jerry Haber vooral aan zijn eigen mensen vraagt: om de eigen moraliteit niet af te meten aan gedachten als ‘wij schieten niet met opzet op burgers, Hamas wel’, maar te beseffen wat het betekent om andere mensen stelselmatig en vele jaren lang hun fundamentele mensenrechten te ontnemen.
Anja, mijn mening erover is dat het precies andersom is. In en na omstreeks de tijd van 1967 waren de vredelievenden vooral bezig met Vietnam en de burgerrechtenkwestie in de VS (waarmee ook hier weer geen vergelijking mee wordt gemaakt). Vooral uit Vietnam kwamen de mensonterende beelden van bommentapijten (meer bommen dan in de hele WOII), napalm, agent orange, en een taai volkje de Vietcong die hun land verdedigde tegen Amerikaanse inmenging, opgeteld met de beelden uit het apartheidsamerika met zijn geweldloze burgerrechtenstrijd.
De Israëliërs moeten niet denken dat zij nu weer onder de aandacht van de vredelievenden ontsnappen omdat het ergens anders erger zou zijn. Ook hier is een samenwerking van alle vredesbewegingen op zijn plaats zoals dat toen op den duur ook zo werd. Het Israël-Palestina conflict is het oudste conflict en moet nu eindelijk maar eens voluit op de daden-van-protest-lijst komen tot dit conflict uit de wereld is.
De vredesbeweging kan blijkbaar maar een conflict tegelijk onder de aandacht hebben. Maar dan moet het ook nummertjes uitdelen in de rij wachtenden conflicten.
Het eindeloze gezever dat bewust niet tot een oplossing wil komen, ja dit kan je tegenwoordig wel stellen, is vooral van retorische aard. Advocatentaal om een proces te rekken tot er zogenaamd geen sancties meer mogelijk zijn door de voldongen feiten, en doordat bijna ieder mens met een mening erover boter op zijn hoofd heeft. We laten de mensenrechten en het internationale recht toch niet dicteren door een schurkenstaat? Hoeveel woorden moeten er nog aan vuilgemaakt worden?
Afgelopen nacht zond de BBC Spielbergs weergaloze Munich uit. In een goede 2,5 uur zie je in een notendop hoe een ogenschijnlijk gerechtvaardigde strafexpeditie ontaard in totaal moreel verval. Als er geen oog is voor de oorzaken van geweld, ontaardt het al snel in een spiraal van wraak en wederwraak. Een heilloze weg, zoals Spielberg met adembenemende precisie aantoont.
Gandhi had dezelfde boodschap, in slechts 10 woorden: “An eye for an eye makes the whole world blind.”
Beste Engelbert,
ik heb je website even bekeken, helaas in het Engels over evolutie informatie en emergentie? of emergency? geen idee! noodbestuur?
Een tand voor een tand maakt de hele wereld tandeloos?
Elke vorm van verzet is altijd legitiem. De vorm volgt uit een besluit voor een bepaalde tactiek die altijd gewijzigd kan worden als het moet.
Over evolutie heb ik wel een idee maar daar hebben we het bij een andere gelegenheid wel over? Zie mijn recente comment hierover en de link onder mijn naam. http://christianarchie.blogspot.com/2010/07/op-zoek-naar-goede-communisten.html
Blijf je een beetje on topic? Dan kan ik het ook.
met vr. gr. sjuul.
Lieve jongens, we gaan het hier niet hebben over de evolutie. Ik begrijp dat iedereen het warm heeft maar er zijn grenzen.
Beste Sjuul,
“Elke vorm van verzet is altijd legitiem”, schrijf je. Dan neem je dus net als Israel de houding aan dat alles geoorloofd is als het om het eigen belang gaat. Als je geen morele grenzen hebt in je verzet, dan heb je die ook niet meer als je aan de macht bent, lijkt me. In dit conflict is het juist zo dat er zo weinig Palestijnen “elke vorm van verzet” goedkeuren, ondanks meer dan 60 jaar onderdrukking. Dat is voor mij een hoopvolle boodschap en daarom volg ik deze situatie ook.
Het lijkt mij dat we al morele grenzen hebben: namelijk de mensenrechten en het internationale recht. Ik ben er erg voor om ook voor Palestijnen geen uitzonderingen te maken: verzet tegen bezetting is legitiem, aanvallen op burgers zijn dat niet. Behalve de morele normen die we moeten handhaven is er – tweeds – ook nog de kwestie dat Palestijnen het de Israel-aanhangers te makkelijk maken om ze als ’terroristen’ weg te zetten, als ze zich niet houden aan de ‘geen aanvallen op burgers’ norm.
Een vraag die we wel kunnen – en moeten – stellen, is waar de Palestijnen hun recht kunnen halen en welke vorm van verzet ze tot hun beschikking hebben, want het is duidelijk: Israël schendt het internationale recht en de mensenrechtenverdragen stelselmatig, permanent en op grote schaal, en geen hond doet er wat aan.
Het is bovendien ook duidelijk dat het westen weinig indruk zal maken bij de Palestijnen, met kritiek op hun schendingen van mensenrechten, zolang we Israël zijn gang maar laten gaan.
Dat was mijn laatste reactie van het weekeinde, ik doe de winkel nu tot volgens weekeinde dicht. Het beste!
Beste Engelbert, het morele probleem is dat -als- mijzelf onrecht overkwam dit onrecht mijzelf een keuze liet omdat het alleen mijzelf betrof en niemand anders. -Als- het bijvoorbeeld mijn vrouw en kinderen, maar ik bedoel eigenlijk te zeggen iemand anders dan mijzelf overkwam, is die keuze er niet. Ik weiger te kiezen voor dit onrecht hen, anderen, aangedaan. Weiger dus voor dit onrecht hen aangedaan te kiezen. Tja, en -als- macht mij overkwam dan is het ook zo. Weiger ik te kiezen voor onrecht.
Dus ja -als- het niet mijzelf betreft vind ik elke vorm van verzet legitiem. Een heilloze weg is wat het is -als- het is wat het is. Dat is voor een ander niet aan mij om te beslissen.
Verder bleef ik graag van die heilloze -als- gevolgtrekkingen verschoond. Moet ik weer alle heilloze philosophische registers opentrekken -als-of ik niet wat beters te doen had.
-Als-of mijn eigenbelang hier in het geding was. Lmr.
Beste Sjuul, Ik geloof niet zo in een verschil in keuze. Hele volken reageren net als individuen als hen onrecht wordt aangedaan. De wet is er ook om het slachtoffer in bescherming te nemen. Als we geen wetten hadden die boven onze emotionele betrokkenheid uitstijgen, zou elk verzet legitiem zijn ja, maar gelukkig is dat niet zo. Two wrongs don’t make a right. Geen systeem is perfect, maar een algemene consensus over rechtvaardigheid zou ons moeten behoeden voor het legitimeren van misdaden door mensen met veel macht. Desondanks gaat het nog vaak mis (bijv. Bush, Berlusconi), maar het alternatief lijkt me ronduit gruwelijk.
Beste Engelbert, nu je dat gruwelijke maar een alternatief noemt wat is het echte dan? Is dat dan die wettige boven onze [als] emotionele betrokkene uitgestegen uitstijging?
Je gelooft niet zo in een verschil in keuze(s)? Nee natuurlijk niet want er is maar één keuze, die tussen de verschillen.
Helaas moet ik bekennen niet meer te geloven in wetten die slachtoffers in bescherming nemen. Dit volgens jou wettelijke recht moet helaas steeds weer opnieuw bevochten worden. Daar helpt een algemene consensus niet tegen. Die algemene consensus moet steeds weer opnieuw in actie komen. Om de wet aan de wet te houden. Absurd maar helaas waar. En soms moet dat gruwelijk.
Anja heeft het ons al zeer to the point uitgelegd.
En zo drijft een meningsverschil over het uiteindelijk altijd hebben van een keuze weer eens tussen de kribben van beter denken te weten en arrogantie in de tegenstroom, voor zolang het duurt uiteraard.
Beste Sjuul, als je niet meer gelooft in wetten dan begrijp ik niet waar je je druk over maakt. Dan doet Israel precies wat het moet doen, en geldt het recht van de sterkste. Het geloof in een oplossing van deze situatie gaat veel verder dan het concrete conflict: als Israel, de VS en Europa voor zichzelf andere maatstaven blijven aanhouden dan voor de rest van de wereld is een globaal conflict op den duur onvermijdelijk. Meer dan welk ander conflict ter wereld is dit een toetssteen voor de westerse democratische waarden.
Beste Engelbert, mijn geloof in wetten die de slachtoffers in bescherming nemen, het zijn je eigen woorden, is niet meer. Dat is nou de precieze reden waarom ik me druk maak want was het anders, nam de wet de slachtoffers [nog] in bescherming dan hoefde ik mij er niet druk over te maken. Als je zo’n open deur niet begrijpt is verdere discussie overbodig.
Hier heb ik nou groot respect voor, voor daden die een verschil maken en het doen waar het probleem is met alle vertakkingen die jou zo verwarren zal ik maar zeggen. In Gaza en op de Westbank worden ook dergelijke [gruwelijke] daden gepleegd. En niet uit emotie zoals je suggereert. http://deisraellobby.blogspot.com/2010/07/engelse-activisten-tegen.html
Ga jij nog maar een poosje lekker de westerse democratische waarden toetsstenen. Ik misgun je je pleziertjes niet hoor. Maar vind het nou wel genoeg geweest.
Hoop dat die link het doet want hij wordt automatisch ingekort.
Beste Engelbert, met struinen en snuffelen op het web kom je wel eens op rare plekjes, site-tjes die nooit af zijn en waar ook geen ontwikkeling is waar te nemen naar een oplossing. Maar sommige site’s zijn wel duidelijk in ontwikkeling en benoemen en duiden de oorzaken en gevolgen. Waar ik graag kom is waar niets en niemand wordt ontzien omdat de desastreuze situatie erom vraagt. Waar hypocriete schijnheiligheid (als fijngemalen poppestront zoals wij thuis zejen) geen nog maar de minste kans krijgt. Kortom, waar professionele onderzoeksjournalistiek wordt bedreven. Bij Stan van Houcke http://stanvanhoucke.blogspot.com/ wordt ik nooit teleurgesteld, alhoewel hij nu even weg is voor een lange reis om belangrijke meningen te interviewen. Heb inmiddels zijn boek De oneindige oorlog ook aangeschaft. Alles bij elkaar is er zat leesvoer om te ontdekken waartoe slachtofferisme en filosemitisme, waar volgens mijn inschatting jouw probleem zit met je Gandhi devotie. De wereld heeft zich verder ontwikkeld en mijns inziens is Gandhi niet meer van deze tijd en al zeker niet relevant in de Midden Oosten problematiek. Dat toch veel ingewikkelder ligt dan een ontkolonialisering van India waar overigens het kastesysteem nog welig tiert. Slamedogmillionaire al gezien? En kijk eens verder dan je neus lang is naar onder meer ook Zuid Afrika en niet te vergeten de VS waar die volgens jou zo geweldloze bewegingen plaatsvonden in navolging van Gandhi.
Ik mag je er even op wijzen dat de Palestijnse en internationale beweging tegen de muur op de Westoever ook principieel geweldloos is, Sjuul. Daar zijn dus mensen die geweldloosheid als principe geheel van deze tijd vinden.
Verder verzoek ik je weer eens een keer om een beetje je gemak te houden. Opmerkingen naar Engelbert als ‘ik misgun je je pleziertjes niet hoor’ zijn kinderachtig, en maken dat mensen geen zin meer hebben om met jou van gedachten te wisselen.