‘Mensen die niet kunnen buigen kunnen ook niet leiden’, zei Jotika Hermsen, nu een belangrijk voorgangster van het boeddhisme in Nederland (kijk hier). Ze wordt geciteerd door Jan Andreae, haar vriend en leerling die deze zondag de dienst leidde in De Duif.
We zingen: ‘Wek mijn zachtheid weer. Geef mij terug de ogen van een kind. Dat ik zie wat is. En mij toevertrouw.’
De duiven zijn al gewend aan Jan, die uit zijn eigen leven veel waardevols meeneemt naar de kerk. De inspiratie die hij in het boeddhisme vond, de verwantschap met de islam, zijn verbondenheid met de mensen die hier vluchteling en vreemdeling zijn, en deze keer: een prachtige yoga-dans, op de muziek van Mozarts Ave Verum Corpus door yogi’s van de bikram yoga waar Jan zelf ook thuis is, zwetend en buigend.
Het paasverhaal over sterven en opstaan is de meest radicale verbeelding van buigen, zegt hij. Buigen is ook vriendschap sluiten, vriendelijk zijn voor onszelf, vriendelijk voor de aarde. Wij zijn hier te gast.
Rory Ronde leest uit Jesaja, over buigen voor de onnoembare. Over het nieuwe tijdperk dat komt.
En Jan vertelt het verhaal hoe hij vorige week in Jaffa werkte met de Palestijnse en Israëlische medewerkers van Amnesty International, die last hebben van onderlinge spanningen en een grimmige sfeer. En niet uitkomen boven hun eigen heftige politieke discussie. En dan vraagt hij twee van de mensen, een Palestijnse vrouw en een Israëlische man tegenover elkaar te gaan staan, elkaar zwijgend aan te kijken en te proberen te zien wat er achter die ogen te zien is, naar de geschiedenis, het volk, naar het lijden. En dan vullen hun ogen zich met tranen en ook andere mensen in de groep huilen, en dan vraagt hij Neveen en Avnir om de handen voor hun borst te vouwen, voor de ander te buigen en te zeggen: ik acht je lot.
Jesaja kondigde een nieuw tijdperk aan. Jan zegt dat hij er persoonlijk van overtuigd is dat we in een overgang zijn naar een nieuw tijdperk, nu nog steeds of meer dan ooit de laatste opflakkeringen van het masculiene, met die waarden als snel, resultaatgericht, ondernemend, lef, durf, maar de nieuwe tijd vraagt om een ander leiderschap. Collectiever. Bescheidener, zachtmoediger. Met ruimte voor onze onzekerheid. Je ziet die hang naar een ander leiderschap in groene initiatieven, buurtinitiatieven, mindfulness cursussen (als een ‘verdunde’ vorm van wat het boeddhisme leert) de yogascholen, de neiging naar inkeer en stilte. Initiatieven waarin vriendschap wordt gesloten met de aarde, mensen die niet meer willen uitbuiten en uitwonen. Maar dat we minder consumeren, meer samen delen, soberder worden net als de nieuwe paus. Ik voorspel dat deze kerk over een aantal jaren weer bomvol zit, zegt Jan.
Want als je goed kijkt is er een onderstroom in de wereld om ons heen te zien. Een tegenkracht van een intieme en ‘nederige’ zoektocht naar een rijper inzicht in waar het nu werkelijk om gaat in het leven. Meer en meer wordt er stilgestaan bij stille bronnen van de filosofie, muziek en poëzie, en de wortelboeken als de Koran, de Thora en de Bijbel. Misschien is het wel het geheim van rijping dat we onze waarachtige onzekerheid durven toe te laten. Die zelfs opzoeken, zodat we onze fundamentele kwetsbaarheid gaan ervaren als de meest heldere, eigen en onschendbare waardigheid.
Laten we buigen, buigen voor het goede.
De dansers zijn Jacintha Meilink, Kasper van den Wijngaard, Sherie van den Wijngaard, en de regie was van Regilio Sedoc.