Voorlopig komt er dus geen gekozen burgemeester. Dat was de einduitkomst gisteravond laat, na een lange dag in de Eerste Kamer.
(Senatoren kijken naar zichzelf op de tv)
Onze anders zo bedaarde en rustige Eerste Kamer was onherkenbaar. Met koorden waren de fractiekamers afgezet, en de bodes hadden er handenvol werk aan om de pers uit de koffiekamer te houden, zodat er voor de kamerleden nog een plek was waar je ongestoord kon zitten. In de hal zag je meer camera’s en microfoons dan kamerleden.
Het was een ingewikkelde kwestie. Bijna iedereen is het er over eens dat een ‘door de kroon’ benoemde burgemeester uit de tijd is. Dus zou je denken dat er makkelijk een tweederde meerderheid te vinden zou moeten zijn in de Eerste Kamer om de burgemeesterbenoeming te ‘deconstitutionaliseren’. Maar zo simpel lag het niet. Want minister de Graaf van D66, de gekozen burgemeester is echt zijn kindje, had al van te voren met de coalitie afgesproken dat het een direct gekozen burgemeester moest worden. Dat terwijl de linkse partijen in meerderheid erg voor een door de gemeenteraad gekozen burgemeester zijn. Dat betekende dat de Graaf in feite de disucssie over hoe de burgemeester gekozen zou moeten worden, wat zijn taak exact zou zijn, op welke termijn de verkiezingen zouden moeten zijn al had dichtgetimmerd. En dat betekende dat de stemming over de grondwetswijziging tegelijk ook instemming was met de gelozen burgemeester D66-style. De keuze was dus in feite: of geen gekozen burgemeester, of een burgemeester zoals D66 dat wil. En dat vonden de linkse partijen niet zo erg democratisch. Ronald van Raak hield nog een fraaie speech, hoewel het duidelijk was dat het beslissende woord van de PvdA zou komen. Zelden heeft die in de Eerste Kamer zo’n machtspositie, want normaal halen de linkse partijen geen meerderheid, en kunnen de coalitiepartijen als ze hun poot stijf houden elke wet goedkeuren. Maar met een grondwetswijziging gaat het om tweederde meerderheid. En kunnen we nu al een voorproefje zien van hoe de machtsbalans zou kantelen wanneer bij nieuwe verkiezingen de linkse partijen samen een meerderheid zouden hebben. Hoewel het ook na gisteren weer de vraag gaat worden met wie de PvdA, onder leiding van Wouter Bos, geen wil.
Ed van Thijn, oude rot in het vak, en bovendien als ex-burgemeester exact op de hoogte, was ook na een paar zwakke concessies van de Graaf over de mogelijke fasering van de verkiezing, en stoplappen als ‘je weet maar nooit wat er nog kan gebeuren voor 2010’ niet te vermurwen. De Eerste Kamer heeft een eigen funktie, namelijk het beslissen of wetten wel fatsoenlijk uitvoerbaar zijn. En de PvdA fractie vond het principieel onjuist dat we met het stemmen voor een grondwetswijziging in feite ook stemden vóór een slecht voorbereide en slecht bediscussieerde burgemeestersverkiezing. Dus ging het feest niet door.
Het was een dag waarin spannende en hangerige periodes elkaar afwisselden. Veel van de tijd werd doorgebracht met wachten tot de minister die weer een half uur schorsing had aangevraagd terug was, of de PvdA fractie, fractievoorzitter Han Noten stond zwaar onder druk van hun eigen partijvoorzitter Wouter Bos om toch te zwichten, weer uit conclaaf was teruggekomen, en dan was er weer overleg tussen de drie linkse partijen, die het in dit geval geheel eens waren.
Geheel volgens voorspelling kreeg de PvdA ogenblikkelijk de zwarte Piet toegeschoven. De coalitiepartijen hebben de Graaf geheel laten bungelen en hem nauwelijks wisselgeld meegegeven waarmee nog te onderhandelen viel. Het was in de wandelgangen ook erg te merken dat veel kamerleden erg tevreden waren dat de PvdA gezorgd had voor het afblazen van het plan van de Graaf, maar het ook prima vonden dat de PvdA het beulswerk mocht doen.
Vanochtend Bram Peper op de ontbijttv. Voorschotje van wat de PvdA fractie nog te wachten staat, onder andere uit de eigen gelederen. Peper ontkende natuurlijk meteen dat de beslissing een streep door zijn rekening was, omdat hij graag nog een gooi had gedaan naar het gekozen burgemeesterschap. Nee hoor, het ging niet om hem. Om vervolgens te beweren dat de PvdA fractie niet in staat was om uit te leggen waarom ze tegen de grondwetswijziging hadden gestemd, nou, ik vond dat van Thijn dat heel helder had gedaan anders, en ze vervolgens uit te maken voor ouderwetse regenten die tegen vernieuwing zijn.
Ondertussen is er geen man overboord. Want feitelijk wordt de burgemeester in de meeste gevallen al door de gemeenteraad voorgedragen en zou ‘de kroon’ er niet over denken om ergens een burgemeester te dumpen zonder dat daar enige overeenstemming over is. Maar het is onelegant dat dat niet ook wettelijk is vastgelegd.
Eerlijk gezegd kan die hele burgemeesterskwestie me finaal gestolen worden. Of je nou door de hond of door de kat gebeten wordt. En dan die enorme heisa eromheen. Volgens mij zijn er belangrijker zaken in dit land. Zoals bv de Zorg, onderwijs, de prijzen van energie rijzen de pan uit en de vervuiler betaalt, maar veel van hen wonen “verplicht” in slechte, niet geïsoleerde woningen en hebben een laag inkomen en moeten extra stoken om het warm te houden in de winter = KASSA juist weer bij hen die dat niet meer kunnen trekken. Slechter wordende sociale uitkeringen. Gekozen burgemeester? Nah, zal wel… boeit me niet.
Wat mij opvalt is dat de Eerste kamer in deze discussie zich eigenlijk op het politieke vlak begeeft waar ze niet thuishoort. U schrijft dat het deconstitutionaliseren van de benoemingsprocedure automatisch goedkeuring van de D’66-methode zou inhouden, maar is het niet zo dat de Eerste kamer zich daar niet over uit hoort te spreken. In onze democratie hoort het in de Tweede kamer thuis om te bespreken of het de D’66-variant of een andere moet worden.
De Eerste kamer had zich, als niet rechtstreeks gekozen orgaan, moeten beperken tot het al of niet toestemmen met de grondwetswijziging. Ik vind dat de Eerste kamer haar bevoegdheid op ontoelaatbare wijze heeft overschreden. Of zie ik het fout ?
Het viel mij alleszins mee dat de PvdA-fractie in de Eerste Kamer voet bij stuk hield. Het zou mij niet verbaasd hebben als ze toch nog door de pomp was gegaan. Het bizarre is, dat de fracties die traditioneel geen gekozen burgemeester willen -m.n. CDA en VVD- nu voor hebben gestemd, terwijl de linkse fracties, die traditioneel voorstanders zijn van het kiezen van burgemeesters, tegen hebben gestemd. Maar zelfs als de benoemingsbepaling nu wel uit de Grondwet zou zijn geschrapt, zou het nog de vraag zijn, wat er verder uit zou komen. Want de regeringspartijen zijn onderling diep verdeeld over de wijze, waarop de gekozen burgemeester zou moeten worden ingevuld. (Bevoegdheden enz.). Al met al is het terecht dat men nu niet in het diepe is gesprongen, door vrij baan te maken voor een onzekere, onduidelijke wettelijke regeling, die dan ook nog eens hals over kop zou worden ingevoerd!
Kroonbenoeming staat de gekozen burgemeester trouwens helemaal niet in de weg. Neem een willekeurige vereniging:
De leden KIEZEN een voorzitter die vervolgens door het bestuur wordt BENOEMD. Benoeming en verkiezing zijn los van elkaar te zien, dus D66 maakt een heel groot probleem over niks.
Mijn analyse over de huidige politieke situatie die door het Avondje van Van Tijn is ontstaan is te lezen op het forum van http://www.veensejongerenraad.nl waar ik onder de naam “Janneman” post.
Henk vraagt zich af of de eerste kamer haar boekje niet te buiten is gegaan. Ik geloof het niet. De hoofdargumenten van Van Thijn bleven netjes binnen de bevoegdheid en taakstelling van de senaat: beoordelen of een wet praktisch uitvoerbaar is en een beetje deugdelijk in elkaar is gefietst. Van Thijn voerde aan dat 1. de wet (waarvoor de gewraakte grondwetswijziging noodzakelijk was) de gemeenteraden teveel zou belasten, zo kort na de invoering van het dualisme (ik kan hem uit de praktijk hartstochtelijk gelijk geven, ga maar eens bij je eigen gemeenteraad kijken hoe komisch het is als de ene fractie duaal probeert te zijn en de andere fractie weigert de twintigste eeuw te verlaten), dat 2. eerst duidelijk moet worden hoe bepaalde consequenties van de wet uit gaan werken (gewoon een feit) en dat 3. tegen de tijd dat Den Haag daarover is uitgekissebist de invoeringstijd veel te krap is (inderdaad). Niet alleen voor de gemeenten, maar ook voor de aspirant burgemeesters.
Kijk, dat thom en alleman er nog 1000 en 1 andere gedachten bij kunnen hebben, bij de move van de PvdA, is weer een heel ander verhaal. Daar zullen er ook zeker een paar van kloppen. Maar volgens mij zat dit staatsrechtelijk correct in elkaar. Zo slim is hij wel, Van Thijn.
Godzijdank.
Ik kan er echt met m’n verstand niet bij, dat De Graaf niet beter heeft geluisterd. Hij is weet ik hoe vaak gewaarschuwd. Als je tevoren al weet, dat iedereen voor een gekozen burgemeester is, maar je weet ook dat het 1. de burger worst zal zijn en dat 2. de PvdA-leden het hun opperhoofd per ledenraadpleging heel erg duidelijk hebben gemaakt dat ze (anders dan hij zelf wil), geen direct gekozen maar een door de raad gekozen burgervader prefereren en dat 3. je de PvdA nodig gaat hebben en dat 4. je bedgenoten ook al niet erg warmlopen voor het idee – als je dat nou allemaal al weet en je zit al vanaf 1966 enorm hard na te bedenken hoe je het gaat aanpakken,hoe kun je dan met de finish in zicht met je kroonjuwelen nog zo hard tegen een paaltje lopen?
Als het hele zwartepietenspel weer op de boot naar Spanje zit en de rookwolken zijn opgetrokken en mensen weer na gaan denken, vermoed ik dat die van D66 zich wel voor de kop kunnen slaan.
Gewoon stom gespeeld en te hoog ingezet.
Jammer, denk ik als raadslid. Hoewel … wij zijn hier over niet al te lange tijd dringend aan een verse burgemeester toe en wij hebben helemaal geen deconstitutionele toeren nodig om hem gewoon door de raad te laten kiezen. Wat dan ook gewoon zal gebeuren.
Dus waar hebben we het over.