Met update.
Gisteren een mededeling in het NRC: de krant wordt dikker en spannender. Meteen enige irritatie: dat ie dikker wordt kan de redactie me wel vertellen, maar of de krant ook spannender wordt dat maak ik graag zelf uit.
Ik lees ondertussen Paxton, The anatomy of fascism – het boek is ook vertaald, maar de Nederlandse versie is niet meer in de handel. Moet de uitgeverij wat aan doen, het is nu erg actueel – en spannend. Ik heb het nog niet uit maar lees met rooie oortjes, omdat het me steeds aan het denken zet: wat van de opkomst van fascistische bewegingen destijds zien we nu opnieuw gebeuren en wat niet? Ik had het er al over, naar aanleiding van een artikel van Frans Leijnse, hier.
Veel van de fascistische bewegingen zijn niet voorbij de eerste fase gekomen en toen weer geruisloos verdwenen. Maar een paar zijn verder gekomen, lees Hitler, lees Mussolini, en hebben veel schade aangericht. De vraag is hoe het hen lukte om politieke macht te veroveren. Daar zijn veel antwoorden op, want het is complex; maar dit is duidelijk: door de hulp van andere partijen die bereid waren met hen samen te werken. En doordat de fascistische beweging werd ‘genormaliseerd’, of anders gezegd: salonfähig gemaakt. Door hen bijvoorbeeld te behandelen als ‘normale’ partij.
Daar kan ik wel wat voorbeelden van noemen, ondertussen, als we even de vergelijking met de PVV mogen maken, want uiteraard hebben we het daarover. Hoe een moslimhatende, pardon, islamhatende, anti-linkse, anti-liberale, anti-intellectuele, anti-elitaire beweging die nog niet eens een werkelijke partij is, macht kan veroveren binnen het politieke systeem dat ze zeggen te minachten. Niet alleen met behulp van rechtse en conservatieve partijen die de PVV macht verlenen in ruil voor hun gedoogsteun. Ook met behulp van de media, die hebben besloten vooral niet mee te doen aan de ‘demonisering’ van de PVV, maar de beweging te behandelen alsof het een heel gewone partij is.
Neem de Volkskrant, een redactioneel commentaar op maandag 15 november. Al eerder had de redactie laten weten geen voorstander te zijn van een rechtszaak tegen Wilders. Ook zij vallen nu in de valkuil: de PVV, daar moet je vooral in het parlement mee omgaan volgens de democratische spelregels, en niet daarbuiten. Nu is de stelling dat de partij te groot is geworden om door één man geleid te worden. ‘Democratisering zou om te beginnen één van de grote ongemakken wegnemen die velen voelen bij de partij, zeker nu die zo invloedrijk is.’ Ach, so. ‘De PVV is simpelweg te groot en te belangrijk geworden om door één man te worden geleid.’ Over waar die niet zo geweldig democratisch geworden maar belangrijke partij voor staat, geen woord.
Maar dat is de Volkskrant, en dat wisten we al.
Nu het NRC- Handelsblad, altijd het toonbeeld van enigszins conservatief fatsoen, met hoge journalistieke normen. Hoe dachten ze de krant voor mij als lezer spannender te maken? Nou, op hun vernieuwde opiniepagina mogen drie Kamerleden met elkaar in het strijdperk treden. En om het vooral in balans te houden, want het NRC kiest natuurlijk geen partij, wordt dat een politicus uit de gedoogpartij, een uit een regeringspartij en een uit de oppositie. Dat worden dan Martin Bosma van de PVV, je weet wel, de partijideoloog die de theorie de wereld in heeft gestuurd dat alle moslims liegen, en ook een nieuw wapen in de strijd tegen links heeft bedacht: Hitler, dat was ook een socialist. En voor het evenwicht mag dan Ton Elias van de VVD daar wat tegenover stellen en als derde krijgen we dan Femke Halsema, die vindt dat het niet opportuun is om Wilders voor de rechtbank te brengen, want de parlementariërs kunnen de PVV wel aan in het parlement, in een ‘open debat’. Of in een ‘open debat’ in het NRC, dan nu.
Wat gaat dat fijn spannend worden. Het NRC ‘die de snel veranderende wereld dagelijks wil vatten, past zich aan’. Op hoofdredactie@nrc.nl mogen we zeggen wat we daarvan vinden. Daar kunnen we de redactie vragen of ze helemaal besodemieterd zijn – nee doe maar niet, vraag maar of ze zich misschien niet een tikje te veel aanpassen aan de snel veranderende wereld.
Update 17 november
Trouw doet het ook. Vanochtend. Redactioneel commentaar: ‘Affaire Lucassen wijst op noodzaak PVV te democratiseren’. Daar zou hij ‘in het belang van de hele politiek’ aan moeten beginnen. Wederom: geen woord over de inhoud van Wilders’ politiek. Ook Trouw heeft de PVV al ‘genormaliseerd’.
Maar gisteren was ik bij een discussie over ‘de toestand’, met een inleiding over racisme, met een discussie over fascisme, en wat mij vooral trof is dat een aantal van de aanwezigen, los van elkaar, zich al kwaad hadden gemaakt over het initiatief van het NRC om PVV’er Bosma een platform te gaan geven. We hoorden al van twee mensen die hun abonnement hadden opgezegd, en er waren er meer die het overwogen. In ieder geval krijgt het NRC een fikse waarschuwing dat ze dreigen een deel van hun vaste lezers kwijt te raken, als ze dit onzalige plan door laten gaan.
Ik heb het de redactie laten weten: de dag dat Bosma voor het eerst in het NRC verschijnt zeg ik mijn abonnement op.
Antwoord terug van meneer Steketee van het NRC: “Het kan niet zo zijn dat NRC Handelsblad als liberale krant het gedachtengoed van één partij, hoezeer sommige lezers dat ook afkeuren, systematisch uit de krant zou houden. Ook omdat het gaat om een grote partij, die een cruciale speler is in het politieke landschap.”
Ik hoef dus niet te wachten om mijn abonnement op te zeggen, dat gebeurt vandaag.
Goed stuk. Heb je ook het boek van Rob Riemen gelezen over zijn verhaal over het facisme? Lijkt me ook interessant.
Daarnaast ben ik het met je eens dat het verdomd lastig is om in een ‘gewoon’ debat te winnen van de PVV. Al is het alleen maar dat de PVV nauwelijks het debat aangaat!
Eerst Paxton, die de best onderbouwde analyse geeft van wat fascisme wel en niet is, en dan lees ik ook Riemen. Kom er vast nog op terug.
Helemaal eens met Jan: lees Rob Riemen, De eeuwige terugkeer van het fascisme, uitgegeven bij Atlas, Amsterdam, 2010.
Lees ook: Menno ter Braak, Het nationaal-socialisme als rancuneleer, 1937, hier: http://www.dbnl.org/titels/titel.php?id=braa002nati01.
Ondertussen wordt 20 november een dag van protest. De kunst (je weet wel, volgens de fascisten die we geen fascisten zouden mogen noemen is de kunst een “linkse hobby”) komt in het geweer. In Rotterdam, in Leiden, overal in Nederland. Tegen de barbaren en tegen de fascisten met hun kunsthaat, hun jodenhaat, hun moslimhaat, hun vreemdelingenhaat en al hun andere haten. Voor de liefde en de kunst, voor alles waar het werkelijk om gaat in het leven.
Martin Bosma is boos op kinderen voor kinderen of eigenlijk op de VARA. Hoe belachelijk kun je jezelf maken
http://www.youtube.com/watch?v=MDngrO5D_ts
If we don’t believe in freedom of expression for people we despise, we don’t believe in it at all.
Noam Chomsky
De PVV is een Jokkie Tokkie Is(lama) Zondebok Beweging.
Hier een brief zoals die door twee andere mensen naar de NRC redactie is gestuurd:
Geachte redactie,
Via deze weg laten wij u weten ons abonnement op het NRC per direct op te zeggen.
Wij willen ons niet verbinden aan een krant die er voor kiest om middels een column van de heer Bosma een podium te geven aan het proto-fascisme van de PVV. Dit is een tijd waarin een kwaliteitskrant stelling moet durven nemen en zich niet wanhopig moet laten opdrijven door de hysterie van de marktmedia. In deze tijd van nihilistische ideologieën moet men de moed op kunnen brengen zich te verankeren in principes, en niet ‘neutraal’ meedrijven op de stroom.
We willen geen krant die ‘de snel veranderende wereld wil vatten’ door ‘zich aan te passen’ (NRC 15-11-10, p.1), we willen een krant die een analyse poogt te geven van die ‘veranderende wereld’. Het is naïef te denken dat in het huidige tijdsgewricht (van fundamentele socio-economische transformaties) de opmars van xenofobie simpelweg gepareerd kan worden door volksmenners en hun antagonisten een gelijkwaardig podium te geven.
Wat NRC doet is inderdaad wel een beetje sensatie. Misschien doen ze dat om de concurrentie met het internetnieuws.
Maar ik vind dat je wat dit “Trouw doet het ook. Vanochtend. Redactioneel commentaar: ‘Affaire Lucassen wijst op noodzaak PVV te democratiseren’. Daar zou hij ‘in het belang van de hele politiek’ aan moeten beginnen. Wederom: geen woord over de inhoud van Wilders’ politiek. Ook Trouw heeft de PVV al ‘genormaliseerd’.” betreft een beetje kort door de bocht bent Anja. In Trouw staan genoeg artikelen die de islamofobie van de PVV aan de benoemen. Het artikel dat je noemt gaat over het passief kiesrecht van mensen die in het verleden zijn veroordeeld en dat democratisering van de PVV ‘Lucassen toestanden ‘ zou kunnen voorkomen. Een analyse op de organisatie
gericht dus. In dat artikel Wilders’ islamofobie noemen zou nogal irrelevant zijn geweest. Bij Wilders’ protest tegen het preventief afschieten van verhongerde dieren is zijn islamofobie ook niet genoemd en zou daar ook niet bij passen.
Wat dat betreft is Roemers aanval op de PVV vorige week ook maar magertjes te noemen, http://www.nu.nl/politiek/2375443/sp-opent-aanval-pvv.html . Het is alleen maar gericht op Wilders’ gedraai naar rechts op sociaal-economisch vlak. Helemaal terecht hoor maar als er hooguit een voorzichtig zinnetje van kritiek over de PVV maatregelen voor immigratie staat lijkt het er op dat de PVV hier ook wordt genormaliseerd. Roemer moet ook doen zoals Halsema en Cohen, Wilders het vuur aan de schenen leggen, blijven vragen om verantwoording en het hem zo moeilijk mogelijk te maken.
Wat dat betreft wou ik even op Jans opmerking reageren “Daarnaast ben ik het met je eens dat het verdomd lastig is om in een ‘gewoon’ debat te winnen van de PVV. Al is het alleen maar dat de PVV nauwelijks het debat aangaat!”. Ik heb het al eerder genoemd maar de debatteertechniek die Wilders gebruikt heet ‘framing’, hier http://www.trouw.nl/opinie/podium/article2972099.ece/Geert_Wilders_is_een_meester_in_het_debat__.html
lees je er meer over.
Heb jij Paxton gelezen, Edward? Zo niet, kan ik je dat van harte aanbevelen. Dan begrijp je beter wat ik bedoel met “Hoe een moslimhatende, pardon, islamhatende, anti-linkse, anti-liberale, anti-intellectuele, anti-elitaire beweging die nog niet eens een werkelijke partij is, macht kan veroveren binnen het politieke systeem dat ze zeggen te minachten. Niet alleen met behulp van rechtse en conservatieve partijen die de PVV macht verlenen in ruil voor hun gedoogsteun. Ook met behulp van de media, die hebben besloten vooral niet mee te doen aan de ‘demonisering’ van de PVV, maar de beweging te behandelen alsof het een heel gewone partij is.”
Dat de media, zoals ze dat altijd doen, afstuiven op de sensatie dat flink wat PVV leden niet deugen, en dat dat door de club zelf uiteraard als demonisering gezien wordt is daar niet per se mee in strijd. Voor de aanhang van Wilders gaat dat gedoe waarschijnlijk niet uit maken. En evenmin hoef je veel te verwachten van je idee dat Wilders ‘het vuur na aan de schenen’ gelegd moet worden – ook dat versterkt alleen maar de irrationele verschansing waar ze in zitten. Ook als Halsema en Cohen het Wilders ‘zo moeilijk mogelijk maken’ is dat voor de achterban alleen bevestiging dat iedereen het op hun leider gemunt heeft. Zo werkt een proto-fascistische beweging.
Ik heb Paxton niet gelezen, ik zal eens kijken of er nog een Nederlandse versie is te vinden. Ik kan me haast niet voorstellen dat zo’n recent boek niet meer als vertaalde versie te verkrijgen is.
Nu je het over die ‘irrationele verschansing’ hebt, vraag ik me af of het dan wel helpt als de media Wilders bekritiseren. Net als de Halsema en Cohen pogingen zullen dan kritische krantenstukken ook alleen maar gezien worden als ‘bevestiging dat iedereen het op hun leider gemunt heeft’. Kijk maar naar hoe het rondom Pim Fortuyn ging. Hij werd ook bekritiseerd in de media (net als in de politiek) en na de moord op hem kregen de ‘linkse’ media de schuld van zijn dood, ‘de kogel kwam van links’ en dat soort gelul.
Misschien is het het beste als de rechter er aan te pas komt om de PVV te verbieden. Dan gaan ze wel ondergronds maar dan kun je dat altijd nog als acties van een criminele partij vervolgen. Op die manier moet het de kop ingedrukt worden.
Zijn er in de geschiedenis voorbeelden te vinden hoe opkomend fascisme de kop is ingedrukt? Misschien in de VS van de jaren ’30 en ’40? Toen fascistische partijen in Europa opbloeiden werden daar geloof ik ook pogingen ondernomen die niet gelukt zijn maar daar weet ik het fijne niet van. Staat daar iets over in bij Paxton?
Wilders zit denk ik nu in het stadium die aanschurkt tegen de vroege stadia van Mussolini of misschien wel van Karadzic. Eventjes rondgebladerd op internet zag ik dat Mussolini de volledige controle over de media had. Net als Berlusconi nu (ook een soort fascist) en wat Fortuyn wenste. Fortuyn vond de berichtgeving in de kranten zo vervelend dat hij wenste dat kranten voorafgaande toestemming moesten hebben voor publicatie. En die voorafgaande toestemming is nu juist datgene wat niet vereist mag worden volgens de grondwet (artikel 7).
Hmmja komen we toch bij de media. Misschien mogen de kranten er inderdaad wel meer aan doen om Wilders te bestrijden.
En wat het gedoe in de PVV betreft, ik las ergens dat driekwart van de Wildersstemmers Lucassen liever had zien vertrekken maar over een paar maanden is iedereen dat waarschijnlijk weer vergeten.
En nu al blijkt dat de meute nog steeds als een man achter Wilders staat. Dus alle moeite die de media doen om te laten zien dat het een boevenbende is maakt de aanhang van de boevenbende geen moer uit.
De NSB werd destijds door de andere partijen geboycot, net als de Centrum Partij. Het ziet er naar uit dat dat erg veel effectiever was dan het nieuwe mantra, dat je met de PVV een ‘open debat’ aan moet gaan. Zie het stukje dat ik al geplaatst heb, hier.
Ik kom daar nog op terug.
Even een reactie ter verduidelijking:
Met mijn opmerking “Daarnaast ben ik het met je eens dat het verdomd lastig is om in een ‘gewoon’ debat te winnen van de PVV. Al is het alleen maar dat de PVV nauwelijks het debat aangaat!” bedoelde ik dat Wilders eigenlijk nooit beschikbaar is om mee te debatteren. Hij gebruikt de ‘frame’-techniek in monologen en ontwijkt de dialoog met de samenleving.
Het was moeilijker voor Pericles om over een Athene van vrije mannen te heersen dan Napoleon over Europa…
Watte, Paul?