Joost Zwagerman, een van de autochtone Hirsi Ali fans, vindt de linkse kopstukken die niet openlijk met ‘de grondbeginselen van Hirsi Ali’s emancipatieprogramma’ instemmen blijk geven van benepen vrees. Want Hirsi Ali neemt volmondig en volhardend links-liberale standpunten in en opereert vanuit de traditie van activisme en feminisme, vindt hij. Dat ze bij de VVD terecht is gekomen is volgens Zwagerman (Volkskrant 31 januari) meer toeval, en te wijten aan het feit dat de PvdA zich oostindisch doof hield voor de door haar aangekaarte voetangels en klemmen in de huidige multicultuur. (Zal de VVD fijn vinden om te horen) En dat ze doorgaans wordt gesteund door een gezelschap publicisten en columnisten bij wie een zorg om een kennelijke islamisering van de Nederlandse samenleving beduidend groter is dan een solidariteit met verdrukte moslimvrouwen in binnen- en buitenland is ook haar schuld niet.

Hirsi Ali kan er natuurlijk niets aan doen dat haar emancipatie-idealen vanuit de loopgraven van de dag- en weekbladpolemiek in stelling worden gebracht door onheilsprofeten met een politieke agenda die op onderdelen van die van haarzelf verschilt.

O nee, kan ze dat echt niet helpen? Is het echt toeval dat haar vrienden voornamelijk bestaan uit die erkende onheilsprofeten? Is het zo’n zwak vrouwtje dat ze niets te zeggen heeft over wie ze in haar omgeving toelaat – en is het toeval dat ze geen vriendinnen heeft onder de moslimvrouwen die ze zegt te willen bevrijden? Ondankbaar volk, die moslimvrouwen, die niet weten wat goed voor ze is.

En is het echt zo toevallig dat ze bij de VVD terecht is gekomen, met haar ‘links-liberale’ ideeën? Nou weten wij dat de VVD niet erg bekend staat om hun vooruitstrevende beginselen als het om vrouwenemancipatie of de positie van migranten gaat. Integendeel. Zo schrijven Jet Bussemaker en Sharon Dijkstra (PvdA) in de Volkskrant van 4 februari, dat de VVD het niet nodig vond om zich aan te sluiten bij een concreet actieplan om de positie van allochtone vrouwen te verbeteren toen de PvdA daar in de Tweede Kamer om vroeg. Evenmin vond de VVD het nodig om een zelfstandige verblijfsvergunning uit te reiken aan vrouwen die met huiselijk geweld te maken hadden, daar kwam maar een ‘aanzuigende werking’ van. Daar is inmiddels enige verandering in gekomen maar het houdt nog helemaal niet over. De VVD is meer bezig met het ondermijnen van het emancipatiebeleid dan het te ondersteunen. De Blijf-huizen kampen nog steeds met lange wachtlijsten. Taalcursussen voor allochtone vrouwen worden te weinig gegeven omdat het kabinet daarvoor de middelen niet wil verstrekken. Concrete streefdoelen om de arbeidsparticipatie van allochtone vrouwen te bevorderen zijn afgeschaft, laagdrempelige voorzieningen als de moedercentra worden beperkt. Discriminatie wordt niet aangepakt, integendeel. Verdonk ziet geen discriminatie. Al die punten zijn voor Hirsi Ali kennelijk geen reden om zich af te vragen of ze met haar ‘linkse’ ideeën niet per ongeluk bij de verkeerde partij zit. Ik zie anders dan Zwagerman ook niet wat er links aan is aan Hirsi Ali’s strategie die voornamelijk gebaseerd is op de bestrijding van de islam. Ik vind het ook niet zo links om dat te doen over de hoofden van de vrouwen heen die volgens haar recept bevrijd moeten worden, en zonder enige kontakt met de vele vrouwenorganisaties die zoals ik van heel nabij weet veelvuldig hun best hebben gedaan om Hirsi Ali te bewegen om met hen samen te werken. Tevergeefs. Dus laat Zwagerman mij vooral niet vertellen dat ik Hirsi Ali niet steun omdat ik kopschuw zou zijn of last zou hebben van benepen vrees. Misschien kan Zwagerman nog een korte cursus feminisme volgen. Les één: vrouwenemancipatie doe je niet zonder vrouwen.

Elsbeth Etty is ook een fan van Hirsi Ali, niet alleen omdat ze onverschrokken is en getuigt van persoonlijke moed – ik ben de laatste om daar tegenin te gaan – maar omdat ze haar nek uitsteekt over een belangrijke zaak, de onderdrukking van vrouwen en meisjes uit naam van de islam. Nu vind ik om te beginnen dat bedreigd worden en dapper standhouden nog helemaal niets zegt over de waarde van iemands politieke werk. Wilders wordt ook bedreigd. Ik ben nog steeds geen fan. Maar ook de kritiek die er op Hirsi Ali is afgevuurd kan Etty niet overtuigen. Dat is om de eerste plaats, Etty’s woorden, omdat ze zou polariseren. Dat vindt Etty onzin, want hoe kan je polariseren als je consequent een misstand aan de kaak wilt stellen? Uiteraard, wanneer je net als Hirsi Ali vindt dat de misstand in de islam is te vinden, dan neem je de boze reacties op de koop toe. Maar als je vindt dat de misstanden niet te bestrijden zijn door de islam aan te vallen, en als je vindt dat de moslimbevolking in Nederland al te veel over één kam wordt geschoren en in een negatief daglicht wordt geplaatst dan is die kritiek op Hirsi Ali, komende vanuit de moslims zelf, maar ook van relatieve buitenstaanders als ikzelf uiteraard geen te verwaarlozen kleinigheidje. Of het moet je absoluut niet kunnen schelen dat een hard wij versus zij denken in dit land behoorlijk is toegenomen.

Tweede kritiekpunt dat Etty noemt is dat het contraproductief zou zijn om te hameren op vrouwenonderdrukking in naam van de islam omdat Hirsi Ali daarbij geen gehoor zou vinden bij islamitische vrouwen zelf. ‘Dat zegt mij helemaal niets’ zegt Etty.

Alles wat ooit bereikt is op het gebied van rechten van de vrouw – kiesrecht, het recht op betaald werk buitenshuis, opleiding, gelijk inkomen voor gelijke arbeid, seksuele autonomie – is aanvankelijk een zaak geweest van theoretisch onderlegde baanbreeksters. Het waren enkelingen die de ongelijke sekseverhoudingen aan de orde stelden. Zij ontmoetten scepsis en weerzin juist bij de vrouwen voor wie ze opkwamen. Die leefden in ontzag voor de pastoor en hun echtgenoot. Suffragettes zijn altijd uitgemaakt voor provocateurs zonder achterban.

Anja Meulenbelt, SP-lid in de Eerste Kamer, schreef gisteren een ingezonden brief in de Volkskrant dat Hirsi Ali de positie van de moslimbevolking in Nederland schaadt. Een analyse op dat niveau moet ook tot de conclusie leiden dat de strijd voor het recht op echtscheiding, anticonceptie en abortus de positie van rooms-katholieke of gereformeerde bevolking heeft geschaadt. Nou, jammer dan.

Niks jammer dan. En een erg merkwaardige uitleg van wat de vrouwenbeweging in Nederland heeft gedaan. Joost Zwagerman heeft nog als excuus dat hij te jong was om er bij geweest te zijn, en dat hij als man de vrouwenbeweging vooral vanaf de buitenkant heeft waargenomen, dat excuus heeft Etty niet.

Om te beginnen: de Nederlandse vrouwenbeweging, die aan het eind van de jaren zestig losbarstte was nooit een kwestie van eenlingen. Toen ik me er bij aansloot waren er al twee organisaties, MVM en Dolle Mina. En ook al heb ik mijn boek De schaamte voorbij alleen geschreven, ik wist drommels goed dat ik niet alleen maar namens mijzelf sprak. Vanaf het allereerste begin heb ik gedaan wat Hirsi Ali helaas niet doet, ik heb kontakt gehouden met de vrouwen die in beweging kwamen, ik heb de onderlinge ruzies in de vrouwenbeweging uitgevochten zonder weg te lopen en me er buiten te plaatsen. En ik heb altijd de verleiding weerstaan om mezelf als de enige spreekbuis voor de waarheid aan de media te presenteren. Zeker kwam er ook weerstand op de activiteiten die wij in de eerste jaren uitvoerden, maar we waren altijd verzekerd van een stevige en gestadig groeiende achterban, die op het laatst uit vele duizenden vrouwen bestond. Wat daarbij vooral hielp is dat we al heel vroeg erkenden dat er meerdere wegen naar Rome leidden, en dat niemand in haar eentje de andere vrouwen voor kon schrijven hoe hun emancipatie er uit moest zien.

Is dat vergelijkbaar met de solo-acties van Hirsi Ali? Ik vind van niet. Ik zie niet het kleinste achterbannetje ontstaan onder de vrouwen die ze zegt te willen bevrijden. En dat is heel opvallend. Het is niet eens zo dat de moslimvrouwen, het zijn er een half miljoen, het onderling oneens zouden zijn. Het is erger, er zijn er nog geen tien te vinden die zich bij Hirsi Ali aan zouden willen sluiten. Nog eens: tot op heden blijkt haar achterban te bestaan uit autochtonen die het geen punt vinden dat Hirsi Ali vooral de islam als vijand heeft uitgekozen en totaal niet samenwerkt met alle moslimvrouwen die al jarenlang aan het werk zijn voor hun eigen emancipatie en die van lotgenoten. De werkelijke ‘derde feministische golf’ die al was begonnen voordat Hirsi Ali actief werd en waar ze wat mij betreft heel erg weinig aan heeft bijgedragen.

De tweede vergelijking is er nog meer naast. Mijn bewering dat Hirsi Ali de positie van de moslimbevolking in Nederland schaadt: ‘Een analyse op dat niveau moet ook tot de conclusie leiden dat de strijd voor het recht op echtscheiding, anticonceptie en abortus de positie van rooms-katholieke of gereformeerde bevolking heeft geschaadt.’
Maar wij hebben destijds van zijn leven nooit gezegd dat het recht op abortus of op echtscheiding alleen te verkrijgen was door het christelijke geloof aan te vallen en af te schaffen. Zeker waren de kerken als instituut medeplichtig, en was ons verzet ook gericht tegen hun macht. Maar nooit hebben we de vergissing begaan om geen onderscheid te maken tussen de kerk als patriarchaal instituut en de geloofsbeleving van mensen zelf. Integendeel. Er was een bloeiende tak van feministische theologie die onderdeel uitmaakte van de vrouwenbeweging. Zoals nu ook moslima’s bezig zijn met de herinterpretatie van islam en de koran vanuit een vrouwelijk standpunt.

Als ik kijk naar de acties die destijds gevoerd werden om het recht op abortus te legaliseren, dan is het duidelijk dat we daarbij konden rekenen op de ondersteuning van een groot deel van de bevolking, zelfs van veel katholieke vrouwen die uit ervaring wisten wat een te groot kindertal en levensgevaarlijke illegale abortussen betekenden. Het is duidelijk dat die strijd gewonnen is, niet door ons af te zetten tegen het christelijke geloof, maar door acties als de bezetting van de Bloemenhove kliniek, actiegroepen als Wij Vrouwen Eisen, lobbyen door de vrouwengroepen binnen de politieke partijen, druk uit te oefenen op de regering en een massale opkomst bij demonstraties.
De strategie die Hirsi Ali voert lijkt daar van geen kant op.

Nederland kan onmogelijk gaan wachten op het moment dat de islam van binnenuit zal worden hervormd, zegt Etty. Nederland – wie zijn dat trouwens? Horen de moslim Nederlanders daar niet bij? – zal wel moeten. Zonder inquisitie en invoeren van vierendelen en radbraken krijg je mensen niet van hun geloof af. En waarom zouden ze ook. Als Etty wat meer kontakt zou hebben met de vrouwen over wier hoofden heen ze haar uitspraken doet – net als Hirsi Ali, dan zou ze weten dat die hervorming van binnen uit allang aan de gang is. Hirsi Ali heeft daarbij volgens mij geen enkele positieve bijdrage geleverd, of het moest zijn dat de buitenproportionele media aandacht die ze krijgt de meer bescheiden opererende moslimvrouwen en mannen er toe brengt om zich duidelijker te manifesteren. Zodat er eindelijk eens naar hun stem wordt geluisterd.

Feminisme heeft altijd vele gedaantes en stromingen gekend. Binnen de vrouwenbeweging kwam ik regelmatig in botsing met feministes die er een andere visie op na hielden. Ik zal er dus niet gauw toe komen om te zeggen dat iemand geen feministe is, wat mij betreft mag Hirsi Ali zo genoemd worden – we hebben geen ballotagecommissie en geen partijprogramma dat je moet ondertekenen om je zo te noemen. Maar het stoort me wel hoe kritiekloos Hirsi Ali wordt gesteund door het belangrijkste feministische blad dat nog bestaat, Opzij. Ik ben er van uit gegaan dat het huis van onze moeder vele kamers heeft, en dat die terug te vinden moeten zijn in een maandblad dat pretendeert op te komen voor vrouwen. Dus ook voor migrantenvrouwen, moslimvrouwen, vluchtelingenvrouwen. Maar dat ging al mis toen hoofdredactrice Cisca Dresselhuys verkondigde dat vrouwen met hoofddoeken er bij haar niet inkwamen. Daarmee werd duidelijk dat Opzij er niet zou zijn voor de zich emanciperende moslimvrouwen. Het is ook nooit meer goed gekomen. In het recente nummer van Opzij staat een column van Jolande Withuis. Ook een Hirsi Ali fan, en ook een die het niet nodig vindt om zich te verdiepen in de motieven van veel vrouwen, waaronder ik, om niet idolaat achter Hirsi Ali aan te lopen.

Waar zijn de geleerde feministen die Ayaan steunen (of desnoods tegenspreken) met fundamentele analyses en bruikbare onderzoeksresultaten? Wanneer dringen zich naast de ‘vrienden van Ayaan’ eindelijk eens de ‘vriendinnen’ aan haar op?

Mag ik misschien zelf uitmaken met wie ik bevriend wens te zijn? Het lijkt Zwagerman wel, die niet wil geloven dat Hirsi Ali welbewust haar eigen vrienden uitzoekt en zich weinig ‘op laat dringen’. Hier zie ik een vaker voorkomend misverstand. ‘Er wordt hier een zwarte vluchtelinge om haar feministische politieke overtuiging met de dood bedreigd’, zegt Withuis. Daarom hadden wij vrouwen onze theorietjes en belangenstrijdjes even opzij moeten zetten en een levend schild moeten vormen. Ook Withuis wil niet zien waarom Hirsi Ali vrijwel geen achterban heeft. Ze ziet haar alleen maar als een dubbel slachtoffer, zwart, vrouw, vluchtelinge, en nu ook nog bedreigd, en wil echt geloven dat ze bedreigd wordt vanwege haar feministische politieke overtuiging. Met haar aanval op de islam kan het kennelijk niets te maken hebben. Maar Hirsi Ali is geen zwak vrouwtje dat onze bescherming behoeft, afgezien dat ze net als Wilders, Aboutaleb en Cohen recht heeft op de beste bescherming die een staat te bieden heeft, uiteraard. Ze is een politica die haar positie breeduit uitbuit en er kennelijk niets verkeerds in ziet dat haar mening wel voorpaginanieuws is, en dat al die actieve moslimvrouwen met een andere mening blij mogen zijn als er een ingezonden brief van ze wordt geplaatst.

In het voorafgaande nummer van Opzij stond een artikel waarin korte interviewtjes met ‘vrouwelijke deskundigen over de emancipatie van islamitische vrouwen’. Veertien vrouwen, voor een groot deel generatiegenoten van mij die ik ken van de ’tweede golf’, Joyce Outshoorn, Selma Sevenhuijsen, Gloria Wekker, Saskia Poldervaart, Hedy d’Ancona, Maaike Meijer onder andere. Ik sta daar niet bij, en niet omdat ik als ‘deskundige’ was overgeslagen, maar omdat ik even helemaal geen zin had om Opzij nog van dienst te zijn en omdat ik de vraagstelling belachelijk vond. Hoe moeten moslimvrouwen zich emanciperen? Vraag dat aan de vrouwen zelf, vond ik. En dat is ook de kop geworden van het artikel: Praat mét moslima’s, niet óver hen. Acht van de gevraagde deskundige vrouwen zijn autochtoon. En maar drie van hen zijn moslim. Toch vielen me de reacties van de meeste autochtone feministes van het eerste uur me niet tegen. Bijna allemaal benadrukten ze dat het belangrijk is om niet alle moslims over één kam te scheren, niet blind te zijn voor de emancipatieprocessen die al plaats vinden, vooral met de moslimvrouwen zelf te spreken in plaats van over hen, en meerdere noemen de namen van de voortreksters onder de moslima’s die aan het woord hadden moeten komen. Alleen Maaike Meijer laat weten grote sympathie te hebben voor Hirsi Ali: ‘Anja Meulenbelt schreef dat ze een leider is zonder volk, maar ik ben haar volk.’ Waarmee opnieuw bevestigd is wat ik al zei: Hirsi Ali’s achterban bestaat uit autochtonen. Withuis ergert zich dus aan al die feministes, op Meijer na die ze een gunstige uitzondering vindt, die niet blind en automatisch en kritiekloos Hirsi Ali steunen.

Wat Zwagerman, Etty en Withuis met elkaar gemeen hebben, behalve dat ze deel uit maken van de autochtone Hirsi Ali fanclub, is dat ze weinig belangstelling hebben voor het opgekomen anti islamisme in Nederland, en wat dat betekent voor het overgrote deel van de moslim burgers hier. Die krijgen steeds meer het gevoel krijgen dat ze stelselmatig gezien worden als onwelkome buitenstaanders. Het zou dus helpen wanneer de fanclub, Hirsi Ali voorop, eens mét moslimvrouwen gingen praten in plaats van óver hen. En als dat echt te moeilijk is kan het geen kwaad om eens te gaan kijken op de diverse websites en netfora waar de islamofobie en moslimhaat welig tieren. Zoals op de website van Opzij. Daar worden volgens boze inzendsters nogal eens bijdragen van afgehaald, waarschijnlijk als ze te racistisch zijn. Maar een bijdrage als de volgende mag kennelijk rustig blijven staan. Het is een reactie op een bijdrage van een moslimvrouw die opkomt voor de sharia.

Fien.Ik ben goed razend om wat die vrouw schreef. Vreemd toch om in een land te gaan wonen waar je de mensen, de cultuur de zeden en normen afwijst en kritiek op hen levert. Logisch om dan te vragen ‘wat doe je dan hier?’. Moslims hebben een enorme plank voor hun hoofd, die hebben kennelijk geen idee hoe BELEDIGEND zij zijn, HOE ONGELOOFLIJK BELEDIGEND wat betreft onze cultuur, onze wetten, ons Nederland. Alles moet kunnen toch BINNEN DAT ISLAM-EGOCENTRISME!!!!!! Hoe DURVEN ZE!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! die vrouwen IN HUN VIEZE ZWARTE DUIVELSZAKKEN, of met achterlijke hoofddoeken die al een groot deel van de wereld verrotten.Mag ik eens en voor altijd duidelijk maken dat NEDERLAND GEEN GEBRUIKSVOORWERP IS voor allerlei buitenlands moslimgepeupel met jihadisten e.d. zoals ook niet die Allah-heks die de sharia wil. Nederland heeft scheiding van Kerk en Staat. Hoe DURFT zo’n binnengelopen hersenloze vrouw uit een of ander achterliggend moslimsland hier komen en kritiek te leveren op mijn land, op mijn zeden mijn normen en waarden zij – die achterlijke, hersenloze, perverse, wrede, oorlogvoerende Allah-feeks!! :

Dit soort onderbuikgevoelens worden mede gevoed en gelegitimeerd door de anti-moslim jihad die Hirsi Ali aan het voeren is. Ik zeg dat niet zomaar. Voordat ik besloot om dergelijke bijdragen als hierboven niet meer op mijn weblog toe te laten werd ik zowat bedolven onder de autochtone Ayaan aanhangers die in haar hun heldin zagen in de strijd tegen de islamitische verloedering van Nederland, en die mij uitmaakten voor NSBer, nazi, eng mens, en ‘moslimliefhebster’ (dat schijnt erg te zijn) omdat ik het waagde haar visie niet te delen.

Ik vind dat Ayaan Hirsi Ali niet alleen over de hoofden heen en tegen de wil van de Nederlandse moslimvrouwen haar politiek voert. Ik vind haar politiek weinig links en weinig feministisch. Het erge vind ik vooral dat ze daarmee werkelijke oplossingen voor werkelijke problemen, als de achterstand op de arbeidsmarkt van een deel van de migrantenvrouwen in Nederland, een kwetsbaarder positie als het gaat om geweld in de relatie, vergaande bedreiging door ex-partners, om maar een paar zaken te noemen, eerder blokkeert dan bevordert. Ik vind bovendien dat ze met haar vergaand eenzijdige visie dat alle problemen terug te voeren zouden zijn op de islam een grote bijdrage levert aan de toegenomen moslimhaat en daarmee het leven van de vrouwen die ze zegt te willen bevrijden nog moeilijker maakt.

Zwagerman, Etty en Withuis nemen in feite Hirsi Ali niet serieus. Ze zien een slachtoffer, een zwarte vluchtelinge die hun bescherming behoeft. Een zwakke vrouw die per ongeluk bij de verkeerde partij terecht is gekomen, dat is de schuld van de PvdA, en per ongeluk de verkeerde vrienden heeft die zich aan haar opgedrongen zouden hebben. Een vrouw voor wie het zielig is dat ze zo alleen is komen te staan maar daar zelf geen schuld aan heeft. Dat ze een slachtoffer is, en dat haar slogan is dat ze moslimvrouwen wil bevrijden is is kennelijk genoeg om in haar een belangrijke koploopster te zien op wie we geen kritiek meer mogen hebben.

Ik neem haar wel serieus, net zo serieus als andere politici. Ik ga er niet van uit dat ze verminderd toerekeningsvatbaar is, was dat wel zo dan moest ze dringend weg uit de politiek. Ze is volledig verantwoordelijk voor haar uitspraken, voor haar politieke daden. Ze is een volksvertegenwoordigster die verantwoording af te leggen heeft aan de mensen die ze zegt te vertegenwoordigen, anders hoort ze niet thuis in een parlement. Vanuit de vrouwen bekeken waar het om gaat doet ze het tot op heden heel erg slecht. Ze luistert niet, ze maakt geen kontakt, ze verheft haar eigen persoonlijke strijd tot een politieke strijd, over de hoofden van andere vrouwen heen. Zolang ze daar geen verandering in brengt kan ze rekenen op mijn kritiek. Ook al is ze zwart, een vrouw, en een vluchtelinge geweest en noemt ze zich een feministe.