Vanochtend in Trouw, een artikel van Jaap Hamburger en Martin Siepermann over de wijze waarop er wordt gereageerd, onder andere door columnist Ephimenco, op de stelllingname van Van Agt over Israel/Palestina. Onderstaande versie is wat uitgebreider dan wat in Trouw is verschenen.
En voor lezersreacties in Trouw: hier.
Dries van Agt is juist de heraut van verandering
Door Jaap Hamburger en Martin Siepermann
Afgelopen week mengde zich ook Sylvain Ephimenco in het debat over de opvattingen van Dries van Agt betreffende het Israëlisch-Palestijnse conflict (de Verdieping, 14 juni). Om zijn oordeel over onze voormalige premier kracht bij te zetten, kroop Ephimenco in de huid van een meedogenloze Hamas-strijder die Van Agt prijst, en passant het stereotype versterkend dat alle Palestijnen terroristen zijn.
Ephimenco’s column is het zoveelste voorbeeld van de lastercampagne waarin de woorden en intenties van Van Agt verkeerd worden uitgelegd, teneinde af te leiden van de inhoud van zijn boodschap.
Deze campagne, die tegen de persoon Van Agt is gericht, wordt vooral gevoed door Ronnie Naftaniel, directeur van het CIDI. Diens stokpaardje is dat Van Agt ‘altijd al anti-Israël’ was. Recent poneerde Naftaniel de stelling dat Nederland nooit een premier heeft gekend die kritischer was over Israël dan Van Agt (NRC, 21 mei). Ter onderbouwing verwees Naftaniel naar Van Agt’s besluit in 1980 de Nederlandse ambassade van Jeruzalem naar Tel Aviv te verplaatsen.
Dit besluit nam Van Agt echter na een resolutie van de VN-veiligheidsraad die alle lidstaten opriep deze stap te zetten in reactie op de onwettige annexatie door Israël van Oost-Jeruzalem. Had Van Agt in het voetspoor van Israël moeten treden en deze resolutie moeten negeren?
Een vergelijkbaar verwijt viel Van Agt in 2005 ten deel. Toen haalde Naftaniel een uitspraak van Van Agt aan, gedaan in 1982: “Hoe vertoornd Israël ook mag wezen door provocaties en aanvallen, het kan niet de hoop koesteren vrede en veiligheid te bereiken door wapengeweld, door eenzijdige daden, door het overtreden van internationale wetten en door het niet opvolgen van de besluiten van de wereldgemeenschap, zoals die in resoluties van de Verenigde Naties tot uiting zijn gebracht.”
Voor alle duidelijkheid: Van Agt zei dit tijdens de vernietigende Israëlische invasie van Libanon en vlak na de slachtingen door Libanese milities in de Palestijnse vluchtelingenkampen Sabra en Shatila. Voor dit bloedbad met meer dan duizend Palestijnse burgerdoden was het Israëlische leger, gezien zijn controle over het gebied, medeverantwoordelijk.
Naftaniel’s kritiek dringt de vraag op waarom door hem en anderen zoveel moeite wordt gedaan de bewustzijnsverandering te ontkennen, die Van Agt bij zichzelf constateert. Het antwoord daarop ligt besloten in de lijn die Nederland traditioneel in het Israëlisch-Palestijnse conflict heeft gevolgd. Dat is er een van vergaande partijdigheid, ten gunste van Israël. Nooit is er bij regeringspartijen de politieke wil geweest om Israël aansprakelijk te houden, ook niet voor de meest ernstige schendingen van het internationale recht. Israël heeft altijd een vrijbrief gehad.
Dat is wat Van Agt ter discussie stelt. In plaats van agressieve sancties te bepleiten, zoals sommigen nu beweren, wijst Van Agt telkens op de schendingen van het internationale recht en onze verantwoordelijkheden en mogelijkheden om een deëscalerende invloed op de conflictsituatie te hebben. In dat kader moet ook zijn pleidooi voor opschorting van het EU-Israël associatieverdrag worden gezien. Let wel: daarbij gaat het om de toekenning van uitgebreide voorrechten, die volgens het verdrag zelf mede afhankelijk is van Israëls respect voor de mensenrechten. Wat is er voor radicaals aan ervoor te pleiten dat privileges, die nu vrijblijvend worden toegekend, worden ingezet om rechtvaardigheid te bevorderen? Niemand heeft het over een roekeloze boycot van Israël, zoals die de Palestijnen is opgelegd.
Maar zelfs een genuanceerd pleidooi als dat Van Agt gaat sommigen in Nederland te ver, die willen dat Israël kan blijven rekenen op onvoorwaardelijke steun. Wat Van Agt voor hen bedreigend maakt, is zijn staat van dienst. Wanneer een oud-premier deze blinde steun ter discussie stelt, nadert het moment waarop in bredere kringen het inzicht doordringt dat de Nederlandse partijdigheid geen zoden aan de dijk zet. Van Agt is de heraut van deze verandering. Daarom moet het debat in de kiem gesmoord worden, Van Agt continu in diskrediet gebracht worden, zijn transformatie ontkend worden.
Vanwege zijn deelname aan de Palestijnse vluchtelingenconferentie in Rotterdam werd Van Agt in sommige commentaren zelfs als verlengstuk van Hamas afgeschilderd. Tegelijkertijd werd zijn expliciete afkeuring van zelfmoordaanslagen en de openingszin van zijn toespraak (‘Nooit eerder in de geschiedenis van de mensheid is er een gruweldaad gepleegd van zulk een onvoorstelbare omvang als de massamoord van vele miljoenen Joodse mensen’) genegeerd. ‘Van Agt opereert ver buiten het speelveld’ is het nieuwe credo van zijn tegenstanders.
Wiens speelveld? Het speelveld van allen die willen dat de verdrukking van de Palestijnen voortduurt? Daar kan Van Agt maar beter vandaan blijven en met hem velen, die zich er niet van zullen laten weerhouden om ook hun stem te verheffen.
Jaap Hamburger is vice-voorzitter van Een Ander Joods Geluid. Martin Siepermann is politicoloog.
Dit artikel is in verkorte vorm op 18 juni 2007 in Trouw (Podium) gepubliceerd.
Zag Dhr. van Agt recent in een activiteitenprogramma bij Andries Knevel.
Het gaat mij aan het hart dat Israel steeds kan blijven doorgaan met zijn bezettingspolitiek. Dit kunnen ze niet alleen maar laten zich steunen door een aantal landen, vooral door Amerika en helaas ook door Nederland. Het gaat mij er niet om een veroordeling uit te spreken voor welk land dan ook, maar wel om een veroordeling uit te spreken voor het spel dat een deel van de wereld speelt met het elkaar de hand boven het hoofd houden ten gunste van de huidige israel-politiek met als gevolg veel leed voor grote groepen palestijnen, maar ook voor redelijk wat israelieers in de wereld. Er worden door genoemde politiek, een politiek van elkaar beschermende beschaafde wereld-landen dagelijks op een grove manier mensenrechten geschonden. De mensen in de wereld oordelen en veroordelen afhankelijk van hun achtergrond de daden van de palestijnen of de israeliers, zien ook wel wat er aan de hand is m.b.t. tot de onderlinge verhoudingen die ten grondslag liggen aan deze conflicten en voelen de onwil om te veranderen in die opstellingen.
Het is een weldaad een persoon als Dhr. van Agt in ons midden te hebben die met zijn kennis, inzicht en gesprek oproept voor fair play m.b.t. de middenoostenproblemen, oproept voor een discussie in onze samenleving met als product een constructieve stellingname in deze waarbij we geen partij kiezen maar opkomen voor rechtvaardigheid; veel mensen hebben hierdoor dagelijks leed en dat moet stoppen, “Wat zou je doen als het je eigen familie-lid betrof ?” Het onrecht zelf, maar ook het gedogen werkt altijd contraproductief. Dhr. van Agt legt met o.a. behulp van wetenschappelijk inzicht en met de aandacht van een warm aandoende betrokkenheid de vinger op de zere plek. Hij veroordeelt niet maar roept op tot gesprek en rechtvaardige afspraken.e.d. Het is ook mijn hoop dat ons volk zijn kracht laat zien in het polderen, c.q. in het praten met elkaar om tot oplossingen te komen, zich in ieder geval gaan uitspreken voor duidelijkheid en rechtvaardigheid. Met name mogen we dit verwachten van onze poltiek verantwoordelijken. Het is aan de ander(en) (Europa, Amerika, Arabische landen e.a.) om daar ook al dan niet aan mee te doen.
Mijn hoop is dat het goede voorbeeld van Dhr. van Agt “doet volgen” ……
Waar is dat stuk van Ephimenco ? Want als er dat niet bij staat kun je je geen beeld vormen.
Het oorspronkelijke stuk van Ephimenco staat hier. Ephimenco’s reactie op het stuk van Jaap Hamburger en Martin Siepermann vind je hier.
Dank je Anne-Marie. En voor Henk: het is mij in principe niet toegestaan om complete artikelen uit kranten over te nemen. Het bovenstaande artikel heb ik gekregen van de auteurs, anders zou ik ook dat niet compleet hebben opgenomen. Verder kun je natuurlijk, net als Anne-Marie, gewoon even langs de website van de genoemde krant.
En op de column van Ephimenco weer een reactie van Jaap Hamburger:
Meneer Ephimenco, het zou huichelachtig zijn u te bedanken voor de persoonlijke aanval die u op mij hebt gedaan in uw column van 19 juni. Wat moet ik aan met het jargon dat u op mij loslaat? ‘Paranoïde neigingen’, ‘slachtofferisme’, ‘projectie’. Ik heb u niet aangesteld als mijn psychiater. U hanteert dure begrippen, omdat u zich verbeeldt daarmee uw betoog meer cachet te geven, maar het blijft een vorm van veredeld schelden. Het voordeel van uw uitval is, dat ik mijn opvattingen nog eens kan afzetten tegen de uwe. Tegen mijn zin bedank ik u daarom toch, een beetje.
Op tenminste drie punten verschillen wij van mening. U beeldt zich in, dat ik uw onafhankelijkheid als columnist in het geding breng, u beticht Van Agt, uw voorkeur voor populistische psychiatrie getrouw van een ‘tunnelvisie’ en u typeert Hamas als een ‘islamo-facistische organisatie’, terminologie die u in al uw columnistische onafhankelijkheid rechtstreeks van anderen hebt overgenomen.
U mag die onafhankelijkheid van u belijden en uitdragen zoveel u wilt, u zit niet opgesloten op een geblindeerd zolderkamertje. Het kan u niet ontgaan zijn, dat Van Agt van alle mogelijke kanten aangevallen wordt. Telegraaf, Nieuw Israëlitisch Weekblad, Cidi alle blazen zij hun partijtje mee om de persoon in de hoek te drukken en zo zijn opvattingen te delegitimeren. In plaats van daarin als columnist zuiverend op te treden, voegt u uw schrille stem toe aan dat orkest, door hem te betitelen als ‘langzaamaan de woordvoerder’ van Hamas. Dat type kwalificaties is de reden om het woord ‘lastercampagne’ te gebruiken, een begrip door u willens en wetens buiten proporties opgeblazen om uw sluimerende gram aan op te hangen.
Vermeende aantasting van uw eigen onafhankelijkheid schildert u daarbij af als een vorm van bijna-heiligschennis, maar die van anderen gooit u met welbehagen te grabbel. De wijze waarop u van Van Agt een bondgenoot en strijdmakker maakt van een door u gefingeerde, moordende Hamasterrorist, is trouwens een vorm van laster op zich. Uw heel eigen solocampagne.
U ziet over het hoofd, dat Van Agt veel minder spreekt als ex-politicus dan als jurist. Hij – en hij niet alleen- analyseert het Israëlisch-Palestijns conflict vooral aan de hand van het internationale recht. Daarbij bereikt hij conclusies die u onwelgevallig zijn, bijvoorbeeld dat de Israëlische bezetting op zich een massieve en voortdurende schending is van het internationale recht. Of omgekeerd, dat gewapend verzet tegen een bezetter –onder bepaalde condities, dat wel- geoorloofd is. Dat is geen tunnelvisie, dat maakt hem niet ‘schuldig-meegaand’ met terrorisme, en maakt van hem geen spreekbuis van Hamas, zo min als u met uw rechtlijnige opvattingen over Hamas ‘schuldig-meegaand’ bent met de door Israël geïnstigeerde en mede ten uitvoer gebrachte verwurging en uithongering van een heel volk, en net zo min als u een spreekbuis bent van het Cidi.
Door u daartoe uitgenodigd, besteed ik nu een paar woorden aan het verband dat Van Agt, op 5 mei sprekend in Rotterdam, zou hebben gelegd tussen de Duitse en de Israëlische bezetting. U noemt de door hem uitgesproken zinnen, heel leep ‘een expliciete associatie’, en vergeet niet meteen te memoreren dat tijdens de Nazi-bezetting 100.000 joden vermoord zijn, insinuerend dat Van Agt zijn gevoel voor verhoudingen definitief kwijt is. Ik laat dat onbesproken, wrijft u mij aan. Het waren er overigens nog een paar meer die vermoord werden, maar dat terzijde. Dat u mij psychiatrisch denkt te kunnen diagnosticeren is één ding, dat u mij er ‘fijntjes’ aan herinnert dat ‘mijn idool’de jodenmoord uit het oog verliest, is van een grove onbetamelijkheid. Ik pas voor uw lessen. Van Agt voelt hier aanmerkelijk zuiverder dan u. Van Agt vergeleek op 5 mei de duur van de bezetting in Nederland met de duur van de bezetting van Palestina. 5 jaar bezetter over de vloer leek schier uitzichtloos voor de gemiddelde Nederlander, veertig jaar bezetting zonder enig perspectief op beëindiging is wanhopig-makend lang. Dàt was wat Van Agt bedoelde en zei, en daar is helemaal niets mis mee, integendeel, dat is juist op 5 mei bevrijdingsdag zeer juist opgemerkt, uw lasterlijke insinuatie ten spijt.
Tenslotte: Hamas. U gooit anderen graag hun ‘eenzijdigheid’ voor de voeten, maar geeft er in uw column geen enkel blijk van iets meer van Hamas te weten dan de gebruikelijke oppervlakkigheden. Daar wreekt zich, wat u mij borstklopperig voorhoudt, over uw eigen positie: “ik voer geen campagne, ben niet in contact met eventueel gelijkgestemden, zit in geen enkel netwerk, comité of organisatie.” Was het maar zo, dat u uw hoofd eens buiten de deur stak. U bent, concludeer ik, vooral in gesprek met uzelf. Dat leidt tot recycling van uw eigen opvattingen. U geeft mij in uw column een leesadvies, laat ik uw geste beantwoorden. Ik beveel u Hamas, A Beginner’s Guide ter lezing aan, van Khaled Hroub. Het zal U helpen uw pleidooien genuanceerder te maken, misschien komt u in de buurt van Van Agt.
Jaap Hamburger, Vicevoorzitter Een Ander Joods Geluid.
En is, of wordt, die reactie ook gepubliceerd door Trouw? Want *wow*, wat een prachtig, vlammend, sterk betoog, en wat verdient dat het om door velen gelezen te worden. Hulde!
Weet ik nog niet, Anne-Marie, we hebben geloof ik een soort van primeurtje, omdat Jaap me dit persoonlijk heeft toegestuurd.
Eindelijk de gelegenheid om dhr. van Agt een hart onder de riem te steken. Ik heb een ontzettende bewondering voor de eerlijkheid, openheid en de onverschrokken moedigheid, waarmee hij zich inzet voor een menswaardig bestaan van de Palestijnen, die al jaren geterroriseerd worden door Israël. Onbegrijpelijk hoe de wereld toekijkt en dit laat geschieden. De Israélische pr-machine draait dag en nacht door en weet rechts of linksom altijd hun “gelijk” te halen. Het doet me aan mijn lyceale schooltijd denken, waarin de persoon Machiavelli uitgebreid bestudeerd werd. Van Agt weet het Israélisch-Palestijns conflict op een scherpe wijze te benaderen en zoiets valt uiteraard bij Israél niet in de smaak.Nogmaals,ik hoop dat dhr. van Agt nog lang de spirit en moed mag behouden om door te gaan met zijn analyses en duidelijke uiteenzettingen over hetgeen in het Midden-Oosten geschiedt. Ooit zal toch aan dat eenzijdige machtsvertoon van Israél een halt moeten worden toegeroepen. Ik hoop het van ganser harte en wel alvorens het voor de Palestijnen te laat is.
Wat ben ik het eens met de heer van Agt, en wat is het,nu 29/12,actueeler dan ooit.De uitzichtloze situatie die nu al generaties Palestijnen overkomt en de waardeloze politieke houding van Nederland.Cuntinue moeten “leven” in een gebied die hermetisch is afgesloten waar iedere vrijheid van leven is uitgesloten, wat moet dit een hel zijn voor de Palestijnen die daar leven.En wat staat daar een grote legermacht tegenover die zich alles permiteerd en hier, dankzij onze houding, rustig mee door kan gaan.De machteloosheid is groot wat kunnen wij doen om het voor hen daar dragelijker te maken.Het gaat mij zeer aan het hart en veroordeel de houding van Israel hierin.Inderdaad de vergelijking gaat op met 40-45 het lijden van de Palestijnen is erger en groter.
Laat ik vooropstellen dat ik nog voor de een als voor de ander ben, maar dat ik nu wel eens wilde weten hoe dit conflict in elkaar zit.
Dus bezocht ik de website van Dries van Agt en nam de informatie in het chronologisch overzicht tot mij. Dit overzicht geeft een heel feitenlijk inzicht in hetgeen zich de afgelopen eeuw sinds de val van het Ottomaanse rijk heeft afgespeeld.
Als die feiten volledig en juist zijn, dan geven deze feiten vrij duidelijk aan dat er bij ieder normaal denkend mens op zijn minst begrip zou moeten zijn voor de Palestijnse kant van de zaak.
Tot dusver is het enige tegen argument dat ik in grote lijnen uit Joodse hoek heb vernomen: Dries van Agt is een anti-semiet.
Ik stel voor dat de enige zinvolle weg voor discussie is dat de Joodse zijde met feitelijke informatie komt waarmee de argumenten van Van Agt kunnen worden weerlegd, ontkracht of tegengesproken.
Die heb ik dus nog niet gehoord. Ik hoor alleen maar emotie en geschreeuw en dat van Agt een anti-siemiet is, en in mijn ogen is dat slechts een bewijs van zwakte en onvermogen om het te berde gebrachte te kunnen weerleggen.
Ik adviseer een ieder die pleitbezorger is van de Joodse kant, kom met argumenten die aantonen dat van Agt ernaast zit. Alleen langs die weg komt er een zinvolle en intelligente discussie en wellicht en hopelijk een heldere conclusie tot stand.
Geachte heer van Agt,
graag spreek ik hier mijn bewondering uit voor Uw duidelijke stellingname in het palestijns-israelisch conflict waarbij ik hoop dat U hiermee onverminderd door zult blijven gaan.
Om mij tot Nederland te beperken: het is ergerlijk en voor mij volkomen onbegrijpelijk dat juist CDA politici, die per definitie
meer hart zouden moeten hebben voor de ellendige omstandigheden
waarin het palestijnse volk nu al zo onvoorstelbaar lang ver-keert,deze misdadige israelische politiek die alles aan zijn laars lapt door zich boven alle wetten en internationale rechts-
opvattingen verheven te voelen, kritiekloos kan blijven goedkeuren en belonen.
Ik dank U nogmaals voor uw stelligname.
Hoogachtend,
Jan E.F. Asselbergs
Geachte heer Van Agt,
Het verheugt mij bijzonder dat u de moed heeft stelling te nemen tegen de Israëlische politiek, die ik al jaren ronduit misdadig acht. Om er ook maar eens een halfslachtige psychiatrische term tegenaan te gooien – men is daar paranoia. Het is nogal gemakkelijk elke gerechtvaardigde kritiek af te doen als ‘antisemitisme’, ‘racisme’ of ‘jodenhaat’ en vervolgens ongestraft door te gaan met iets dat begint te lijken op volkerenmoord. Slachtoffer wordt dader. Als ik de signalen goed begrijp zou het niet denkbeeldig zijn dat er eindelijk een internationale reactie komt. Ik hoop dat Obama in staat is door te pakken.
Ik moet eerlijk bekennen dat ik vroeger geen liefhebber was van uw beleid, maar met dit onderwerp bent u voor mij een held geworden.
Eindelijk, een openlijk ander beeld. Mooi. Vanavond de uitzending van Pauw en Witteman gezien. Jammer dat er nog mensen zijn die de holocaust en de situatie in het midden-oosten relateren. Zo lang dit gebeurt, zullen er ook mensen zijn die zich nu tegen Israël durven uit te spreken.
Beste meneer van Agt,
Ik schrijf dit in de hoop dat u dit zult lezen en dat dit krabbeltje kan dienen als een soort aanmoediging in het zeer bijzondere werk dat u voor de Palestijnen verricht.
Ik ben een zoon van een Palestijnse vader en een Nederlandse moeder, 19 jaar en ik studeer Rechten aan de RUG. Tot deze week heb ik me eigenlijk vrij weinig met de Palestijnse kwestie bezig gehouden, ik heb een profielwerkstuk over de Muur geschreven en delen uit uw boek gelezen, ben 5 keer in Jeruzalem geweest bij mijn familie, maar dat was het dan ook wel. Totdat ik gisteren naar uw lezing ben geweest waarin u over uw boek praat en vooral wat de Palestijnen wel niet voor onrecht is aangedaan. Ongelofelijk om te zien hoe iemand in uw positie 180 graden de andere kant op kan draaien en met wat voor een dosis aan energie en overtuiging u daar stond te vertellen. Dit motiveert mij om me als de donder in te gaan zetten voor mijn volk! Ik heb me inmiddels aangesloten bij een club die zich met de kwestie bezighoudt en wil graag bij de SIB gaan. De eerstvolgende demonstratie is al gepland. En ik zal zeer zeker met de juridische kennis die ik de komende jaren ga vergaren het onrecht bestrijden dat de Palestijnen wordt aangedaan.
Al met al dus een grote pluim voor u meneer van Agt!!
Met Vriendelijke Groet,
Emile Sahhar.