Alexandra’s dag. ‘s Ochtends de lessen over cerebral palsey, hersenbeschadiging, soms door zuurstofgebrek bij een moeilijke bevalling, soms door ongelukken of door de oorlog of een erfelijke aanleg. Soms is alleen de linker of rechterhelft van het lichaam verlamd, soms alleen de benen, soms alle ledenmaten en dan heb je ook nog spasticiteit, niet kunnen spreken. Daar is op zich niets meer aan te doen. Waar wel wat aan te doen is, is om de kwaliteit van leven te verhogen. Een kind dat zich niet zelfstandig kan bewegen en niet kan praten is nog steeds een kind. Je kunt er mee communiceren al moet je een beetje leren hoe, en – dat konden we gisteren zien en zullen we vanmiddag zien, dat kind kan tevreden en rustig zijn, misschien zelfs een beetje gelukkig, als je weet hoe je het vast moeten houden, aandacht kan geven, mee kan spelen.

’s Middags zijn er vijf kinderen naar het centrum gebracht, met vader, moeder, tante of oma. Er ligt een matras op de grond, en Alexandra gaat met ze aan het werk. Eerst contact, kind geruststellen dat in een vreemde omgeving is. Het ene kind, net volop in de eenkenningheidsfase, ziet er niets in. Een ander kind blijft vredig doorslapen. Een jongen van wie alleen de benen het niet doen is er helemaal bij, verlegen laat hij zien hoe hij zit, en Alexandra gaat achter hem zitten om hem te laten voelen hoe dat beter kan. Hij heeft al een hele reeks operaties achter de rug waarvan het de vraag is hoeveel nut die hebben. De strakke pezen die zijn doorgesneden. Nog een operatie, zegt Alexandra tegen het team, maar nog maar niet tegen de vader, en hij zakt helemaal in elkaar. Een ‘spina’, jongen geboren met een open rug, goed geopereerd, zoals zovaak met spina’s hartstikke slim en vrolijk joch. Er kan nog wel wat aan zijn lopen worden gedaan, zijn voeten staan scheef. Een verfrommeld jochie dat door zijn zorgzame vader is gebracht blijkt met liefde en geduld en een goede houding veel meer te reageren dan je op het eerste gezicht zou denken. Alexandra laat het zien, als je hem op zijn buik legt, steuntje onder zijn bovenlichaam, dan kan hij een speeltje net pakken zonder in een spasme terecht te komen. Iedereen krijgt les. Zorg dat je gezicht zo in zijn buurt is dat hij niet omhoog hoeft te kijken. Niet boven hem gaan staan, niet achter hem gaan staan. Het zijn hele simpele dingen. En heel ontroerend om te zien hoe de kinderen reageren.

De twee fysiotherapeuten, Yahya en Ramzy zijn vol lof. Hier leren ze een boel van. Ik was nog een beetje bang dat ze de lessen van Alexandra zouden ervaren als kritiek, als concurrentie. Maar ze hebben er plezier in.

We moeten nog even op huisbezoek bij het kindje dat het allemaal zo eng vond dat ze bleef huilen. Nog een les van Alexandra: het heeft geen zin om met een kind te werken dat niet wil, dat zich niet gerust laat stellen. Bij hem thuis is het al anders. Alexandra zingt een liedje voor hem zag twee beren, en opeens is dat kindje een en al aandacht. We zien ook waarom dat jongetje nerveus is, snel geirriteerd, zijn moeder houdt hem vast als een lappenpop, voortdurend knakt zijn hoofd die hij zelf niet omhoog kan houden naar achter, en in plaats van hem zachtjes te wiegen schudt ze hem veel te hard. Weer een les, hoe je hem met een paar kussens zo in een hoekje kunt nestelen dat hij zijn hoofd omhoog kan houden, zijn handjes kan gebruiken en niet in een spasme schiet.

Het jongetje is een neefje van Mohammed (de dunne). Dus ontkomen we er niet aan dat we daar ook te eten krijgen – we zijn voor een paar uur geschaakt, zo gaat dat hier. Dit is het nieuwe huis van Mohammed en zijn familie. Een nieuw hoog flatgebouw, op elke verdieping twee flats voor twee broers en hun families. Er zijn acht broers, waarvan zes al getrouwd. Nog steeds eet de hele familie met vader en moeder erbij elke dag met elkaar. Dat zijn dan wel vijf en dertig mensen. De vrouwen koken, onder leiding van moeder die beslist wat er gegeten wordt. Mohammed kookt ook wel eens, dingen die hij geleerd heeft toen hij in Oostenrijk woonde, goulash, vissoep – maar mijn moeder lust niet wat ik kook, zegt hij. Alleen mijn vrouw vindt het lekker.

Van heel dichtbij komt de oproep tot gebed. Ze wonen vlak bij een enorme nieuwe moskee. Hamas. Ik kom daar niet, zegt Mohammed, en ze moeten mij ook niet. Op het dak van het flatgebouw kun je de zee zien, en Beach camp, de nederzettingen in de verte, en om ons heen een zee van grijze betonnen blokken. Leven niet alleen in de straten maar ook op de daken, waar mensen de was op hebben gehangen, verkoeling zoeken, kinderen spelen, opa’s hun waterpijp zitten te roken, moeders op een matje met wat kussens een dutje doen.

Abu Mohammed komt ons halen om ons naar onze flat te brengen, in de oude duitse ambulance die hier nog goede dienst doet. Hij rijdt even om om ons een portret te laten zien dat op de muur is geschilderd, zoals je hier overal de portretten ziet van jonge mannen. Dat is Mohammed, zijn oudste zoon. Doodgeschoten aan het begin van de intifada. Maar volgende maand trouwt zijn tweede zoon. Dan komt er weer vreugde in zijn leven.