Rekto Verso België, Brief 1, 8 mei 2020

Elke vrijdag pent een van onze vijf vaste online correspondenten een brief. In haar eerste brief richt Anja Meulenbelt zich tot K., die in een online discussie over alleenstaande moeders zei dat kinderloze mensen beloond moeten worden in plaats van alleenstaande ouders. ‘We hebben de kinderen van anderen nodig.’

Beste mevrouw K.

Ik noem uw naam niet voluit. We kennen elkaar niet. Ik kwam u tegen in de reacties in een discussie over alleenstaande moeders, een onderwerp waar ik me als voormalige alleenstaande moeder erg druk over maak. Het ligt me na aan het hart dat er na een halve eeuw emancipatie nog steeds zo weinig aandacht is voor een grote groep mensen die een hoog risico dragen om in de armoede terecht te komen. Omdat het, nog steeds, voor alleenstaande vrouwen moeilijk is om betaald werk en zorg voor de kinderen in balans te krijgen. Dat is als je met z’n tweeën bent al niet zo eenvoudig, tenzij je voldoende verdient om andere vrouwen in te huren om een flink deel van het huishouden over te nemen.

Dat er na een halve eeuw emancipatie nog steeds zo weinig aandacht is voor alleenstaande moeders, ligt me na aan het hart.
Het is niet voor niets dat in Nederland zoveel vrouwen parttime gaan werken als ze moeder worden. En meteen achteruitgaan in hun financiële positie. Ik pleitte er tijdens onze online discussie dus voor om er voor te zorgen dat kinderen groot brengen ook erkenning krijgt. En dat alleenstaande moeders voldoende inkomen moeten hebben om daar fatsoenlijk met de kinderen van te kunnen leven.

Daar was u het niet mee eens. Dit is wat u schreef:

“Waarom moet iemand die een kind krijgt allerlei toeslagen krijgen? Ik vind dat echt nergens op slaan. Je kiest voor een kind en dan moet je er ook zelf voor kunnen betalen. Beloon eens de mensen die bewust kinderloos zijn. Harde werkers die niet om de haverklap verzaken omdat er wat met de kinderen is, maar die alles wel moeten opvangen als de moeder hem weer eens gesmeerd is omdat er wat met het kind is. Het is frustrerend, evenveel verdienen maar er niet even hard voor werken. Beloon vooral eens de mensen die bewust kinderloos zijn.”

Wat staat daar: mensen belonen voor het niet hebben van kinderen? Terwijl je dan toch fulltime kunt werken? En minder mensen van je inkomen moeten eten? Ik was even verbouwereerd door de hardheid van deze reactie. En het ingebakken oordeel: kinderen verzorgen is geen werk. Kinderen heb je in je eentje, je eigen keuze, daar hoeft de rest van de samenleving verder geen last van te hebben.

Mevrouw K, vergeet u niet dat we als samenleving kinderen nodig hebben? Ik betaal belasting. Ik betaal mee aan het onderwijs terwijl ik geen schoolgaand kind meer heb. Ik betaal mee aan de zorg voor ouderen, terwijl ik dat zelf nog niet nodig heb. We betalen mee aan het openbaar vervoer ook als we zelf auto rijden, en we betalen ook mee aan het wegennet als we altijd de trein nemen. We betalen mee aan sport ook als we voetbal haten. En inderdaad, we betalen mee aan de volgende generatie kinderen. En waarom? Omdat we de kinderen van anderen nodig hebben.

De mensen die we nu helden noemen zijn de kinderen van anderen, mevrouw K.
Juist in deze tijd van coronacrisis zijn zoveel mensen zich ervan bewust geworden hoe afhankelijk we met z’n allen zijn van de mensen die aan ons ziekenhuisbed staan, die ons verzorgen in de verpleeghuizen, die voor ons de straten schoonhouden, die de vakken vullen in de supermarkt. Die mensen, die we nu helden noemen zijn de kinderen van anderen, mevrouw K. Zonder de kinderen van anderen zouden u en ik niet overleven.

Zonder de kinderen van anderen kunnen we niet bestaan. Het lijkt er soms op alsof er mensen zijn die vergeten dat een samenleving precies dat is: dat we samen leven. In traditionele samenlevingen, die wij vanuit het Westen vaak ‘primitief’ noemen zijn ze dat niet vergeten. Veelal leven mensen daar samen met meerdere generaties, zijn de gezinnen groot. Kinderen krijgen is een heilige plicht, maar tegelijk weet je als moeder dat je met je kinderen een belangrijke bijdrage levert aan de familie, aan de samenleving. En je bent er nooit alleen mee. Kinderen worden niet alleen verzorgd en opgevoed door de ouders zelf, de hele familie, een heel dorp bemoeit zich er mee. Net zoals zorg voor de ouderen een collectieve taak is.

Leg in zo’n samenleving maar eens uit wat we bedoelen met ‘mantelzorg’.

Ik geloof dat we vanuit onze ijver om niet meer beperkt te worden tot moederschap alleen, de neiging hebben om alleen betaald werk te zien als een teken van emancipatie
Ik idealiseer dat vanzelfsprekende moederschap niet. Ik vind het een verworvenheid dat vrouwen in onze Lage Landen tegenwoordig mogen kiezen of we kinderen willen krijgen of niet. Ik heb ook meegevochten voor dat recht. We zijn niet alleen maar op de wereld om echtgenote, moeder en huisvrouw te worden. Maar ik geloof dat we vanuit onze ijver om niet meer beperkt te worden tot moederschap alleen, de neiging hebben om haast letterlijk het kind met het badwater weg te gooien. Om alleen betaald werk te zien als een teken van emancipatie.

Het wordt tijd om te erkennen dat we blij mogen zijn dat er nog vrouwen bereid zijn om te zorgen dat er een volgende generatie komt. Want kinderen groot brengen kost alleen maar geld. Vrouwen zouden daarvoor niet bestraft mogen worden met armoede, en ook niet te horen mogen krijgen dat het hun eigen schuld is als ze van 38 euro in de week boodschappen moeten doen. Ze zouden zich niet hoeven te schamen dat ze naar de voedselbank moeten om hun kind te eten te kunnen geven. Zorgeloos kinderen krijgen zou niet het voorrecht moeten zijn van vermogende mensen, die het zich veroorloven kunnen om personeel in te huren voor de zorg.

Beste mevrouw K, ik hoop voor u dat u niet naar het ziekenhuis hoeft. Maar als u toch in een ziekenhuisbed terecht komt, dan hoop ik voor u dat de kinderen van anderen die u dan nodig hebt om voor u te zorgen minder harteloos met u omgaan, dan u, op dit moment, met hen.

Met vriendelijks
Anja Meulenbelt