Te gast: Gideon Levy
Vertaling Anja Meulenbelt
Origineel: hier.
Legitimeert het zionisme elke daad van geweld en onrecht?
Israelisch links heeft in 2000 de laatste adem uitgeblazen. Het stoffelijk overschot lag er nog steeds onbegraven bij, tot eindelijk de overlijdensverklaring werd afgegeven, ondertekend en bestempeld, op dinsdag jongstleden. De beul uit 2000 was tegelijk de grafdelver van 2009: minister van defensie Ehud Barak. De man die er in slaagde de leugen te verspreiden dat er aan de andere kant geen partner was om mee te praten heeft nu de vruchten geoogst van zijn daden destijds. De begrafenis was twee dagen geleden.
Israelisch links is dood. De afgelopen negen jaar nam links geheel onterecht de naam ‘vredeskamp’ aan. De Arbeidspartij, Meretz en Kadima pretendeerden voor de vrede op te komen, maar dat was niet meer dan kiezersbedrog. De Arbeidspartij en Kadima voerden twee oorlogen, in Libanon en in Gaza, en gingen door met nederzettingen bouwen op de Westoever: Meretz ondersteunde beide oorlogen. De vrede is een wees. De kiezers, die misleid werden en dachten dat er niemand aan de andere kant was om mee te praten, en het enige antwoord meer geweld was: oorlogen, liquidaties en nederzettingen, hebben nu duidelijk hun stem uitgebracht: de Arbeidspartij en Meretz zijn in de uitverkoop gedaan. Het was alleen nog luiheid en passiviteit die deze twee partijen nog aan enige stemmen hielp.
Er was geen enkele reden waarom het anders had kunnen lopen. Na vele jaren waarin we nauwelijks enig protest hebben kunnen horen van links, en het stadsplein in Tel Aviv dat eens volliep na Sabra en Shatilla onheilspellend leeg bleef, is dit gebrek aan proteststemmen ook in de verkiezingen te merken geweest. Gaza, de dode kinderen, clusterbommen, witte forsfor en alle andere gruwelen van de bezetting – niets dreef het laffe en onverschillige links nog de straat op. Ook al zijn sommige ideeën van links doorgedrongen naar het centrum en zelfs naar rechts, iedereen van voormalig premier Sharon tot premier Ehud Olmert sprak met dezelfde taal die eens radicaal werd gevonden. Maar de stem was de stem van links, terwijl de handen de handen van rechts waren.
In de schaduw van dit gemaskerde bal bestaat nog een ander links, marginaal links, vastbesloten en dapper, maar minuscuul en zonder gewicht. De kloof die hen scheidde van partij-links was naar we aannemen het zionisme. Hadash, Gush Shalom en andere soorgelijke groepen begaven zich buiten het linkse kamp. Waarom? Omdat ze ‘niet zionistisch’ zijn.
Maar wat is het zionisme nog, heden ten dage? Een archaisch en ouderwets concept eens ontstaan in een andere realiteit, een vaag en ongrijpbaar idee dat het verschil maakte tussen het toegestane en het voorgeschrevene? Wat betekent zionisme nog? Nederzettingen in de Palestijnse gebieden? Bezetting? De legitimatie van elke daad van geweld en onrecht? Links had geen ander antwoord dan gestamel. Elke uitspraak die kritisch was ten aanzien van het zionisme, zelfs het zionisme van de bezetting, werd gezien als een taboe dat links niet durfde te doorbreken. Dus greep rechts het alleenrecht op het zionisme, en liet links met hun eigendunk links liggen.
Een joodse en democratische staat? Zionistisch links zei ja natuurlijk, en deed er aan mee om de verwarring tussen die twee begrippen verder op te voeren, zonder ooit te kunnen kiezen wat er belangrijker was: een joodse staat of een democratische staat. De goedkeuring van elke oorlog die de regering wilde voeren? Zionitisch links begon weer te stamelen en zei ja bij het begin en dan liever toch nee als het te lang duurde – of zoiets. Een oplossing vinden voor het vluchtelingenprobleem en het recht op terugkeer? Eindelijk het onrecht van 1948 erkennen? Viel niet over te praten. Dit soort links is nu aan het einde van zijn Latijn.
Iedereen die nog een links wil dat enige betekenis heeft moet eerst eens een frisse wind laten blazen door het op de zolder opgeslagen zionisme. Zonder een brede beweging die de moed heeft om het zionisme opnieuw te herdefinieren zal er geen links meer zijn in Israël. Het is niet mogelijk om links te zijn en tegelijk zionistisch – in de definitie die rechts er aan geeft. Want wie heeft er bepaald dat nederzettingen zionistisch en legitiem zijn, en het verzet er tegen geen van beide?
Dit taboe moet worden doorbroken. Het is toegestaan om een zionist te zijn, ook vandaag nog. Het is toegestaan om te geloven in het recht van joden op een staat en tegelijk het zionisme af te wijzen dat doorgaat met de bezetting. Het is toegestaan te vinden dat de gebeurtenissen van 1948 eindelijk op de politieke agenda moeten, om vergeving te vragen voor het onrecht en te beginnen met genoegdoening voor de slachtoffers. Het is toegestaan om al vanaf dag één tegen een zinloze oorlog te zijn. Het is toegestaan om te vinden dat de Arabieren van Israël dezelfde rechten verdienen – culturele, sociale en nationale – als de joden. Het is toegestaan om lastige vragen te stellen over het image van het IDF, het Israëlische Verdedigings Leger, dat niet verdedigt maar bezet. En het is zelfs toegestaan om te vinden dat we met Hamas moeten praten.
Je mag zelf kiezen of je dit zionisme dan wel anti-zionisme wilt noemen. Wat je het ook noemt, het is belangrijk en legitiem voor iedereen die er niet meer tegen kan om aan te zien dat Israël de komende jaren het slachtoffer wordt van de krankzinnigheid van rechts. Iedereen die wil dat er in Israël nog een linkse beweging is moet nu ‘basta’ zeggen tegen het zionisme, tegen het zionisme dat geheel en al is gekaapt door rechts.