Pekela en de mestvorken
Ik ben een stille fan van een columniste van de Volkskrant waar bijna niemand het over heeft, Marjolijn Februari. Of zijn het wel columns? Haar stukjes hebben nooit het karakter van de verplichte verontwaardiging die er zo vaak bij schijnt te horen. Als er verontwaardiging in doorklinkt is die onderkoeld. Als er politiek in doorklinkt is het haast met tegenzin. Haar stukjes zijn zowel lichtvoetig en humoristisch, als onopvallend en terloops diepzinnig en erudiet. En altijd persoonlijk. Ik lees ze dus graag.
Hoewel Februari zich nooit verplicht voelt om zich door de actualiteit mee te laten slepen, heeft ze dit keer een verhaal geschreven dat regelrecht gaat over de kwestie die ons al dagenlang bezighoudt. Die verdomde Wilders. En wie zijn toch de mensen die achter die rattenvanger aanlopen?
Geschreven vanuit haar eigen geschiedenis, dat wil zeggen, van haar familie. Afkomstig uit Oost-Groningen. Haar oudoom was burgemeester in Beerta. Een streek waar het, met de kloof tussen arm en rijk, altijd al rumoerig was. Waar veel communisten vandaan kwamen. En dus woedde de koude oorlog ook daar.
Het was en is de tragiek van de kiezers in de arme gebieden van Groningen, Limburg en de grote steden. Hun sociaal-economische achtergrond radicaliseert ze, en in zoverre kun je volop meegaan in hun neiging de mestvorken tevoorschijn te halen. Maar de radicale keuze in de politiek is – tragisch genoeg – vaak een keuze waardoor hun situatie eerder verslechtert dan verbetert. En precies daarom zat ik nu ook met angst om het hart naar de kiezers in Pekela te kijken.
De ene kiezer in Pekela had op de Partij voor de Vrijheid gestemd, omdat Wilders had beloofd de gulden weer terug te brengen. Heel begrijpelijk maar ook heel onverstandig. De Groninger realiseerde zich duidelijk niet dat de economische crisis hem juist met de gulden onvergelijkbaar veel harder zou hebben getroffen. Daar komt nog bij dat Geert Wilders wel kan beloven de gulden terug te toveren, maar dat het niet zal gebeuren.
De andere kiezer in Pekela had op de Partij voor de Vrijheid gestemd, omdat hij vroeger veel minder last had van bureaucratische rompslomp in de zorg. Ook heel begrijpelijk. En ook heel onverstandig. De ontsporing van de bureaucratische systemen los je niet op door de helft van alle ambtenaren te ontslaan; het is gek genoeg juist het marktdenken dat heeft geleid tot de onpersoonlijke aanpak en de verantwoordingsgekte. En er is nu meer nodig dan een politiek gebaar om de bureaucratie te temmen.
Hoe dan wel verder? Valt er iets te leren van de geschiedenis? In vergelijking met de ellende van de vorige eeuw lijkt de politieke situatie van vandaag rustig en redelijk. We worden niet direct bedreigd door buitenlandse dictaturen en de burgers betalen hun belasting ogenschijnlijk zonder morren.
Alleen de tragiek van de kiezers in achtergestelde gebieden en groeperingen blijft nog steeds dezelfde. Op zoek naar iemand die hun belangen vertegenwoordigt, kiezen ze maar al te gemakkelijk voor iemand die hun belangen niet vertegenwoordigt. Zoals het in de jaren vijftig in een overheidsrapport over Oost-Groningen stond: ‘Men is communist omdat men tegen de regering is en niet omgekeerd’.
Dat was dan ook, kijkend naar de kiezers in Pekela, mijn allergrootste zorg. De kiezers willen wel wat Geert Wilders zegt, maar zegt Geert Wilders ook wat de kiezers willen? En zegt hij het ook als ze iets willen wat niet kan? En waarom het niet kan? En wat ze in deze veranderende wereld dan wel zouden kunnen willen? Of moet iemand anders die mensen maar eens rap gaan vertegenwoordigen?
(Volkskrant 13 juni. Ik zie haar column niet opgenomen bij de andere columnisten van de Volkskrant op het web.)
De opkomst van de PVV stelt de SP in staat zich als respectabel voor te stellen. De SP immers is de oudere beweging. Beseft mevrouw Meulenbelt wel dat het grootste deel van de aanhang van Wilders uit de SP afkomstig is en dat de retoriek van de SP net zo misleidend is als die van de PVV en net zo min realiseerbaar. Is dit niet een typisch geval van de Pot en de Ketel?
De SP is nooit anders geweest dan respectabel, en jouw bewering dat de ‘retoriek’ van de SP even misleidend en onuitvoerbaar zou zijn is niet meer dan een bewering – je voert daar geen enkel argument voor aan.
Niet het grootste deel maar een deel van de PVV aanhangers komt uit de SP. Je kunt veronderstellen dat daar mensen bij zijn die van oorsprong horen bij de traditionele SP achterban, met name, denk ik, autochtone mensen in de oude wijken met veel onvrede, en mensen die hun leven ongunstig zien veranderen – alles wordt duurder, hoor je, of: ik ben mijn baan kwijt. En dan: daar heeft de SP niets aangedaan zeggen ze. Dan dringt bij mensen kennelijk niet door dat de SP niet in de regering zit en veel van de genoemde zaken ook helemaal niet door de SP opgelost kunnen worden – op dit moment. Verder zitten er bij de grote, tijdelijke aanhang die de SP in 2006 kreeg ongetwijfeld ook mensen van de categorie “links voor onszelf en rechts voor ‘de buitenlanders'”. Dat zijn de mensen die makkelijk switchen – omdat ze geen consistente visie hebben, en er geen partij is die die inconsistente visie wil dragen en uitvoeren. Je ziet dat Wilders nu probeert om die mensen aan zich te binden door – geheel inconsistent – opeens wat linkse sociale issues over te nemen – plotsklaps is hij toch maar niet voor het opheffen van het minimumloon, bijvoorbeeld.
Pot en ketel? Helemaal niet, Willem.