In mijn dierbare linkse kerk, de Ekklesia Amsterdam, zondags in De Rode Hoed, was tot mijn plezier dit keer Enis Odaci uitgenodigd voor de preek. Ik maak Enis vooral mee op facebook, en geniet van zijn scherpe en treffende commentaren.
Het was een mooie toespraak. Enis die zich vanuit Nieuw Wij bezig houdt met de ‘interreligieuze dialoog’ en zelf ‘vrijzinnig moslim’ is, is als het aankomt op die dialoog tussen de drie grote Abrahamitische godsdiensten door de wol geverfd. Maar hij vertelde ook dat hij er nogal genoeg van had om altijd de overeenkomsten op te zoeken. Te makkelijk. Te voorspelbaar. Te saai. Zouden we elkaar niet beter, echter kunnen ontmoeten als we eerlijker zijn, vroeg hij zich af. Kunnen jullie, spreekt hij ons, christelijke aanwezigen toe, er wel met joden over hebben dat zij de christelijke verlossingsleer volledig verwerpen? Kunnen we accepteren dat moslims Jezus wel als een profeet erkennen, maar niet als ‘zoon van God’? Durven we dat niet aan, dan worden potentieel geweldige ontmoetingen bedekt onder een laag goede bedoelingen.
Hij vertelt beeldend hoe hij op ontdekkingsreis ging door christelijk Nederland, de stilte opzocht bij de zusters Benedictinessen die zich geheel van de wereld afkeren. Hij leerde over overgave, maar vroeg zich ook af of die totale afzondering van de samenleving niet een vorm van radicalisering was. Hij ging op bezoek bij een zwarte christelijke kerk in de Bijlmer, met veel kleur, veel muziek en veel halleluja. Hij ging op bezoek bij een zwaar gereformeerde ouderling, wat nog niet zo makkelijk was omdat de meeste gereformeerden niets met moslims te maken willen hebben, en liet zich vertellen dat hij helaas wel naar de hel zou gaan. Want zij die niet geloven in de verlossing door Jezus zijn verloren.
Zijn conclusie: het geheim van samenleven en dialoog tussen religieuzen ligt niet in het vinden van een theologische middenweg. Ook niet binnen de eigen gemeenschappen. Liberale joden zullen het nooit met Orthodoxe joden kunnen vinden. De gereformeerden de katholieken niet, de sjiieten de soennieten niet. Dus: wees eerlijk en laat je hart spreken. Dan kunnen er twee dingen gebeuren: het gesprek loopt ten einde of het gesprek komt op gang. Maar dan echt.
En waarom? Omdat er een groter gevaar loert dan onze onderlinge verschillen, en dat is opkomend nationalisme en extreem rechts. Het monster van de haat dat niet zal kijken naar ons uiterlijk of de boeken op onze plank.Of we willen of niet: wij joden, christenen en moslims hebben huiswerk.
Je hart laten spreken: Mozes moest De Ene geloven met heel zijn hart. Jezus wilde zijn leven offeren met heel zijn hart. En Mohammed vroeg om overgave aan God met heel zijn hart.
Salaam, Shaloom, Vrede, zei Enis.
Amen, zei ik.
En we zongen De tafel der armen. “Maar die niets hebben, wie zal hen hieraan deel geven? En die in weelde zwelgen en van niets weten, wie zal hen naar gerechtigheid doen verlangen? Aanschijn der aarde, wie zal jou vernieuwen?’