Een hele drukke dag gisteren.
De teams bij elkaar, het zijn er nu drie. Een voor Gazastad en het noorden, een in Nusseirat voor de middenkampen, en een in Khan Younis voor het zuiden, inclusief Rafah. Ze zijn voor de training op hun enige vrije dag naar het centrum gekomen. Nu is hun vrije dag ook relatief. Ik zei eens, nog naief, is het niet vervelend maar een dag weekeinde te hebben, dan kun je nergens heen. Antwoord: waarheen?
Dokter Wa’el vertelt wat er is veranderd. Er ligt nu een rapport dat bevestigt wat de artsen wel wisten uit eigen praktijk: een groot deel van de kinderen heeft bloedarmoede. En calciumgebrek – dat met de zware schooltassen maakt dat er veel ruggegraten krom groeien. Gevolg van de verborgen vorm van ondervoeding. Er gaat nog niemand dood aan de honger, maar het voedsel is eenzijdig. Zo zitten de kinderen suf op school, ook al stevig getraumatiseerd, er zijn dus ook veel kinderen met leermoeilijkheden. En dat in klassen tussen de 50 en 55 kinderen. Palestina was eens trots op hun onderwijs, vrijwel geen analfabetisme meer, vergeleken met de omliggende landen een hoog niveau, maar het kachelt nu dus snel achteruit.
Er zijn veel nieuwe gehandicapten bijgekomen, vooral ook door de interne strijd. Een jaar geleden was hun intake 250 mensen, dit jaar was het 500. Daarvan zijn er nu 200 mensen over, volwassenen en kinderen, die een paar keer per week door het team bezocht moeten worden, voor fysiotherapie, psychische hulp, medisch onderzoek, wondverzorging. De familie wordt getraind, er wordt met iedereen gepraat, emoties kunnen geuit worden, want vaak gaat het om patienten die van de een op de andere dag gehanicapt zijn geraakt en veel moeite hebben om dat te accepteren. Tweehonderd ‘lopende’ klanten, dat is twee keer zoveel als vorig jaar, maar ze kunnen het aan.
Yahya, onze fysiotherapeut vertelt hoe ook de gezondheidszorg achteruit gaat. Veel slechte operaties, botbreuken die niet goed helen, er worden in Gaza operaties gedaan aan mensen die anders naar het buitenland zouden gaan maar er nu niet meer uit mogen. Er is gebrek aan alles, soms zijn de medicijnen op, kan er niet geopereerd worden omdat er niet verdoofd kan worden. Er zijn te weinig verbandmiddelen. Ook de gewone dingen voor gehandicapten, zoals pampers voor mensen met dwarslaesies, te duur.
En dan zijn de psychische problemen ook verergerd. Je hebt mensen, kapot geschoten, die alleen maar denken aan wraak. Er zijn mensen die maar aan een ding denken: hoe komen we hier weg. Er zijn zoveel kostwinners die niet meer kunnen werken. Soms heb je ene hele stapel problemen in een familie, en die komen er niet meer uit, hebben voortdurend ruzie, worden depressief.
Ik kan mijn verhaal nog niet afmaken. Het is 1 december, wereld aids dag, zelfs in Gaza. Jan en ik mochten een conferentie komen openen, en waren op Al Jazeera. Foto’s komen ook, want de mensen voor de leiderschapstraining komen al binnen druppelen, we moeten weer aan het werk.