(Alejandra Slutzky )

Tiende jaar van een mooie traditie: de herdenking van de Kristallnacht, georganiseerd door het Platform Stop Racisme en Uitsluiting. Wederom op dat mooie hoekje bij de Amstel, voor de mensen die niet alleen willen herdenken, terug willen kijken, maar die bezorgd zijn over wat er nu gebeurt: de opkomst van rechts, nieuwe vormen van uitsluiting en ontmenselijking, in ons land van moslims en vluchtelingen. En op andere plekken in Europa, Griekenland bijvoorbeeld.

Veel bekenden, veel vrienden die er trouw elk jaar zijn omdat ze beseffen hoe belangrijk het is om te laten zien waarvoor we staan, en hoe belangrijk om waakzaam te blijven en te blijven protesteren tegen wat er ook in ons land met mensen wordt gedaan. Alejandra Slutzky sprak de bijeenkomst aan elkaar – zij komt uit Argentinie, weet wat het is om familie te verliezen aan de tirannie, weet wat het is om vluchteling te zijn en opnieuw te beginnen.

(Hedy d’Ancona)

Hedy d’Ancona hield een prachtige speech aan de hand van het boek van Werner Bloch, die eens meemaakte hoe hij als duitse jood zijn staatsburgerschap kwijtraakte, en toen hij naar Nederland vluchtte ‘ontvangen’ werd als illegale vreemdeling. “Het idee dat wij ooit een gastvrij land waren, wie heeft dat bedacht?” Niet door ons land beschermd werd het eerst Westerbork, en daarna een reeks van concentratiekampen die hij overleefde. Hebben we daar nou nog niet van geleerd? Hedy d’Ancona:

Beste aanwezigen. Hier bijeen zijn om die 9e november 1938 te gedenken is een waardevolle traditie. Maar voor mij schuilt de werkelijke betekenis van deze bijeenkomst als we de schande uit dat verleden als drijfveer gebruiken om ons te weer te stelen tegen alles wat riekt naar discriminatie en uitsluiting. Onverschilligheid is de slechtst denkbare houding zegt de 93 jarige Buchenwald-overlever Stephane Hessel in zijn vlammend pamflet Neem Het Niet. Wees verontwaardigd! Verontwaardigd dat in ons eigen land, kinderen van uitgeprocedeerden maandenlang in gevangenissen verblijven, dat we statelozen creeren die nergens kunnen aankloppen. Verontwaardigd om wat de ander wordt aangedaan. Bedenk, schrijft Werner Bloch in het voorwoord van zijn boek: Bedenk altijd dat jij die ander had kunnen zijn”

(Abdelkader Benali rechts)

Abdelkader Benali spreekt vanuit het perspectief van de ‘bruine mensen’, die geconfronteerd worden met die broeierige cocktail van wantrouwen, haat en onverschilligheid tegenover wat ‘vreemd’ is – geef nooit toe aan de angst, zegt Benali, en wees blij als je niet hoort bij die meerderheid die comfortabel de andere kant opkijkt. ‘Want gij zijt vreemdeling geweest in Egypte”. En wat maken we nu weer mee, met onze nieuwe regering? Dat migranten de eerste vijf jaar geen beroep mogen doen op de bijstand. Waarom die mensen die hier komen leven meteen op achterstand zetten?

(Viky Ioannidi)

Lalla Weiss, die namens de Roma en Sinti zou spreken is ziek, wel spreekt de Griekse Viky Ioannidi, over de opkomst van racistisch rechts in haar land. Aan het eind van haar speech wordt ze overmand door haar emoties:

We zijn in Griekenland niet veraf van een Kristallnacht, zegt ze, en als we willen vermijden dat we hier in Amsterdam over dertig jaar opnieuw bij elkaar komen om de Griekse slachtoffers te herdenken, dan moeten jullie nu helpen om het racistisch geweld en het fascisme in Griekenland te stoppen.

Ik zit naast Mirjam Ohringer, nu 88, joods verzetsstrijdster, naar de mooie melancholieke klezmermuziek te luisteren van Caspian Hat Dance. Meestal ga ik nog mee de kroeg in, maar vandaag wachten mijn Palestijnse vriendinnen thuis op me.

(foto Bas Baltus)

De speeches zijn hier na te lezen.