19 december 2014
Gaza, bezoek aan een permanente crisis
Gaza, een permanente crisis. Dat is de conclusie van de vier dagen Gaza, die Guido van Leemput, van United Civilians for Peace aan Gaza bracht, in het gezelschap van bestuursleden en een vrijwilliger van de stichting Kifaia. Het was de eerste keer dat van Leemput Gaza binnenmocht. De permanente crisis is niet alleen een humanitaire crisis, maar ook een politieke, een mensenrechten- en een veiligheidscrisis. Er lijkt nog lang geen einde aan.
Een verzameling platgeslagen puin. Zo vallen de buurten Beit Hanouna en Shujaiya in het noordoosten van de Gazastrook te beschrijven. De vele andere platgeschoten buurten heb ik niet gezien, maar een strook langs de Israëlische grens van noord naar zuid telt vele wijken die totaal verwoest zijn. Een verpletterend beeld, vooral omdat in de puinhopen mensen wonen, ze kunnen immers nergens anders heen. De dag van het bezoek was het enorm slecht weer en regende het urenlang.
Het is inmiddels drie maanden geleden dat het staakt-het-vuren is afgekondigd en de economische en de humanitaire situatie is nog niet veel verbeterd. De zichtbare bouwactiviteiten zijn die van jonge mannen die op hun slippers met een schop en een houweel de beste brokken steen uit het puin verzamelen. Ook wordt kromgetrokken betonvlechtwerk recht gedraaid. Alles voor hergebruik. Maar dit werk is van grote uitzichtloosheid. Als er niets grootschaligs gebeurt, duurt het 23 jaar voordat de situatie wordt als zij was, voor de laatste oorlog. En er zijn al drie oorlogen geweest sinds 2008 en sinds de Israëlische blokkade van Gaza vanaf 2007 ligt de vrije handel plat. De internationale gemeenschap heeft ingestemd met de Israëlische eis om alle bouwmaterialen aan een strenge controle te onderwerpen. Voorkomen moet worden dat strijdgroepen het materiaal voor militaire doeleinde gebruiken. Vooral de tunnels waren de grote schrik van Israël. Iedereen snapt dat langdurig gevangen mensen proberen te ontsnappen. Op tal van manieren en een tunnel is er daar een van.
Gaza is een grote gevangenis. De toegangsprocedure overtreft de toegang tot het Oostblok in de Koude Oorlog in intensiteit en brutaliteit. Maar ook de grote poorten voor toegang van voedsel en andere levensbenodigdheden gaan slechts kortstondig open. De Nederlandse regering heeft in een poging om aan de Israëlische veiligheidsbehoefte te voldoen een scanner ter beschikking gesteld bij de oostelijke grensovergang Kerem Shalom. Daarmee zouden op een snelle manier containers kunnen worden gescand op bijvoorbeeld wapens. De meeste goederen zouden vlot kunnen passeren en daarmee zou de blokkade in feite kunnen worden opgeheven. Maar Israël maakt slecht gebruik van de scanner. Alles moet op pallets wordt geladen en bij de grens afgeladen en gescand. Israël laadt naar de opvatting van Palestijnse mensenrechtenorganisatie Al Mesan, daarmee de indruk op zich veiligheid als aanleiding te gebruiken om alle Palestijnen klein te krijgen, en niet alleen Hamas maar vooral de massa van de bevolking. Al Mesan was best te spreken over de Nederlandse geste, al was het maar om aan te tonen dat het Israël eigenlijk niet eens om haar veiligheid te doen is. Al Mesan wil dat de scanner volledig wordt benut. De internationale gemeenschap is met Israël in onderhandeling over verruiming van de mogelijkheden, de openingsuren van Kerem Shalom en de wijze van afhandeling. Daar is nog geen vooruittgang in geboekt.
Palestijnse mensenrechtenorganisaties zijn pessimistisch over de algehele situatie. Ze lijden, zoals ze het zelf zeggen, onder de almacht van Hamas; de ongeïnteresseerdheid van de Palestijnse Autoriteit van Abbas in Gaza; vooral de blokkade en de bezetting door Israël dat het begin en het einde van de hele discussie is en ten slotte; de nalatigheid van de internationale gemeenschap. Ze vrezen voor nieuw grootschalig geweld, oorlog, ook en vooral met de Israëlische verkiezingen van 17 maart 2015 op komst. De politieke spanningen waren het afgelopen weekeinde voelbaar met een bomaanslag op het Frans Cultureel Centrum en een militaire parade van Hamas, ter gelijkheid van haar 27e verjaardag. Van die parade zag ik nog een deel oprijden naar de centrale manifestatie. Een optocht van drie wagens met wat kennelijk de marine van Hamas is. Een commando-eenheid van kikvorsmannen in een rubberboot met buitenboordmotor. Afgelopen zomer had deze eenheid een paar kamikaze-acties op het strand net over de grens met Israël uitgevoerd. De boodschap; we zijn er nog en als je niet oppast doen we het weer.
Vertegenwoordigers van de Wereldgezondheidsorganisatie van de VN, de WHO, stellen dat het ontwikkelingspeil van Gaza terugzakt. De laatste acht jaar van de blokkade gaf een bevolkingsaanwas van 50.000 per jaar, dat zijn 400.000 mensen. Voor hen is er slechts mondjesmaat elektriciteit, acht uur aan en acht uur uit. Het water uit de kraan is niet drinkbaar, de riolering werkt slecht en kan de winterse regens niet aan. Dat zijn sleutelelementen voor verslechtering van de gezondheidszorg. En deze kinderen hebben inmiddels allemaal een oorlog meegemaakt, sommige wel drie. Dat bevordert de geestelijke gezondheid allerminst. Ook het onderwijs gaat achteruit. Deze 400.000 jonge inwoners van Gaza hebben slecht onderwijs. Er zijn niet voldoende onderwijzers, want die kunnen niet op niveau worden opgeleid. Er is weinig kans op werk. Veel daklozen van de laatste oorlog wonen in schuilplaatsen van de VN. Om een voorbeeld te geven. In de basisschool van Beit Hanoun verblijven 113 gezinnen van in totaal 791 personen. Op het hoogtepunt van de crisis woonden er zelfs 3900 mensen (580 families).
Het economisch wurgen van 1,8 miljoen inwoners is een ramp en een politiek-militaire tijdbom bovendien. Daarom wordt door technici, specialisten en mensenrechtenorganisaties in Gaza een zeer dringend pleidooi gedaan om de blokkade op te heffen en ook de Israëlische bezetting onmiddellijk volledig te beëindigen. Dat biedt mogelijkheden voor hulp, wederopbouw en ontwikkeling. Het biedt ook betere kansen voor politieke hervormingen. Dat pleidooi tot humanitaire hulp aan en politieke solidariteit met de Palestijnse bevolking van Gaza was ook gericht aan de schrijver van dit stukje en tevens aan alle lezers. De boodschap is overgekomen.
Guido van Leemput
19 december 2014