We zien Mandela vooral als de held die een einde maakte aan de Zuid-Afrikaanse apartheid, de man die standvastig bleef en niet bereid was het gewapende verzet af te zweren tot de apartheid was opgeheven, en won – wie herinnert zich niet dat adembenemende moment dat hij uit de gevangenis kwam? Maar wie denkt er aan die tweede held, F.W. de Klerk, die toen de president was?
We kunnen ons afvragen wat er was gebeurd als De Klerk niet had ingezien dat de tijd van de apartheid voorbij was, en zich ervoor inzette om de blanken, die een groot deel van hun macht en privileges op moesten geven, daarin mee te krijgen. De mentale weg die De Klerk af heeft moeten leggen is nog langer dan die van Mandela – het vrijwillig opgeven van de macht is altijd mentaal moeilijker dan de strijd ertegen.
Die tweede held spreekt zich nu in niet mis te verstane woorden uit over de Israëlische apartheidsstaat: de fouten die wij toen maakten, toen we nog geloofden in aparte staten voor blanken en zwarten, is dat de blanken te veel land wilden, we niet luisterden naar de zwarten die andere ideeën hadden over hun rechten. Bovendien waren we economisch verstrengeld als een omelet, die je ook niet meer terug kunt krijgen in geel en wit. Bovendien, zegt hij, werden we ons er in de vroege jaren tachtig van bewust dat de apartheid moreel niet meer te rechtvaardigen was.
Israël: luister naar De Klerk.
Zijn letterlijke citaat op BBC radio:
“What I supported as a younger politician was exactly what the whole world now supports for Israel and Palestine, namely separate nation states will be the solution. In our case we failed. There were three main reasons. We failed because the whites wanted too much land for themselves. We failed because the majority of blacks said this is not how we want our political rights. And we failed because we became economically totally integrated. We became an economic omelet and you can never again divide an omelet into the white and the yellow of the egg. And we realized in the early eighties we had landed in a place which has become morally unjustified.”
Bron: Mondoweiss, hier.