Gisteren een kleine lezing over Palestina/Israel, voor een klein, internationaal publiek. Samen met Ronald Rance, van Jews Against Zionism, uit Engeland. Voorgezeten door Wim Lankamp van het Palestina Komitee. Gelegenheid: het 25 jarig bestaan van het IIRE, het Internationaal Institute for Research and Education.

Het was, behalve het actuele onderwerp, voor mij een beetje terug naar vroeger. Als je niet weet wie Ernest Mandel was, waar het instituut naar is vernoemd, dan weet je niet dat je bij de Vierde Internationale terecht bent gekomen, want op het bordje bij de deur van het nieuwe gebouw, noch in de folder waarin alleen sprake is van ‘in dienst van progressieve bewegingen’ staat dat. Ik heb Ernest Mandel nog meegemaakt, met zijn vurige toespraken, en ik heb naast een blauwe maandag bij de maoistische studentengroep van het KEN (ml) een andere blauwe maandag marxistische scholing gedaan bij Theo Wiering, de trotzkisten dus. Bij de maoisten onversneden arbeiderisme, bij de trotzkisten waren er de marxistische intellectuelen, met verfijnde analyses overal over, maar weinig contact met wat in die dagen ‘de basis’ heette. Het was veel internationaler gericht dan de maoistische clubs, ze hadden veel meer oog voor de Derde wereld, maar ook voor al die bewegingen zestiger jaren bewegingen zoals de homobeweging, de vrouwenbeweging, maar deden ook nogal wat pogingen om die, van binnen uit, van leiding te voorzien om ze op het rechte socialistische pad te krijgen. Zoals ze ook te vinden waren in de linkse partijen als de PSP. Dat heette ‘intredepolitiek’. Binnen de vrouwenbeweging werd dat niks, want die was veel te autonoom en te anarchistisch en te eigenwijs om zich van de juiste leiding te laten voorzien, maar veel gerommel op de congressen gaf het wel. En hoeveel sympathie ik ook had voor de mooie analyses, ik vond die wat stiekeme pogingen om zonder te zeggen wie je was ergens voet aan de grond te krijgen in modern jargon niet zo ’transparant’. Zoals ik me dus nooit bij de maoisten heb aangesloten, die de vrouwenbeweging maar een afleiding van de klassestrijd vonden, heb ik me ook nooit aangesloten bij de trotzkaars. Maar we kwamen elkaar wel tegen. Zoals nu, vele jaren later. Links gebleven. Jawel. Ik ook.

Een lezing dus voor een ingevoerd publiek, ik hoefde niet tactisch bij het begin te beginnen. Roland zat bij mijn verhaal regelmatig te knikken. Ook hij is niet erg optimistisch waar het heengaat met Palestina en Israel. Als jood heeft hij zich al vroeg aangesloten bij een kleine club van Britse joden tegen het zionisme. Voor hem is het duidelijk dat zionisme noch een scheldwoord is voor alles wat ons niet bevalt, noch een term voor de bevrijdingsbeweging van joden, maar heel concreet, een beweging die er van uitging dat joden alleen gered konden worden van het antisemitisme door een joodse staat te vestigen, heel goed wetende dat ze daarvooor een andere volk moesten verdrijven. Fel zegt hij: in plaats van het antisemitisme in Europa te bestrijden, werd dat antisemitisme een bondgenoot voor Israel, soms zelfs door het aan te wakkeren, zoals door het plaatsen van bommen in synagogen, zoals in Baghdad is gebeurd.

Trouw aan de Vierde Internationale werd er in de discussie nog gezocht naar de overkoepelende, socialistische strategie. Aansluiten bij socialisme binnen Palestina? Is er nauwelijks meer. Hopen op socialistische Arabische eenheid? Daar kun je niet op wachten. Aansluiten bij het Israelische links? Waar zit dat nog? Bij alle drie personen? vroeg Roland cynisch. Nee, hier waren we het wel over eens, ondanks pessimisme, en ondanks het ontbreken van een mooie eenheidsstrategie, ook bij de Palestijnen zelf, is het de zaak ‘ons huiswerk’ te maken, zoals Wim Lankamp het zei. Het heeft weinig zin om te betreuren dat de Palestijnen verdeeld zijn, daar hebben Israel en de VS alles aan gedaan, en geen eenheidsstrategie hebben ontwikkeld, het heeft weinig zin om in een zaaltje in de Lombokstraat in Amsterdam te gaan bedenken wat de Palestijnen moeten doen. We hoeven dus geen debat te voeren over de voor- of nadelen van een eenstaats- dan wel een tweestaatsoplossing, voor geen van beiden is nog maar een begin van de nodige voorwaarden aanwezig. Wat wel zin heeft: ons eigen publiek voorlichten, onze eigen politiek onder druk zetten. Solidariteitsacties. De Palestijnen helpen te overleven.