(Yeter en Seren)
Georganiseerd door een nieuwe groep actieve en voortvarende jongeren, verdwaalde gezichten. Gemengd. Willen niet alleen praten maar ook wat doen. Doel, zei Anouk Adang, is om alle jongeren, ongeacht etniciteit of culturele achtergrond, meer te laten participeren. Een groep waarin onder andere aanwezig: Turks, Koerdisch, Alevitisch, Soennitisch, en Brabants. Ze kregen in korte tijd een ambitieus programma voor elkaar, in het KIT. Voor zo’n hete zondagmiddag zat de zaal goed vol.
(Anouk)
Prachtige Turkse muziek. Drie vrouwen in het forum. Emine Bozkurt, PvdA, Europees Parlement, Ceylan Pektas-Weber, voorzitter van Al Nisa, en Nazmiye Oral, publiciste en actrice. Onderwerp was, naar aanleiding van het rapport dat Eminze Bozkurt schreef over de stand van de emancipatie van vrouwen in Turkije, vooral ‘eergerelateerd geweld’.
Aangrijpend filmpje van Yeter Akin en Seren Dalkiran die naar Turkije gingen, op bezoek bij een moeder van wie de dochter vermoord was door haar zoon. Ze bleek zwanger te zijn, moeder had nog geprobeerd haar te verstoppen, maar niemand hielp en uiteindelijk werd ze gedood. Discussie, wie is hier het slachtoffer? De jonge vrouw die vermoord werd, uiteraard. Maar wat moet er met een moeder die haar dochter zo verloor, haar niet kon beschermen, wat moet ze met haar zoon die nu in de gevangenis zit en weer vrijkomt? Wat gaat er in zo’n jongen om die zijn zusje heeft vermoord? Wat moet zo’n hele gemeenschap?
Er wordt in Turkije meer aan gedaan, zei Ermine. De straffen voor een dergelijke moord zijn heel erg verhoogd. Maar wat je nu ziet is dat zulke meisjes zwaar onder druk worden gezet om zelfmoord te plegen. Er moet nog heel wat gebeuren voordat er een werkelijke mentaliteitsverandering heeft plaatsgevonden.
Het gaat ook om meer, zei Nazmiye, het gaat niet alleen om de excessen, maar wat er aan vooraf ging. In Turkije zelf evolueert de samenleving, langzaam maar zeker. Maar hier in Nederland kampen mensen met migratieproblemen, identiteitsproblemen, en neigen er juist naar om krampachtig vast te houden wat ze als hun cultuur zien. Ze had het over de tv, zoals daar vroeger naar gekeken werd in haar familie. Dan zag je een vrouw met een decolleté, en dan zei een broer: hoer! Darr begint het mee.
(Ceylan, Emine, Nazmiye)
Discussie over de vraag of traditie kan veranderen. Geen punt: het verandert, maar langzaam. Opvattingen kun je veranderen, maar wat dieper zit gaat langzamer, zei Ceylan en noemde het voorbeeld van haar eigen Turkse man waar ze zestien jaar mee getrouwd is, afkomstig van het Anatolië waarvan net geconstateerd is dat dat moelijk bereikbaar is voor verandering. Haar man is zover dat hij echt van mening is dat mannen en vrouwen gelijk zijn in de islam, maar kan vijf minuten later toch opeens terugvallen in mannengedrag. Kortom: verandering van oude verhoudingen, daar moet je hard aan werken en er is tijd voor nodig.
Wat maak je mee, met jonge mensen die nu opeens heel recht in de islamitische leer willen zijn. Dan zit je in een vliegtuig en een man beweegt hemel en aarde omdat hij niet wil dat zijn vrouw naast een man komt te zitten, en na veel gedoe wordt alles zo veranderd dat ze een andere plaats krijgt. Waar gaat dit over? Heeft dit nog iets met geloof te maken? Denkt er echt iemand dat die vrouw tussen Istanboel en Amsterdam in dat vliegtuig verkracht gaat worden terwijl haar man naast haar zit?
Nazmiye vindt dat er meer aandacht moet komen voor de mannen, omdat die het in wezen moeilijker hebben in Nederland dan de vrouwen, en er komt ook een nieuwe voorstelling in navolging van de Gesluierde Monologen, maar nu vanuit mannen, van de man die eerwraak heeft gepleegd tot de moslimhomo. Mijn broertje van 21, zegt Nazmiye, heeft op straat al het tienvoudige meegemaakt van wat ik heb beleefd.
Emine leest voor over haar rapport. Een hele lijst van wat er in Turkije nog moet gebeuren voor vrouwen. De vraag is wel waarom het Europees Parlement haar de opdracht heeft gegeven om zo’n evaluatierapport te schrijven over Turkije, en er niet is gekeken naar de Oosteuropese landen die nu bij Europa zijn aangesloten, is het echt zoveel beter daar? Een ander punt is dat Emine in haar rapport niet op wilde nemen dat veel vrouwen het als discriminerend ervaren dat ze in openbare instituties geen hoofddoek mogen dragen. Emine verdedigt zich: dat is geen vrouwenkwestie maar een kwestie van religie en daar gaat haar rapport niet over. Daar zijn een aantal vrouwen het niet mee eens. Tenslotte betekent het verbod op de hoofddoek aan universiteiten dat hoofddoekdragende vrouwen sterk belemmerd worden om een hogere opleiding te volgen en dat is toch essentieel voor de emancipatie. We kennen inmiddels heel wat vrouwen die om die reden uitgeweken zijn naar – jawel, uitgerekend Nederland, hoewel sommige daarvan zich inmiddels afvragen of dat wel de juiste keuze is geweest.
Emine heeft het nog over het gebrek aan solidariteit van vrouwen onderling, en citeert Madeline Allbright: er is een speciaal hoekje in de hel voor vrouwen die andere vrouwen hebben gesaboteerd.
(Famile Arslan)
Famile Arslan staat op in de zaal. Een hartverscheurend verhaal. In Bangladesh werd een meisje vermoord, om de eer. Haar lichaam werd zonder ritueel buitengelegd, om opgegeten te worden door de roofvogels. Toen hebben de vrouwen, tegen de wil van de mannen in, haar lichaam meegenomen om haar te begraven, en voor haar gebeden. Het zou nog een stap verder moeten gaan, dat de vrouwen verhinderen dat ze wordt vermoord. Er is een speciaal plekje in de hemel voor vrouwen die voor elkaar opkomen, zei ze.
Er was nog muziek, een column van Mohammed Benzakour (kom ik nog op terug als hij me de tekst stuurt), een toneelstukje met een typische op zijn vrouw kankerende Turkse man, gespeeld door een vrouw. Er waren nog gedichten, naast een levende tulp. Esma Choho sloot de discussie af die makkelijk nog uren door had kunnen gaanGepraat met Nezmiye. Solidariteit tussen vrouwen is niet vanzelfsprekend, zei ze, daar moet nog zoveel aan gedaan worden. Luister, zei ik, in mijn tijd hadden we een slogan: sisterhood is powerful – it can kill you. Alles herhaalt zich weer in een wat andere vorm. Het is waar, daar moet aan gewerkt worden, we krijgen niets cadeau.
(Nazmiye Oral)
Ik belandde bij de Turk, met Ceylan, Famile, en Ibrahim die ik ken van de SP en die onder andere werkt voor meer mogelijkheden in Nederland voor een islamitische begrafenis. Heftige discussies. Wou iemand nog beweren dat allochtonen geen zelfkritiek kennen? Ik ga niet herhalen wat er allemaal werd gezegd. Ik voelde me als een vis in het water. Ik vergeet soms dat jij geen moslim bent, zei Ceylan.
Ik beschouw dat als een compliment.
Nog een compliment: of je maakt heel goede aantekeningen, of je hebt het geheugen van een spreekwoordelijke olifant.
Mijn vraag: welke van de twee is het? 🙂
Je moet mij eens zien goochelen met bloknootje, pen, camera, batterijen en drie tasjes. En dan maar hopen dat ik het goed heb weergegeven want dat lukt in de tijd alleen in een soort steno. En dan snel opschrijven ’s ochtends vroeg, voordat de indrukken bedolven zijn onder nieuwere informatie. Maar sommige verhalen vind ik zo mooi, die onthoud ik vanzelf.
Ik wil even een reactie geven op de tekst, ik ben heel kritisch over mensen die anderen beoordelen, ook over wat Nazmiye zegt over de man die niet wil dat zijn vrouw naast een man komt te zitten. Over het algemeen vinden vrouwen het prettiger om naast een vrouw te zitten, mannen kunnen handtastelijk zijn, stinken, etc. Dus ik vind het juist heel moedig dat deze man voor zijn vrouw opkwam. Ikzelf heb deze situatie meegemaakt in marokko, er was genoeg plek in de bus maar deze man wilde perse naast mij zitten, toen ik hem op de andere stoelen wees, bleef hij volhouden, ondertussen kwamen er oudere vrouwen langs die graag naast mij wilden zitten, maar deze man bleef en gunde deze dames geen zitplezier. Ik werdt ontzettend teleurgesteld over de situatie………….uiteindelijk ging ie ergens anders zitten, maar in plaats van dat de vooral mannelijke menigte begrip zouden hebben voor mijn situatie, werdt ik met argusogen bekeken en beritiseerd.
Salima: Dat zou je eens over buitenlanders moeten zeggen, van dat handtastelijk zijn en stinken en zo.
Ik ben heel benieuwd naar je gegoochel, zal dat vast nog wel eens te zien krijgen. Bij deze nogmaals complimenten en bedankt voor het documenteren van deze interessante ontwikkelingen.
Beloof me dat je over een jaar of twintig een mooi boek publiceert met je log als basis. Ben heel benieuwd voor welke groep je tegen die tijd op zal komen. Voor de moslims zal het dan niet meer nodig zijn, Insha’Allah. 😉
Beste Salima,
In het verhaal staat duidelijk dat haar man naast haar zat. Als er dan zo’n ‘stinkende handtastelijke man’ naast haar blijkt te zitten kan hij toch alsnog ervoor zorgen dat die man daarmee ophoudt of ergens anders gaat zitten? Dat vind ik het meest frappante aan het verhaal…
Nog even een wat gewaagdere stelling voor je: als men mannen als geile onnadenkende chimpanzees behandelt, moet men niet raar opkijken als ze zich zo (gaan of blijven) gedragen.
Na afloop heb ik nog even met Emine Bozkurt doorgesproken over haar rapport en haar werk als rapporteur voor vrouwenrechten in Turkije voor het Europees Parlement. Allereerst is dit weer een zaak van meten met twee maten. Uit de tijd dat ik in een Blijf-van-m’n-Lijf huis werkte,weet ik dat juist uit enkele oost-Europese landen die vorig jaar tot de EU zijn toegetreden veel slachtoffers van vrouwenhandel in Nederland worden onderdrukt en mishandeld. Ik hoor regelmatig dat dit nu nóg het geval is. Maar ik heb nog nooit gehoord over een rapporteur vrouwenrechten voor deze landen in de aanloop van hun toetreding tot de EU (of erna!)
We spraken ook over de keuze van Bozkurt om de kwestie van het verbod op de hoofddoek uit het rapport te houden. Enkele weken geleden was ik door een aktiecomitee benaderd met de vraag of Al Nisa wilde meewerken aan een handtekeningenaktie om dit ontbrekende aspect onder de aandacht te brengen bij de EU. Eerst was ik terughoudend, omdat Al Nisa over het algemeen geen pro-hijaab (pro-hoofddoek) beleid voert (en ook geen anti-beleid overigens, wij menen dat iedere vrouw zelf in staat is hierin een keuze te maken). Maar toen ik het concept-rapport van Emine Bozkurt had gelezen, zag ik dat verder nagenoeg alle factoren waren genoemd die belemmerend werken op de participatie van vrouwen in het onderwijs en op de arbeidsmarkt. In dat geval hoort dit punt er gewoon bij, omdat – zoals Anja al zei – het een gegeven is dat vrouwen die een hoofddoek willen dragen uit eigen keuze – erdoor worden gediscrimineerd en zeker belemmerd. Het is zelfs zo dat werkgevers de arbeidsomstandigheden van vrouwen met een hoofddoek verzwaren in de wetenschap dat zij elders toch geen baan kunnen krijgen. Het argument dat dit niet om vrouwenrechten gaat maar om godsdienstvrijheid gaat m.i. niet op. Emancipatie en vrouwenrechten gaan over het recht voor vrowuen om eigen keuzes te mogen maken, en dat is hier klaarblijkelijk niet het geval.
Een argument dat Emine Bozkurt verschillende keren aanhaalde was dat zij na een lange afweging het tijdstip niet geschikt vindt om dit punt in het rapport op te nemen, omdat
1) in Turkije godsdienstige kwesties nu zeer gevoelig liggen (maar dat is al bijna een eeuw zo…)
2) in Europa de islam en kwesties daaromheen niet erg goed liggen;
3) hetzelfde geldt voor Nederland (… én de PvdA voegde ik er zelf aan toe, maar volgens Emine Bozkurt was dat laatste geen doorslaggevende reden geweest…)
4) de aandacht dan alleen nog maar naar dit issue zou gaan (wat nu toch al gebeurt overigens)
Ik vind het op zijn zachtst gezegd een zeer slap argument wat me erg doet denken aan de weg van de minste weerstand. Het ligt niet lekker dus daarom doen we het niet. Met uitzondering van enkele individuele PvdA-parlementariers, herken ik dit helaas ook steeds meer als de algmene PvdA-lijn.
Naarmate de middag vorderde, begon bij mij steeds meer het gevoel te overheersen dat ik deze hele rapportage behoorlijk arrogant en zeker tendentieus vindt. Onder het vaandel van een goede zaak (opkomen voor vrouwenrechten) wordt met twee maten gemeten en wordt een poging gedaan om Turkije bij voorbaat onder curatele te stellen. Niet mijn ding hoor.
Dank je Ceylan, een gedegen aanvulling.
-Een ander punt is dat Emine in haar rapport niet op wilde nemen dat veel vrouwen het als discriminerend ervaren dat ze in openbare instituties geen hoofddoek mogen dragen. Emine verdedigt zich: dat is geen vrouwenkwestie maar een kwestie van religie en daar gaat haar rapport niet over.-
-Emine heeft het nog over het gebrek aan solidariteit van vrouwen onderling, en citeert Madeline Allbright: er is een speciaal hoekje in de hel voor vrouwen die andere vrouwen hebben gesaboteerd.-
Ahum ahum….
Allereerst ten aanzien van het verslag: mijn complimenten, een goed verslag. Alleen was het citaat van Albright niet door mij gezegd, ik ben het er namelijk helemaal niet mee eens. Als er iets moet veranderen op het gebied van vrouwenrechten dan zal dat vooral van de vrouwen moeten komen, en ik zie in de praktijk die solidariteit wel degelijk.
Ten aanzien van de hoofddoekkwestie. Het gaat om een recht op vrijheid van religie, of zo men wil, vrijheid van meningsuiting. Het is niet zo dat iemand een hoofddoek opzet omdat zij een vrouw is, maar omdat zij vindt deze handeling bij haar geloof hoort.
Toch hebben vrouwen in Turkije er in de praktijk meer last van. Vooral het verbod op het dragen van een hoofddoek op universiteiten zorgt dat het onderwijs niet toegankelijk is voor deze groepen meiden. Dat is zorgelijk. Vandaar dat ik voor de oplettende lezer in mijn rapport heb opgenomen dat het onderwijs voor ALLE vrouwen en meisjes toegankelijk moet zijn.
Ik heb niet specifiek een verwijzing gemaakt naar het verbod op hoofddoeken vanwege het volgende: Er is geen gemeenschappelijk standpunt van Europa over deze kwestie. In Frankrijk is de situatie anders dan bijvoorbeeld in Nederland. Dus kan Europa niet tegen Turkije zeggen dat een verbod op hoofddoeken al dan niet fout is. Dit wordt ondersteund door een recente uitspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Wat het Europees Parlement wel kan doen is een rol spelen in het debat hierover, bijvoorbeeld in de commissie die de contacten met de Turkse regering onderhoudt. Dat voorstel heb ik ook gedaan vorige week bij de bespreking van het rapport. En nee, het rapport is geen poging om Turkije onder curatele te stellen. Als Turkije lid wil worden van de Europese Unie moet Turkije de Europese wetgeving opnemen, dan gaat het dus over geweld tegen vrouwen, dan gaat het over antidiscriminatie, en dan gaat het over gelijkheid van kansen.