Laatste deel van de zaterdag. Forumdiscussie over links en het islamdebat. Ik sprak, samen met Mohammed Rabbae en Peyman Jafari – we hebben al vaker in deze combinatie gesproken en zijn inmiddels op elkaar ingespeeld.
Ik had het over de manier waarop van migranten eerst allochtonen zijn gemaakt, en toen werden samengevat onder de noemer ‘moslims’. Waarmee veel problemen die meer met migratie dan met geloof te maken hebben werden ‘geislamiseerd’. En het effect daarvan: in plaats van de aandacht te richten op de sociaal-economische zaken waar het om gaat bij integratie: wonen, werk, opleiding, is de aandacht verschoven naar cultuur, alsof het cultuur en religie is die de integratie belemmert. Daarmee wordt de gehele verantwoordelijkheid aan de kant van de migranten gelegd, en wordt er een rookgordijn gelegd over het falen van deze regering om voldoende maatregelen te nemen om integratie ook werkelijk goed mogelijk te maken. Ik had het ook over de overgang van ‘colour racism’ naar ‘culture racism’ (Madood) en over de vraag waarom links zo laat en zo weinig heeft gedaan om aan de kant van de migranten te gaan staan in wat zo eufemistisch het ‘islamdebat’ is gaan heten. Voor de gasten op dit weblog inmiddels wel bekend, ik herhaal niet alles.
(Peyman Jafari)
Rabbae: Je kunt heel goed moslim zijn, of christen, en tegelijk democraat of socialist.
Mee eens, dat is tenslotte bij de afgelopen verkiezingen gebleken, toen tot de verrassing van veel autochtonen de migranten massaal op links stemden.
(Mohammed Rabbae)
Jafari had het over de verrrassing bij links, en dat oude idee dat de moslims, de migranten waren ‘doodgeknuffeld’ in de voorafgaande periode. Hebben wij ooit georotesteerd toen Bush God aanriep bij de aanval op Irak? Meer verwarring, ook bij links, als er geen onderscheid wordt gemaakt tussen islam (oud) en islamisme (nieuw). Je ziet twee houdingen, alletwee verkeerd: of alles wat moslims doen wordt als progressief gezien, of alles wordt veroordeeld. Waar het om gaat is om met moslim migranten te zoeken naar de gemeenschappelijke belangen en de gemeenschappelijke noemer. Ik ben geen moslim, zei Jafari, maar omdat ik een mens ben ben ik voor de rechten van de Palestijnen, en ook als atheist wil ik opkomen voor de rechten van moslims in Nederland.
Een mooi forum daarna, als afsluiting van de zaterdag, in een bomvolle en bloedhete zaal. Myriam Aouragh, van IS en Samen tegen racisme, Sylvia Borren, van Novib, Mohammed Rabbae weer, van genoeg is genoeg, en Mustapha Laboui, van het FNV.
(Mohamed Rabbae)
Sylvia met een aangrijpend verhaal over haar eigen partner Rebecca, Peruaanse Nederlandse en zijzelf als Nieuw Zeelandse Nederlandse, wat ze mee maken. Vooral Rebecca, die nog niet goed Nederlands spreekt, en nog niet voldoende is ingeburgerd om als haar weer eens voorgehouden wordt wat ze allemaal moet te zeggen ‘ik moet niks’. En dan hebben wij het in verhouding nog makkelijk, zei Borren. Dus nee, het valt niet mee in Nederland, er wordt veel te veel opgehitst tegen vluchtelingen en migranten.
Myriam over de islamofobie als nieuwe vorm van racisme. In het begin werden we verguisd voor alles wat we daarover zeiden, nu wordt het allemaal rapport na rapport bevestigd. Er wordt gediscrimineerd. De grenzen van de tolerantie in Nederland zijn opgeschoven. Het heet nu ‘religiekritiek’ of ‘vrijheid van meningsuiting’. En er wordt gezegd dat met het vertrek van Hirsi Ali een einde is gekomen aan het open debat over de multiculturele samenleving. Wat een belediging! ‘Ik geloof niet in bulldozer politiek, en ik denk dat wel meer mensen door hebben dat er sprake is van afleidingsmanoeuvres – mensen zijn een beetje Ayaan en Verdonk moe.
Mustapha Laboui: laten we heel redelijk zijn. In de wijken waar fifty fifty allochtonen en autochtonen wonen hebben mensen veel meer met elkaar gemeenschappelijk dan dat ze van elkaar verschillen. Los van etnische achtergronden wil iedereen een goede school voor de kinderen. Natuurlijk is het belangrijk dat iedereen Nederlands leert, maar er zijn te weinig cursussen, en die kun je niet gaan geven in Afganistan. Wat je ziet is dat de rapporten die gunstig zijn voor ons, Blok, het WRR door velen meteen in de prullemand worden gegooid. De wetenschap is tenminste nog enigszins genuanceerd – dat moeten we koesteren.
Rabbae: we moeten kiezen of we het in Nederland nog een beetje leuk met elkaar willen hebben, of dat we oorlog willen. We moeten dus het gesprek met elkaar aan, alleen op elkaar schieten helpt niet. Daar is niets goeds uit voort gekomen, ook niet bij rechts, Hirsi Ali is weg, misschien straks Verdonk ook, rechts heeft heel weinig bereikt en dat is nu te merken.
Samira Abbos leidt de discussie en heeft daar een flinke klus aan, want dit is een bak met activisten en links, die hebben weinig vragen en vooral veel antwoorden – als je niet uitkijkt zit iedereen zijn eigen lezing te houden. Dus Abbos is streng maar rechtvaardig, en krijgt de lachers op de hand wanneer ze mensen die niet meer op kunnen houden in het gareel houdt met een grap: moet ik boos worden?
Myriam: er is nog nauwelijks sprake van een dialoog. Ik heb geen column in een krant, ik word niet uitgenodigd bij Nova. Ik vind het erg dat zoiets moois als de vrijheid van meningsuiting, een symbool dat we moeten koesteren, door rechts gebruikt wordt om islamofobie mee te rechtvaardigen. Of hoe zoiets moois als emancipatie, waar hard voor gevochten is, door rechts wordt geclaimd om een hele groep burgers mee in discrediet te brengen.
Sylvia: ik weet het ook uit mijn ervaringen in andere landen. Het is zoveel makkelijker om kapot te maken, destructie aan te moedigen, dan om samen iets op te bouwen. Kijk, ik heb ook wel eens een moment gehad dat ik een homo van het dak wilde gooien, maar ik mag daar grappen over maken, jij niet.
(Myriam Aouragh en Sylvia Borren)
(Mustapha Laboui)
Laboui: ik heb nauwelijks deelgenomen aan al die ‘islamdebatten’ omdat ik vind dat het daar niet om gaat. Het gaat om de rechten van migranten en vluchtelingen die worden afgebroken door dit kabinet. Migranten zijn niet zo anders, ze willen een veilige omgeving om in te leven, hun kinderen naar een goede school, ze willen kunnen werken, daar gaat het om. En over problemen in de islam zelf, hoepel op zeg, dat lossen we zelf wel op. Er is geen sprake van botsingen tussen beschavingen, maar van binnen beschavingen. We moeten kijken naar de onderliggende belangen.
Myriam: racisme is een blinde vlek. Als het om joden ging wisten we het wel, maar als het om moslims gaat zijn mensen nog blind. Hoe vaak moest ik het niet uitleggen: als moslim is Hirsi Ali niet mijn vertegenwoordigster. Het autochtone antwoord: dan weet jij nog niet dat je onderdrukt wordt en dat zij voor je opkomt, je snapt het niet. Zulke reacties moeten we niet meer accepteren.
(Samira Abbos)
Sylvia: er wordt veel te veel ingespeeld op angst, het is te vol hier, er zijn te veel culturen hier, je hoort hier niet. We weten wat we doen moeten, we moeten opkomen tegen armoede, tegen onrechtvaardigheid, tegen onderdrukking, ook tegen seksisme en homofobie, we hoeven ons niet te laten leven. We moeten opkomen tegen de negatieve beeldvorming. Maar er is nog onvoldoende goed leiderschap. We moeten onze eigen podia maken, eigen media, we moeten ook in het dagelijks leven meer opkomen voor onze meningen, als er weer wat negatiefs wordt gezegd, dank u wel, ik wil dat niet. We maken al veel bondgenoten, maar het is ook mij met mijn positie niet gelukt om een werkelijk gesprek te krijgen met de politiek. We moeten weer zelf bepalen in wat voor Nederland wij willen wonen. We mogen ons niet laten splitsen en versplinteren. Eens zeiden we: we moeten de vrijheid elke dag verdedigen, en we dachten aan Chili. Maar nu gaat het over ons.
Ik ging voldaan naar huis. Doodmoe, om al die mensen waarvan ik er veel ken en veel even heb gesproken maar aan anderen niet toekwam. Mooi boek gekregen bij DIDF. Goed te zien hoveel SPers er waren, die vergeten ondanks de politiek hun activistische wortels niet. Tevreden, niet eens zozeer om wat ik gehoord had, want veel ervan weten we. Maar er was een goede energie, het was goed om te zien hoeveel mensen de zelfde kant opdenken, en hoe volstrekt vanzelfprekend multicultureel het Forum was. Die vier mensen in het forum, daar ging kracht en vastberadenheid vanuit, en dat deed goed.
Inspirerend verslag.
Dan een belangrijk punt , mogelijk : die gelijkstelling van ‘colour racisme’en ‘culture racisme’- kan je daar misschien iets meer over uitleggen ?
Zelf heb ik de indruk dat het namelijk om twee verschillende dingen gaat , hoewel je dus her en der wel raakvlakken kunt aanwijzen , overlapt het elkaar niet , is mijn bescheiden mening.
Wilders komt gezellig op de koffie in het programma ‘Rayman is laat’, terwijl jij hem dus wel degelijk als een ‘racist’ziet ? Maar dan een ‘cultuurracist’ ? Is dat niet een contradictio in terminis om het maar even cliche-matig neer te zetten ? Of bedoel je dat felle ‘cultuurkritiek’ eigenlijk een verborgen vorm van racisme is ?
Is het ook niet een hele vooruitgang toch dat het racistische element , gewoon letterlijk op basis van ‘ras’grotendeels achter ons ligt, ook bij Wilders ?
Een ander punt : grote groepen migranten zijn hier binnengehaald uit sociaal-economische overwegingen , of , wat prozaischer, om het vuile werk te doen.
Ze zijn hier gebleven en ze doen het vaak wonderwel , dat mag ook wel eens gezegd worden .Tegelijkertijd is het dus al lang niet meer alleen maar ‘sociaal-economisch’ maar manifesteert zich steeds meer openlijk het ‘culturele’- en dus ook de kritiek daarop .
Duw je dan in zekere zin mensen niet terug in die alleen maar ‘sociaal-economische-positie’ als je zegt dat het niet over de cultuur gaat?
Ja ,het mag over de cultuur gaan , maar niet in negatieve zin ?
We spreken toch ook vaak negatief over de Nederlandse cultuur of de Amerikaanse ? En ook heel uitgesproken.
Zie voor de overgang van ‘colour racism’ naar ‘cultural racism’ een eerdere verhandeling. De serie ‘Multiculturalisme en racisme’, hier, hier, hier, hier en hier.
Onder zogenaamde cultuurkritiek verschuilt zich maar al te vaak een nieuwe vorm van racisme, wanneer een gehele groep mensen op grond van een enkele gedeelde eigenschap negatief worden weggezet. Of dat dan huidskleur is, of geloof, of cultuur is niet het punt. En dat er van meerdere kanten negatief wordt geoordeeld over de gehele islam of alle moslims is voor mij ruimschoots aangetoond.
Een ander punt is dat diezelfde stigmatisering zelden vergezeld gaat van enige zelfkritiek. In de trant van: onze cultuur is per definitie superieur, dus daar hoef ik niet meer over na te denken. Dat is een oudkoloniale houding die heel dicht bij racisme komt.
Ik vind het dus niet speciaal een vooruitgang dat we ons wel bewust zijn van racisme, seksisme, homofobie en antisemitisme, maar dat we nu met de islamofobie weer helemaal opnieuw moeten beginnen en niet zien dat dat in wezen hetzelfde mechanisme is.
Over de verhouding cultureel en sociaal-economisch heb ik ook al eerder het een en ander gezegd. Ik ga er van uit dat we ons allemaal in deze samenleving houden aan de wet. Ik ga er van uit dat migranten hun best moeten doen om Nederlands te leren. Vervolgens ga ik er van uit dat integratie gaat om participatie, dus deelname, aan de politiek, werk, onderwijs, enzovoorts. Dat is duidelijk een kwestie van willen participeren maar ook van gelegenheid krijgen, en dus van de afwezigheid van discriminatie. En dan speelt daardoor heen een emancipatieproces, van migranten, van klasse, van vrouwen, dat kun je faciliteren, je moet het ook de tijd geven, emancipatie gebeurt grotendeels van binnenuit.
Als aan dat rijtje is voldaan, blijft er nog een terrein over van culturele en religieuze verschillen, waarvan ik denk dat het grootste deel ervan gewoon als diversiteit kunnen blijven bestaan, zoals we dat ook heel gewoon vinden als het gaat om diversiteit onder autochtonen.
De nadruk op ‘cultuur’ als de enige en belangrijkste belemmering voor de integratie legt de verantwoordelijkheid geheel aan de andere kant, en is contraproductief. In de eerste plaats omdat er geen onderscheid wordt gemaakt tussen cultuurelementen, er zijn er die niet passen in deze maatschappij, maar er zijn er evengoed heel veel die heel goed kunnen bestaan. Eisen dat mensen hun eigenheid opgeven helpt niet. Behalve dat mensen die zich bedreigd of niet geaccepteerd voelen nog veel meer gaan hechten aan hun eigenheid, werkt het ook niet. De ervaring van zelfs de meest geintegreerde migranten is dat je toch aangekeken blijft worden op je afkomst en als ‘anders’ wordt gezien, en dat die aanpassing geen enkele garantie geeft op werkelijke participatie. En als het gaat om de zaak die ‘ons’ zo’n angst aanjaagt, radicalisering onder jongeren die kan leiden tot extremisme, dat zijn voornamelijk al behoorlijk geintegreerde mensen. Zoals Fatama Mernissi het provocerend zei: Mohammed B. is een Nederlands product.
Ik spreek dus nooit over culturen als geheel, omdat geen enkele cultuur een gesloten en onveranderlijk blok vormt. Ik heb veel kritiek op de Amerikaanse machtspolitiek, het zal me er nooit toe verleiden de gehele Amerikaanse cultuur weg te zetten.
Ik heb ook veel kritiek op de harde toon in het asielbeleid en de omgang met migranten, en op de huidige blinde vlekken voor islamofobie, het is voor mij nooit een reden om de Nederlandse cultuur integraal af te wijzen. Integendeel: ik zou graag willen dat we ons wat meer hielden aan onze eigen westerse waarden als tolerantie, ruimdenkendheid en respect voor verschil.
Kortom, wat mij betreft heeft het WWR rapport groot gelijk als ze zeggen dat we weg moeten uit sjabloondenken.
Ik ben het roerend eens met Anja en Miriyam (zie stuk). Wel denk ik dat we ervoor moeten waken om de fout te maken om helemaal niet kritisch te kijken, naar bijvoorbeeld de moslimgemeenschappen in Nederland. Ik bedoel, ja we moeten cultuur racisme en islamofobie aanpakken. Het is fout om hele groepen te stigmatiseren, om angsten aan te wakkeren over de islam die niet nodig zijn. Maar we kunnen de islam en zeker de orthodoxe islam wel wegzetten als iedere andere orthodoxe religie in onze samenleving en wat mij betreft: de orthodoxe islam in Nederland valt onder de categorie ‘zwarte kousen kerk’ met net zulke onhumanistische elementen (slechte man-vrouw verhoudingen, erg naar binnen gekeerd, god en het heilige boek staan boven alles, etc).
Beste Imad,
Orthodoxe islamitische stromingen kunnen in Nederland naast vrijzinnige bestaan, die hoeven niet te worden weggezet, net zoals Nederlandse zwarte kousenkerken worden getolereerd, zolang ze zich aan de wet houden. Aan het vrouwenstandpunt van de SGP heeft vrijwel niemand zich gestoord totdat het een punt van kritiek op moslims werd. Voor de vorm is toen de SGP aangepakt. Hetzelfde zie je bij scholen. Omdat je niet alleen islamitische scholen kunt verbieden zonder het gelijkheidsbeginsel op te geven, worden tegenwoordig ook vraagtekens bij andere vormen van confessioneel onderwijs gezet. Zonder islam was die discussie in Nederland niet op gang gekomen. Wat mij betreft is het ook een non-discussie. Vrijheid van onderwijs is een verworven recht waar iedereen gebruik van mag maken, dus ook moslims, “behoudens ieders verantwoordelijkheid volgens de wet’.
Wanneer er iets aan de hand is, zouden de autoriteiten dat ook openlijk moeten benoemen en niet om de hete brei heendraaien. De plotselinge sluiting van die moskee in Tilburg is een tekenend voorbeeld. Brandonveilig was de conclusie, maar dat was die moskee al jaren en in dat licht is die plotselinge sluiting, kennelijk zonder voorafgaand overleg, dus onverklaarbaar, tenzij jarenlang sprake is geweest van onrechtmatig gedogen. Nu verschijnen in de krant echter geruchten dat de AIVD erachter zit en dat de ware reden radicalisme is. Misschien zijn het rancuneuze verdachtmakingen, maar – gezien het plotselinge aftreden van het bestuur en interne spanningen – lijkt die redenering aannemelijk. Maar zeg dat dan gewoon, gebruik niet de smoes van brandcontroles. De brandweer is toch geen instrument van staatsveiligheid? En als dit allemaal onwaar is, waarom dan niet een heldere procedure voor brandveiligheid? Discotheken worden gekeurd, als er iets mis is wordt men in de gelegenheid gesteld verbeteringen aan te brengen. Bij een volgende keuring wordt dit meegenomen en volgt een waarschuwing als nog niet alles in orde is. Sluiting komt niet uit de lucht vallen… Waarom moet dat bij een moskee dan anders?
Verder denk ik dat het Cees duidelijker wordt als we zeggen dat colour racism en culture racism inderdaad niet hetzelfde zijn, maar dat colour racism inmiddels goeddeels is uitgeroeid terwijl culture racism het vacuum heeft opgevuld. Mensen worden niet (of nauwelijks meer) gediscrimineerd vanwege hun huidskleur (Wilders spreekt met gekleurde mensen, er zit een Antilliaan bij Leefbaar), maar dan gaat het om bounty’s, mensen die hun culturele eigenheid goeddeels hebben afgezworen (wat hun goed recht is). Daarom wordt Hirsi Ali ook zo omarmd door wit Nederland.
Dan is er nog iets dat ik hier voorzichtig wil poneren, en dat is de vraag waarom links zo ambivalent staat tegenover moslims. Wanneer het gaat om sociaal-economische achterstelling van bepaalde groepen, inclusief migranten, is links sterk, maar wanneer het gaat om sociaal-culturele en sociaal-religieuze aspecten, vooral het laatste, blijkt dat links moeite heeft met het opkomen voor problemen van migranten en zelfs meepraat in het straatje van rechts. Dat komt misschien voort uit het feit dat voor ‘links’ (m.u.v. linkse christenen) religie geen rol meer speelt, dat men tenminste dacht dat religie naar het privé-domein was verbannen en dat we daar verder geen aandacht aan hoefden te besteden. Moslims betrekken hun religie veel nadrukkelijker bij hun dagelijks handelen, dus ook bij hun politieke keuzes. Frappant is dat moslims vooral links stemmen, kennelijk liggen daar toch de grootste overeenkomsten. Maar dan zie je ineens dat de PvdA de voorkeur geeft aan een wit iemand van buiten ten koste van een Turk van eigen bodem, en het SP-bolwerk Oss zich in allerlei bochten wringt om de vestiging van een islamitische school te voorkomen. Daarbij worden Hirsi Ali-achtige argumenten gebruikt. Nu met een heel duur onderzoek is aangetoond dat zo’n school ruimschoots aan het wettelijk minimum aantal leerlingen zal voldoen heeft de Osse SP zich daar mokkend bij neergelegd.
Links zal moeten erkennen dat religie voor velen wel degelijk nog een rol speelt en daarop in moeten spelen wil ze die mensen binnenboord houden. Anders ontstaan er onherroepelijk ‘islamitische’ en ‘multiculturele’ (ook linkse) partijen, en de vraag is of dat wenselijk is. Want die kunnen best radicale standpunten gaan vertegenwoordigen. Moslims die links zouden stemmen als ze serieus genomen zouden worden, kunnen dan best eens op extremere islamitische alternatieven gaan stemmen, ‘bij gebrek aan beter’. En dat lijkt me nog ongunstiger voor hun integratie. Nu allochtoon massaal links heeft gestemd, moet links dat uitbuiten. Anders is het bij de volgende verkiezingen te laat.
Ik heb het er wel eens over gehad waar de koudwatervrees van links voor religie in het algemeen en voor moslims in het bijzonder bij (een deel) van links vandaan komt, Hendrik Jan.
Als ik kijk naar mijn eigen SP, dan zie ik een neiging om alleen sociaal-economische problemen te zien, en alles wat daar niet op terug te voeren is als minder relevant af te doen, dat geldt ook voor de andere ismes als vrouwenbeweging en homobeweging. De meeste mensen van links zullen zonder meer tegen racisme zijn, maar zien dat vaak niet als een topprioriteit om zich op te organiseren.
Verder geldt ook voor links dat we een periode achter ons hebben van grote sociale bewegingen die gelijk op zijn gegaan met de ontzuiling en secularisering. Voor veel mensen staat religie gelijk aan ’traditioneel’ en seculier aan ‘progressief’. Ook binnen links speelt vaak een onbewust verlichtingsdenken, dat er een rechte lijn is richting bevrijding die gelijk opgaat met het zich ontdoen van kerken en traditioneel denken. Dat je religieus kunt zijn en links, zoals ook Rabbae zei, is voor velen nog een nieuwe gedachte.
En dan is er nog een grote band met de autochtonen in de oude wijken, die zich vaak ongezien en verwaarloosd hebben gevoeld door de overheid, en niet ten onrechte, waaronder ook mensen die de neiging hebben om hun verslechterde positie aan de komst van migranten te wijten.
Maar er is zeker sprake van verandering: binnen de SP laten ook christenen van zich horen, er komen meer migranten aan de bak, die ook als ze zelf niet religieus zijn wel opkomen voor migranten als groep, al of niet moslim. Een aantal afdelingen, bijvoorbeeld Rotterdam, heeft altijd al het voortouw genomen om migranten te betrekken, en ik ben voor de verkiezingen nog met een ploegje meegeweest de moskeeen langs. Op het Palestina festival kwam ik ook actieve moslim SP kaderleden tegen. En kijk in de Tribune, daar stond laatst een artikel in over Islamitisch onderwijs dat veel genuanceerder was dan alleen maar een afwijzing van bijzonder onderwijs. Er is dus veel aan het veranderen, en zoals bekend, met mijn zegen. Dat tijdens de laatste verkiezingen zoveel migranten op de PvdA hebben gestemd heeft ook heel erg duidelijk gemaakt dat moslim niet hetzelfde is als politiek behoudend en traditioneel.
Dus we gaan vooruit!
@ Hendrik Jan Bakker , ben het met je grotendeels eens, dat moslims gevoelig voor zaken die hun geloof aangaan is heel duidelijk, dat zij ook kritisch zijn t.a.v de bestaande politieke partijen is overduidelijk dat zij steeds meer initiatieven ondernemen richting belangenbehartiging is een trend. voor diegenen die oprecht deze massa’s ( stemmen ) willen winnen en rechtvaardigheid nastreven en een samenleving willen waarin een ieder zijn plek krijgt zonder met de nek aangekeken te worden, voor diegenen is een lange termijn visie nodig ( gezien de nieuwe ingredienten van de samenleving ) om deze kiezers te winnen en aan hun vast te binden.
Ahlan Imad, kifak?
Interessant issue waar eigenlijk meer over gezegd kan worden als we het verder zouden uitrekken bijvoorbeeld naar wat Dick Pels weer eens suggereerde [zie deze blog ook]. Ik vind het interessant wat Hendrik Jan aantoont.
Een stapje verder redenerend stel ik dat die ‘ja maar…’ vaak geen objectief/onschuldige adjectief is maar symbool staat voor een genormaliseerde dominante discours. Het is m.i. een politiek probleem als we bij iedere discussie over Islam en Moslims blijkbaar een soort balans moet maken ala ‘maar er zijn ook slechte, onderdrukkende en reactionaire elementen…’. Bovendien vind ik het een beetje vreemd als Imad zegt ‘we’, wie is ‘we’, ik wist niet dat Anja moslim was;).
Maar serieus, deze houding maakt ons in de huidige situatie van totale imbalance en (debat-) ongelijkwaardigheid vooral defensief en houdt het debat [en dus moslims] gevangen in een soort ‘verdachte’ sfeer. Chomsky e.a. hebben uitgebreid over deze dynamiek geschreven en ik weet zeker dat Anja hier ook e.e.a over geplaatst heeft.
Ik wil een situatie waarin we over islam, islamofobie etc. kunnen praten zonder de plicht het ook ‘over de negatieve kanten’ of ‘mijn fouten’ te hebben. Dit heeft niets–want dat is natuurlijk de eeuwige stok en gemakkelijkste excuus, te maken met gebrek aan zelfkritiek of reflectie. Het is onderdeel van de emancipatiestrijd. Het moet net zo zijn als nu praten over christendom of socialisme waarbij het vanzelfsprekend is dat we niet verwachten dat er ook een verplichte 10 minuten iets wordt gezegd als ‘en de christelijke fascistoïde praktijk tav Aids en homoseksualiteit verwerp ik natuurlijk…’ of ‘ik stel voorop dat we niet medeschuldig zijn aan Stalins massamoorden of onderdrukkende regime in China al heette ze ook socialistisch’. Ik vond een soortgelijke kritiek na de NSF bijeenkomst van Samen tegen Racisme over Links en de Politieke Islam, ook opvallend. Er wordt gezegd ‘we moeten ook iets over de reactionaire politieke islam zeggen als links anders zijn we niet geloofwaardig’, de sprekers werd daarbij min of meer een opportunistisch gebrek aan zelfkritiek verweten. Prima hoor als het adviserend bedoeld is, maar het strookt niet met de realiteit.
Ten eerste, waarom horen anderen in de zaal dan wel voldoende kritische analyse in de inleidingen, bijv. die van Peyman en zijn verhalen over de zwakte/opportunisme van links in Iran tav islamisme? En als Rabbae vooral wil uitleggen waarom de links/westerse verlichting ook door de islamitische verlichting is beïnvloed [vond ik zelf heel leerzaam, ik hoor nl toch al genoeg bullshit over de reactionaire elementen van ‘de islam’ om me heen], why not? Wellicht omdat het niet hard en toch nooit goed genoeg is door die sterk wester linkse blinde vlek tav Islam/religie. Ik schreef al eerder: anti-religie en secularisme zijn fundamenteel verschillend.
Ten tweede, laten we dit dan ook openlijk bespreken als we dezelfde doelen hebben [versterken van links en verzwakken van racisme]. Het lijkt me daarom beter dit soort kritiek tijdens de gelegenheid zelf te uiten zodat de sprekers en participanten direct daarop in kunnen gaan en we er i.d.d discussie over hebben, en de critici hopelijk hun mening eens bijstellen. Liever te midden dan vanaf de zijlijn, is mijn motto. Tot slot, ik vind het uitmaken of Imad als moslim/allochtoon, of een autochtoon die zelf niet de klappen hoeft te vangen en/of uit de gemeenschap komt, dit met een wijsvinger zegt. We hebben als linkse migranten onderling dit soort discussies en ja ook ‘zelfreflectie’, maar lopen er niet mee te koop alsof het een soort verplichting is. Sterker nog, allochtonen zijn er soms in doorgeschoten, bijv. na 11/9 of de moord op van Gogh toen er een soort massale boetedoening kwam van moskeeën en migranten organisaties. Ik schaamde me dood eerlijk gezegd, bovendien was het pijnlijk te zien dat deze strategie toch geen malle moer uitmaakte voor het publiek debat want we bleven horen ‘waar zijn de allochtonen, waar is hun verontwaardiging”. Zelf als allochtoon of links mee te gaan in het al aanwezige dominante denken is de sterkste vorm van het legitimeren en in stand houden van stereotiepen en de ‘verdachte’ sfeer dat islam-terrorisme-moord-vrouwenonderdrukking-moslims met elkaar verbonden zijn. En kunnen racisme/islamofobie dus als verdeel en heers en afleidingsmanoeuvre blijven dienen. In Edward Said’s briljante ‘Representatives of the Intellectual’ zegt hij dat het de taak voor progressief links en intellectuelen juist is om de machtsrelaties aan te tonen, de situatie te deconstrueren, en een alternatief te bieden. Het [‘islamkritiek’ ‘verlichting’?] niet ‘door rechts laten wegkapen’ als argument van linkse partijen m.b.t de cartoon kwestie en vrouwenonderdrukking vind ik daarom op zichzelf nietszeggend en een zwakte [laffe] bod.
Het is in de praktijk bovendien beledigend als [linkse] Nederlanders komen met kritiek dat we als linkse/migranten/antiracisten niet ‘duidelijk genoeg’ zijn [over ‘de’ islam? over de ‘problemen’ van integratie?]. Kijk, het verschilt niet zoveel van andere vormen van paternalisme en verklaart dus ook de vaak geïrriteerde [ook de mijne] reactie erop, en dus de contraproductiviteit van deze zgn ‘kritische’ commentaar die van sommige linkse mensen komt.
Veel groeten
Miriyam
Miriyam, ana mni7. Ik ben het roerend met je eens, al je theorieën kloppen. Maar de samenleving is dynamisch en zo zal zo nu en dan een nuance verschil in het denken van verschillende personen, zoals ik zelf, wel kunnen optreden. En dat is goed, want dat zorgt ervoor dat je met je tijd meegaat. Ik kan me niet voorstellen dat een antidiscriminatie beweging of een socialistische beweging heel religieuze dogma’s omarmt.
Natuurlijk gebeurt dat ook niet volledig, gelukkig maar. Soms heb ik echter wel de indruk dat het die kant op lijkt te gaan. Wellicht gebeurt dit uit een scherp gevoel van bescherming van die groepen dat men ze ook maar laat doen wat zij willen rondom het niet emanciperen van vrouwen en het tolereren van buitenstaanders binnen de eigen oorspronkelijke groep. De intolerante houding die ik veel autochtone verwijt, verwijt ik soms ook allochtonen. We moeten praten over hoe we intolerantie kunnen elimineren uit de samenleving. Het is natuurlijk onmogelijk om dat echt volledig te bewerkstelligen. Maar we kunnen ons best doen.
Voor mij persoonlijk is die antidiscriminatie strijd heel breed. En ik weet dit ook voor jou geldt. Ik zelf heb alleen ambivalente gevoelens bij bepaalde groeperingen die ik verdedig, terwijl zij mij zelf ook veroordelen om te ‘vrij’ ben in mijn denken en handelen.
En natuurlijk Hendrik-Jan, er zullen altijd orthodoxere groepen bestaan, en die ruimte moet ook bestaan.
Ach, weet ik het eigenlijk, wellicht ben ik alweer te erg geïnfecteerd door het polariserende denken dat ons min of meer wordt opgelegd door de huidige politiek.
Ik vind het wel aardig dat ik bij dat wij ben opgeteld, Imad en Myriam. Vroeger werd ik wel eens gevraagd of ik joods was. Dan zei ik: alleen als het besmettelijk is. Kan ik nu ook wel over moslim zeggen.
Ik merk dat ik het erg goed vind wanneer moslims, ik denk aan Mohamed Ajouaou of Fadoua Bouali, ook kritisch zijn naar de eigen gemeenschap. Of wanneer Tariq Ramadan een zaal vol moslims voor houdt dat ze zich niet als slachtoffers of minderheid moeten gedragen. Maar dat is kritiek die uit innerlijke noodzaak komt. Niet van buiten af. Mij wordt vaak verweten dat ik niet kritisch genoeg ben naar moslims. Maar ik zie toch hoe het werkt. Dat komt toch niet aan als het van buiten komt, en bovendien, ik wil niet meehuilen met de wolven.
Ik heb binnen de SP wel eens een pittige discussie gehad met een paar mensen. Die zeiden ook iets over moslims die zich als slachtoffers gedroegen en ik werd daar kwaad over. Zei een van hen: maar Abouteleb zegt dat ook. Exact, zei ik boos, hij mag dat, jij niet. Net als Sylvia Borren dat zei, over homo’s.
Ik denk dus dat het er om gaat, wat voor kritiek, is er innerlijke noodzaak voor, tegen wie richt je je, wie zegt het, vanuit welke positie? Is het constructieve kritiek, of alleen maar nog meer afbraak?
En ondertussen denk ik ook nog, autochtonen die zelf helemaal geen zelfkritiek hebben mogen zich zeker een beetje inbinden.
Misschien is het toch besmettelijk, jongens.
Hoi Imad,
Sukran, imta tizi 3andi. Het is me nu nog onduidelijker wat je precies zegt. Ik probeer het te begrijpen maar dat lukt niet omdat er heel veel zaken en vooroordelen door elkaar gaan. Enerzijds schets je vooral een hypothetische (‘ik vermoed’) situatie en is het vaak een theoretisch probleem: Als ze [fundamentalisten] ooit dit of misschien dat… Ik heb nooit veel heil gezien daaraan mijn schaarse energie/tijd te besteden. Los van het feit dat de relevante discussies toch wel gevoerd worden onderling, bijv tussen ons als we bij elkaar over de vloer komen. Gelukkig doen we dit niet eens zo veel. Terecht. Dit heeft werkelijk niets te maken met opportunisme of het onkritisch omarmen van religieuze dogma’s [wat zijn dat anyway, jij reproduceert nu ook hypes waarvan we niet eens meer weten waar het op slaat]. Maar heeft alles te maken met het feit dat wat gesuggereerd wordt zo een minuscule minderheid voorstelt, soms niet eens een Nederlands fenomeen is wanneer je doorvraagt wat men nu echt bedoelt, dan komen er bijvoorbeeld Hamas (wat ik niet eens een problematisch vb vind, is een andere discussie) of Al Qaida als voorbeelden te voorschijn! Hoezo moet ik daarover meepraten/me expliciet van distantiëren, ik ben toch actief in Nederland, hoe ver over de grens gaat mijn verantwoordelijkheid, gaan we diezelfde link ook leggen tussen links hier en politiek in bijv. Korea of China? Ja natuurlijk zijn er ook voorbeelden in NL, zoals Mohammed B of een gestoorde sheikh in een of ander moskee (die soms overigens precies hetzelfde als een reactionaire bisschop zegt maar geen spotlights op staan en ze dus ook geen last van verborgen Nova camera’s tijdens de diensten hebben), of het inmiddels twijfelachtige Hofstad fenomeen waarvan N.B. de AIVD zegt dat het om ong. 150 mensen in totaal gaat. Zet even een stap terug en overdenk dit… Excuse me, dit gaat om minder dan 1% van de moslims in NL en om een nietszeggende politieke vertegenwoordiging waar we überhaupt niet mee werken. Ik vind het niet meer dan normaal dat links/antiracisme dan ook niet meer dan 1% van haar tijd/inhoud daaraan besteed.
Anderzijds doen je woorden me ook denken aan wat ik wel eens van Nederlandse linkse mensen hoor, zoals na die genoemde meeting op het NSF: verdedigen of omarmen van moslim fascisme/religieuze fundamentalisme. Pardon? Ik snak naar een voorbeeld. Wat een onzin zeg. Het enige voorbeeld wat ik me kan herinneren is bijv. toen wij zelf iets samen deden met AEL. Dit symboliseert die enorme blinde vlek van links, AEL was een rode lap en stond voor allerlei enge dingen. Inmiddels is dat zo achterhaald en staat AEL op de cover en een erg positief interview van SP blad Tribune.
Naar mijn mening kan deze preoccupatie met Islam en de angstige twijfels alleen verklaard worden door een grote misvatting die maar niet wil doordringen en ook door allochtonen overgenomen wordt: opkomen voor moslims die de hedendaagse untermenschen zijn zoals Ed van Thijn herhaaldelijk doet, strijden tegen islamofobie als nieuwe vorm van racisme zoals STR doet, aankaarten van hypocrisie en het deconstrueren van de achterliggende machtsbalansen zoals Anja hier doet, etcetera wordt gelijkgesteld met het verdedigen van reactionaire islam. Het gaat er helemaal niet om of de samenleving ‘dynamisch’ is, of dat er wel/geen ruimte voor ‘nuance’ is. Dit is geen probleem van nuance maar een serieuze zwakte bij grote delen van links. Een deel dat rond 11/9 en Pim Fortuyn in de verdediging is geschoten of wegkeek in plaats van de nek uit te steken. Gelukkig zeggen inmiddels veel mensen dit zelf ook, bijvoorbeeld de Nieuwe Dialoog waarmee ik samen heb gewerkt in het in kaart brengen van de sterke en zwakke kanten van de civil society in NL en dit probleem een van de belangrijke conclusies was.
Het gaat ook niet om iets kleinerends als ‘bescherming van die zielige groepen’, wij zelf behoren ook tot ‘die’ groepen Imad. Het gaat om de principiële keuze of je voor de zwakkeren/onderdrukte opkomt en (zwart en wit) gezamenlijk de strijd aangaat. Niemand mag jou, mij of wie dan ook eerst als voorwaarde stellen dat we [niet een keer maar altijd als het ons gevraagd wordt] moeten zweren dat we tegen die, dat, zus en zo zijn.
De balans is totaal mis in dit debat. Wij discussiëren hierover terwijl er al zoveel, zo ongelooflijk veel werk verzet moet worden in de strijd tegen discriminatie en racisme waarbij we als links ook nog eens klein zijn. Dit fetisjisme, ik vermoed vooral vanaf de zijlijn want wie er middenin zou zitten weet dat er onderling genoeg gediscussieerd wordt, verzwakt hier alleen maar een potentieel eenheidsfront tegen racisme, en tegen afbraak, oorlog en neoliberalisme. Ik besef dat ik hier nu zelf aan bijdraag door dit te plaatsen, dus ik laat het hier voorlopig bij. Sterkte met alles…united we stand divided we fall
M
Discriminatie kan het gevolg zijn van racisme, maar let eens op de oorsprong.
Net terug uit Berlijn. Daar het Joods Museum bezocht. In de dertiende eeuw werd door de Katholieke Kerk verboden dat christenen zich zouden vermengen met joden, maar ook mochten joden zich niet vestigen in de steden waar christenen woonden. Joden mochten daarom ook geen lid zijn van gilden De Katholieke Kerk was toen in feite de Staat van Europa.. Joden moesten zwerven en werden goed in het beheren van geld. Daarom namen vorsten ze later in dienst om hun financiën op orde te stellen, maar toen de nieuwe handelsburgerij opkwam, en hun ‘vrijheidsstrijd’ tegen de vorsten won, werden de joden, als aanhangers van de vorsten, ofwel vermoord of de steden uitgezet. Pas in de 19e eeuw kwam er een soort burgerjodendom, toen pas mochten joden in bepaalde straten in steden gaan wonen.
Maar de vele gruwel verhalen over joden zijn, ook bij een filosoof als Kant, te vinden. Pas in 1918 kregen joden in Duitsland dezelfde rechten als andere Duitsers. Maar niet voor lang, zoals iedereen weet. Dit racisme is ontstaan omdat de heersende groep of heersende Staat dit actief, maar ook eeuwenlang, stimuleerde. Gisteren een film gezien over Afghanistan. Oudere mensen in een dorp werden door Amerikaanse soldaten ‘ontheiligd’omdat ze al hun kleren moesten uittrekken en betast werden. ‘De zwarten’ zijn het ergst, werd gezegd, die blanken doen niet veel. Zo ontstaat, met actieve hulp van de Amerikaanse regering, racisme, nu ten aanzien van negers, in Afghanistan. Men laat, denk ik, met opzet, de zwarten dat vuile, mensonterend werk doen. Als die mensen in Afghanistan de kans krijgen zullen zij in de toekomst negers gaan discrimineren.
Ik wil maar zeggen: racisme en discriminatie ontstaat niet uit ‘de blauwe hemel’. Er is een Staat of heersende groep die de voedingsbodem voor racisme klaar heeft gelegd. Wij gaan vanuit die bodem eerst klakkeloos discrimineren, beseffen dat, willen daar wat tegen doen, gaan allerlei mensen beschuldigen van racisme en discriminatie en willen terecht dat met elkaar oplossen. Maar wij pakken nooit de Staat of die heersende groep aan die de bodem heeft gelegd. Waarom hebben asielzoekers een slechte naam? Omdat ze door onze Staat worden opgesloten als misdadigers! Waarom houden wij ons bezig met moskeeën. Omdat onze Staat ze sluit. en om veiligheidsredenen die godsdienstuitoefening verbiedt.
Krijgen wij niet allemaal het gevoel daarbij dat het heel gevaarlijk is hier in Nederland!
Hoe lossen wij dat op, en wat doen wij tegen onze Staat?
In de tijd van de Oude Kameraden die tot de gestaalde kaders behoorden, toen communisme en socialisme nog niet door de aardse Mammon uiteen waren gedreven, was afkerigheid van religie niet onbekend. In andere kringen was in het algemeen het denken in blokken en het elkaar in krachtige termen neerzetten heel gewoon. Ook na de tweede wereldoorlog nog kochten velen die ‘van het houtje’ waren hun spullen nog niet bij de ‘verkeerde’ groenteboer of bij ‘de rooien’, en omgekeerd. De opvattingen over een aantal elementaire zaken liepen dan ook ver uiteen. In kringen van ‘Roomsen’, ook wel ‘papisten’genoemd, moest men b.v. weinig hebben van zoiets als sexuele voorlichting; en de activiteiten van de NVSH, waarbij alle uitsteeksels en holten van het menselijk lichaam gewoon bij hun naam genoemd werden, werden door clerus en gelovigen met lede ogen aangezien. (Wel waren er ook daar wel vernieuwende impulsen, zoals die van het echtpaar Anni Matti en Wim Spekking die in voor die tijd onverbloemde termen aan sexuele voorlichting voor de Katholieke jeugd deden, o.a. in een destijds geruchtmakend werkje met de weinig aan de verbeelding overlatende titel ‘Twee in éen vlees’, dat voor Katholieken van toen allerlei gewaagde teksten bevatte.
Nu, bijna een halve eeuw later, zijn we zover, dat we op dit maar ook op alle denkbare andere gebieden, zoals andermans geloof, geen blad meer voor de mond nemen. Deze door onszelf positief geduide Nederlandse ‘openheid’ en ‘assertiviteit’ is in menig buitenland berucht; nog geen honderd kilometer ten zuiden van onze delta, maar ook door onze eigen immigranten, wordt b.v. onze openheid gezien als lompheid. Kinderen moeten hier vooral ‘mondig’ zijn, en ‘weerbaar’ gemaakt worden om zich staande te kunnen houden in een maatschappij, getekend door concurrentie en onderling wantrouwen. Empathisch vermogen en respect voor andersdenkenden staat hierbij onder druk: alles staat in het teken van de rat-race om de eigen schaapjes zo vroeg mogelijk op het droge hebben.
Daarbij worden er geregeld nieuwe emoties en hypes gecreeerd van verschillend allooi; even geregeld dienen zich zelfbenoemde politieke goeroes aan die dit breed door de verlekkerde media gebrachte hype-gedrag uitbaten en de emo-behoeftige massa bestoken met one-liners en simpele, zgn. ‘daadkrachtige’ taal vol simplificaties. De uit de vele postpimmiaanse, overgevoelige onderbuiken ontsnappende, kwalijk riekende gassen (lees: het gekanker op alles wat geen pindakaas en hutspot lust) worden gretig door hen geabsorbeerd en omgezet in soms kwaadaardige xenofobe maaschappijvisievisie; de wijze waarop dit gebeurt lijkt angstig veel op de manier waarop destijds Mr Milosevic de Serven tegen de Kosovaren ophitste.
Nu streven de grotere politieke partijen misschien in theorie nog wel het ideale ‘grootst mogelijke geluk voor het grootst mogelijke aantal mensen’ na, maar in de praktijk van de ons omringende nieuwe pluriforme maatschappij zijn ze, in hun behoefte zoveel mogelijk kiezers te trekken, geneigd hun oren te laten hangen naar een zo groot mogelijk deel van de samenleving, een onmogelijke situatie gezien de in zo’n brede groep bestaande onderling tegenstrijdige belangen. De partijen die hun hengel min of meer in het midden van de kiezersvijver hebben hangen bevinden zich in een moeilijk lang vol te houden spagaat bij hun pogingen de verschillende groepen met onderling tegenstrijdige belangen aan zich te binden als b.v. moslims, homo’s, uitkeringstrekkers, zelfstandige ondernemers en mensen in loondienst. Het gevolg van die neiging om groeperingen met tegengestelde belangen naar de mond te praten is veel in wollige, de werkelijkheid verhullende taal verpakte verkiezingsretoriek, waar geen van de belangengroepen chocola van kan maken.
Nu we zelfs een one-issue-partij hebben als de Partij voor de Dieren, een partij voor rechtzinnige en éen voor nog rechtzinniger Christenen, zou een partij die de belangen van b.v. Moslims gaat dienen naast nadelen het voordeel hebben dat er zo wat meer duidelijkheid zou komen in het politieke discours èn in het politieke krachtenveld; daarbij is men, als Moslim, natuurlijk niet verplicht op die partij te stemmen, evenmin als een Christen verplicht is op de ChristenUnie of de SGP te stemmen. Alle partijen kunnen overigens Moslims blijven aantrekken, zoals dat nu al gebeurt.
Dat niet alle moslims ‘behoudend’ of ’traditioneel’ zijn zou mooi tot uitdrukking kunnen komen in de geloofsbrieven van zo’n nieuwe partij; mochten die voor sommigen toch wat te traditioneel uitvallen, dan kiezen ze gewoon voor een der andere partijen als SP, Groen Links of de PvdA.
Met de aldus ontstane grotere duidelijkheid zouden te breed focussende partijen als PvdA en CDA uit hun huidige spagaat getrokken kunnen worden; ze hoeven dan immers niet langer de knecht van teveel meesters te zijn.
Anja noemt het meehuilen met de wolven. Miriyam zegt: Dit is geen probleem van nuance maar een serieuze zwakte bij grote delen van links. Een deel dat rond 11/9 en Pim Fortuyn in de verdediging is geschoten of wegkeek in plaats van de nek uit te steken.
Het probleem dat Miriyam aan de orde stelt is niet exclusief verbonden aan het maatschappelijk debat over moslims. Het strekt zich uit op vele terreinen en is van alle tijden. De angst, niet politiek-correct genoeg te zijn in de ogen van de anderen (ook die uit je eigen kring) en je daartegen proberen in te dekken op de manieren die Miriyam beschrijft. Ik snap dan ook goed haar ongeduld en machteloosheid en deel die.
Gisteren was er een (vond ik) fascinerend portret van Rop Gonggrijp in ‘Profiel’. Hij is een internet-activist van het eerste uur, heeft vanaf het begin met zijn neus boven op alle ontwikkelingen gezeten en ze zelf mede in gang gezet. Hij schetste in weinig, maar doeltreffende woorden hoe snel (veel sneller dan zelfs hij had kunnen denken) de collectieve manier van denken is bewerkt en klaargemaakt voor digitale uitvindingen die je “helemaal niet moet willen”. Zoals digitale bevolkingsregisters die op talloze manieren te koppelen zijn, of wetten die het toestaan dat alle dataverkeer van iedereen onbeperkt wordt opgeslagen en reproduceerbaar is. Ik zag bij het kijken voortdurend parallellen met andere maatschappelijke ontwikkelingen en daar word je niet blij van. Ook voor Rop was het evident dat dergelijke ontwikkelingen zijn gebaseerd op een voortdurend inspelen op latente angsten.
De angst niet politiek-correct te zijn hangt samen met de geesten die sluipenderwijs worden omgebogen. De mijne ook, ik maak me daarover geen illusies. Woorden die langzaam een andere betekenis krijgen, de stroom van beelden en boodschappen die je dagelijks gevraagd en ongevraagd consumeert, we zijn kinderen van de massamedia. Je kunt daarbij iedereen beschuldigend aanwijzen als de grote machinator: de overheid, de media, de politieke schijtlijsters die bang zijn voor wat ‘de burger’ ervan zal vinden, de simplisten, de machtsgeilen, de opinisten, ga maar door. Ze dragen er allemaal hun steen aan bij dat de geesten worden klaargemaakt voor een verlangen naar de sterke leider, of een samenleving zonder vreemdelingen, of een schijnveiligheid. Toch is naar mijn mening niet één ‘schuldige’ aan te wijzen. Het is de optelsom van vele elkaar versterkende mechanismen, plus de kwaliteit van de door velen lustig bewerkte bodem (hypes!) waarin het zaad valt. Maar waar het om gaat is dat een grote groep mensen domweg niet bij machte is, zich te realiseren wat er gaande is. En dus niet ziet wat er gebeurt of kan gebeuren. Ook dat is van alle tijden.
Ieder moet daar zijn eigen weg in zoeken. De een kan dat wel, de ander niet. Een sleutelwoord daarbij is voor mij arrogantie. Wie wel eens rondhangt op forums waar bv tegen de moslims en moslimknuffelaars wordt gestookt, komt om de drie zinnen “de linkse kerk” of “de arrogantie van links” of het “linkse fascisme” tegen. Als je met hun ogen kijkt naar ‘links’ dan geef ik ze groot gelijk. Met de aantekening, eerlijk is eerlijk en kijk naar je eige, dat hun stelligheid net zo arrogant is. Maar links – ik reken ook mezelf daartoe – heeft ontegenzeggelijk de zelfgenoegzame neiging zich het alleenrecht toe te eigenen op Wat Goed Is Voor De Wereld. Links weet altijd precies hoe het zit en hoe het moet. En dat heil wordt op een toon verkondigd die heel contraproductief kan zijn. Of op z’n minst paternalistisch. Of beide. In hermetische betogen, die nauwelijks ruimte kennen voor twijfel, vragen of zelfkritiek. Of humor.
Dat is iets wat ik me probeer aan te trekken. Dat ik bij alle overtuiging waarmee ik nadenk, analyseer, meningen poneer, actie voer, noem maar op, alsjeblieft niet te erg hoop te vervallen in een gemakzuchtige arrogantie van altijd gelijk hebben, het altijd zo goed weten, nergens meer aan twijfelen, mezelf geen vragen stellen.
Bekentenis: nou, dat valt dus niet mee.
En terwijl ik dat persoonlijk al lastig vind, vind ik het nog lastiger dat je als politicus daarvoor steeds minder ruimte krijgt van je “publiek”, van de pers, van je opponenten en zelfs van mensen uit je eigen kring. Mijn ervaring is dat je als politicus eigenlijk met goed fatsoen niet mag twijfelen, je moet voor je mening staan en wel direct, liefst in een beetje lekkere oneliner, je woorden worden sneller verabsoluteerd en versimplificeerd dan je voor mogelijk houdt.
En nog vreemdere paradox: terwijl de ene helft links uitmaakt voor arrogante fascisten, verwacht de andere helft dat links weet Wat Goed Is Voor De Wereld en Het Heil Over Ons Allen Zal Brengen.
Wat ik dus nog wilde zeggen, maar ik drukte op de verzendknop zonder te controleren of ik mijn hele stukje in het venster had geplakt –
Het is dus niet alleen een gebrek aan moed, een niet je nek uit durven steken, waardoor mensen (ik citeer Miriyam) bij iedere discussie over Islam en Moslims blijkbaar een soort balans moeten maken ala ‘maar er zijn ook slechte, onderdrukkende en reactionaire elementen…’
Het heeft ook te maken met een cultuur van angst voor ‘wat de anderen ervan vinden’ in combinatie met een hele snelle mediacultuur en het beeld en de verwachting die men van linkse politici heeft. Maar Miriyam heeft groot gelijk: dat is voor links juist reden, eerst en vooral heel goed na te denken over zichzelf.
Wonderlijk. In een Brabantse plaats is een moslim toegetreden tot in de lijst van verkiesbare personen van het plaatselijke CDA.