Bij links en in de politiek heet het vaker debat of discussie, wordt het wat christelijker of humanistischer dan wordt het vaker een dialoog genoemd. Pogingen om mensen met verschillende opvattingen met elkaar in gesprek te krijgen, dan wel met elkaar de strijd aan te laten gaan. TV programma’s zijn vaak zo opgebouwd, eentje voor, eentje tegen, talkshows en forumdiscussies evenzo. Het kan heel goed aan mij liggen maar aan mij zijn ze zelden besteed. Wat je vaak ziet is niet een dialoog maar twee naast elkaar gehouden monologen. Je ziet in debatten vaak mensen die zo bezig zijn om te scoren en op punten te winnen dat ze vergeten waar het ook weer over ging. Er zijn mensen die daar erg van houden. Er zijn ook mensen die van pingpongen houden. Ik wil dat best geloven, ik ben er ook niet tegen, ik zie de lol er alleen niet aan af om een balletje, of een mening heen en weer te meppen. Een enkele keer kan ik nog plezier hebben in hoe iemand een mening heel briljant verwoordt, of een argumentatie opbouwt, maar meestal had ik dan graag die persoon een avondje alleen gehad, zonder dat gekwek van de tegenstander ertussen. En ik kan me ook nog wel voorstellen dat er mensen zijn die het een sport vinden en plezier hebben in het zo scherp mogelijk formuleren van wat ze te zeggen hebben. Ik doe dat liever achter mijn pc, of in een echt gesprek.

Wat ik het probleem vind met debatten en discussies, is dat de meningen zo ver van elkaar af staan dat er niets veranderd, zoals een loopgravenoorlog ook zelden de soldaten aan de ene of de andere kant op andere gedachten brengt. Je maakt maar zelden mee dat de partijen die de discussie voeren werkelijk geïnteresseerd zijn in wat de ander te zeggen heeft, anders dan met de gedachte hoe haal ik die zo briljant mogelijk onderuit. Dat er zelden iets door veranderd is omdat de debatterenden meestal verschanst zitten in hun eigen paradigma. Een paradigma is te vertalen als een kijkhouding, als een diepe overtuiging dat de wereld, of dat vraagstuk, er zo uit ziet en niet anders. Vervolgens worden alle aangedragen feiten of meningen gefilterd door de bril van dat paradigma, en wat de ander ook zegt, de mening wordt er alleen maar door versterkt. Ik wil dat nog een keer illustreren aan de hand van de verschillende manieren waarop mensen naar het Palestina/Israël conflict kijken. Op dit weblog gebeurt het ook regelmatig dat iemand denkt mij tegen te spreken, en ik de reactie vooral zie als illustratie van wat ik bedoel. Dat schiet dus ook niet op. Wanneer mensen praten vanuit een verschillend paradigma, zonder dat duidelijk is waar die paradigma’s uit bestaan, spreken ze een verschillende taal, horen ze elkaar niet, komen ze van verschillende planeten. Van debatten en discussies leer ik zelden wat. Wel van een kritische analyse. Dan neemt iemand de tijd om een betoog op te bouwen in plaats van alleen een zwart-wit opinie te verkondigen. De meeste echte onderwerpen waar we ons druk over maken zijn ook helemaal niet geschikt voor eentje voor en eentje tegen debatten. Vind ik.

Behalve dat mensen vanuit verschillende paradigma’s spreken en denken hebben we ook verschillende leerstijlen. Als ik naga waardoor mijn meningen in de loop van de tijd zijn veranderd dan is dat zelden door mensen die me komen vertellen dat ik het helemaal verkeerd zie. Ik heb in mijn leven het geluk gehad om leermeesters tegen te komen die me af en toe uit mijn gewoontedenken schudden en er voor zorgen dat ik nieuw en fris naar de werkelijkheid of naar mezelf kijk. Vaak is dat een andere visie, iets dat me net om de bocht laat kijken, waar ik jaren plezier van kan hebben. Wat je noemt: een paradigm-shift. Sommige van die leermeesters citeer ik wel eens in mijn verhalen op dit weblog. Mensen die ik echt dankbaar ben voor wat ik van ze heb mogen leren.
Een tweede manier waarop ik veel leer is in het samenwerken met collega’s. Samen voor een klus staan, kijken, wat zien we, wat zie jij, wat denk je, wat is er aan de hand in dit land, met deze mensen, met deze patiënt, hoe gaan we dit aanpakken. Wat ging er goed, wat ging er mis, waarom. Wat een zegen om collega’s te hebben waarmee ik dat kan doen. Er zijn ook vrienden met wie ik dat heb, het voorrecht van samen op denken, samen verder komen dan je in je eentje had gekund. Een vriendin noemde dat: fietsen naar de maan.
En dan zijn er nog gewoon mensen waar ik van kan leren. De ervaringen van een ander, die iets toevoegen aan wat ik al wist, of nog niet wist, of me aan het denken zetten. Wanneer ik aan de hand van de ervaring van iemand kan zien waarom hij of zij anders denkt dan ik gebeurt er heel wat anders met me dan wanneer ik alleen maar te horen krijg dat mijn mening verkeerd is. Dat zal bij mij zelden een andere reactie uitlokken dan dat maak ik zelf wel uit. Observeren. Vragen. Nieuwsgierig blijven. Het mooiste compliment kreeg ik kortgeleden van mijn Palestijnse collega’s bij de evaluatieronde. Iemand zei: ik zie dat je altijd kijkt, dat je alles van ons wilt weten, en dat je een klein kind op straat ook interessant vind. Voor jou is zo’n kind ook Gaza. Ik was ontroerd dat iemand dat zag en dacht dat is waar. Als er iets is wat maakt dat ik een sterke vertrouwensband heb met mijn collega’s daar, die zo anders leven, en die soms anders denken dan ik, is dat we nieuwsgierig blijven en willen weten.

Wat niet weegneemt dat er onderwerpen zijn waar ik sterke meningen over heb. Met name als het gaat over zaken waar ik me heel druk over maak, over wat ik als onrecht zie. Over de verharding in deze maatschappij, over het vernieuwde racisme en hoe er over migranten wordt gedacht. Wat ik probeer te doen is dat te analyseren. Heel goed wetende dat ik daarbij zal botsen op mensen die vanuit een ander paradigma denken.

Wat ik op dit weblog probeer te doen is om te inspireren. Mensen die daar zin in hebben aan het denken te zetten, soms ze woorden mee te geven die hun ervaringen bevestigen of verhelderen. Materiaal te geven waar je het niet zomaar mee eens hoeft te zijn maar waar je hopelijk wat aan hebt. Soms iets doen gewoon voor de lol. Soms om een visie te delen, door het denken aan te scherpen, samen verder te denken. Soms om hardop vragen te stellen die me bezig houden. Het plezier dat ik er zelf in heb is om zo helder mogelijk te formuleren waar het volgens mij om gaat. Het is duidelijk dat ik erg lang een docent ben geweest, en niet een politica. Harry is iemand die goed in debat kan (zie zijn duo interview met de Winter). Een waar politicus. Ik ben blij dat hij dat doet en ik niet hoef. Ik heb meer plezier in het publiekje van dit weblog dat zich soms kenbaar maakt maar vaak ook niet, en dat toch voelbaar is en maakt dat ik er zin in heb om morgen weer wat te schrijven. Ik kreeg wel eens een vraag voor wie ik eigenlijk schrijf. Simpel. Voor wie het lezen wil.

Dit weblog is open – iedereen kan het lezen en wie wil kan reageren. Mensen die een ervaring willen delen. Ook mensen die het totaal niet met me eens zijn. De enige grens die ik trek is echt gescheld. Mensen die elkaar voor geitenneukers uitmaken gaan er af, en wie mij een jodenhoer noemt (is weer eens wat anders dan een antisemiet) flikker ik er ook af. Verder mag alles. Wat niet wil zeggen dat ik overal op reageer. Soms probeer ik het even. Wanneer dan duidelijk wordt dat het blijft steken in een heilloos welles-nietes omdat we weer terecht komen in een paradigmastrijd geef ik het snel op. Ik heb daar geen geduld voor omdat ik niet denk dat het helpt. Dat dat soms wordt geïnterpreteerd alsof ik alleen maar gelijk wil hebben neem ik maar op de koop toe. Wie vervolgens toch door blijft gaan met steeds maar weer lange lappen met tegenargumenten op mijn weblog te zetten doet dat voornamelijk voor zichzelf, of misschien in de verwachting daarmee aan te kunnen sluiten bij de andere inloggers die het belangrijk vinden om mij en mijn opvattingen te bestrijden of minstens van repliek te dienen. Ga vooral je gang. Stoor je niet aan mij, zou ik zeggen.

Tot morgen.
Anja