Ik was eerst niet van plan om mee te gaan naar Gaza. Ik liet me overhalen. Mijn mede Kifaianen wisten het wel van me: dat ik er nogal doorheen zat. Na meer dan twintig jaar werken met en voor Gaza moest ik constateren dat het daar alleen maar erger was geworden. Het kwam vooral door de moedeloosheid in Gaza zelf, na de grote aanval van 2014. Voor kinderen die ouder waren dan acht al hun derde oorlog. We gingen erheen, vlak erna, en we troffen mensen aan die – ik heb er geen ander woord voor – gebroken waren. ‘We all lost our soul’ zei een jonge man, die we interviewden voor de film die we maakten, een film vol puinhopen. Platgebombardeerde flatgebouwen, scholen, ziekenhuizen. Een hele woonwijk weg.

Lees verder →

Het is een voorrecht om Glenn Helberg mee te hebben, die als psychiater niet alleen kijkt naar de individuele problemen die mensen hebben, maar vooral ook naar de context, de familie waar ze vandaan komen, en ook de politieke achtergrond en hun collectieve geschiedenis. Als zwarte man, afkomstig van ‘de eilanden’ weet hij ook veel over het generatiebewijze doorgeven van de collectieve trauma’s van slavernij en kolonialisme. Hoewel wij in veel verschillen, Glenn en ik, deelt hij ook de feministische slogan waar mijn actieve leven mee begon: het persoonlijke is politiek. Het was dus een opwindende ontdekking dat we dat basale uitgangspunt ook deelden met de Palestijnse psychiaters waarmee we een afspraak hadden.
Lees verder →

Na drie jaar weer terug in Gaza, samen met Brechtje van Bergen en psychiater Glenn Helberg, die er voor het eerst kwam. Ik kan niet meer tellen hoe vaak ik er was, vijftig, zestig keer, vanaf die eerste keer, in de winter van 1994/95. En ik meteen wist: Gaza gaat mij niet meer los laten. Ik liet het reizen naar Gaza een tijd lang over aan de ‘jongeren’ van Stichting Kifaia. Het is niet dat het me niet meer interesseerde, het is ook niet dat ik Gaza ooit in de steek zou laten, maar ik was een beetje opgebrand. Het wanhopige gevoel dat we nu al meer dan twintig jaar, opkomend voor de rechten van Palestijnen, actief zijn, en in die tijd de situatie in Gaza alleen maar slechter hebben zien worden. Voor mij was het punt, dat ik het gevoel kreeg steeds maar weer hetzelfde verhaal te moeten vertellen, en geen antwoord meer kon geven op de vraag waar de oplossing nou vandaan moest komen. Het gevoel dat ik niet langer effectief was. En ik het dus maar een tijdje over moest laten aan de mensen die nog niet zo moedeloos waren geworden als ik.
Lees verder →

Voor Jazie

Elkaars vijand
Wat hebben mannen en feministen met elkaar? Vijanden, denken nog steeds veel mensen. Feminisme is tegen mannen. Toch? En dus zijn mannen tegen feminisme. Feministen willen mannen kleinhouden, ze hun mannelijkheid ontnemen, de macht overnemen. Ik hoor het nog steeds. Of een variant: ik herinner me de man die zei: ‘prima hoor, als vrouwen zich emanciperen. Als ik er maar geen last van heb’. En dat is nu het punt: als vrouwen zich emanciperen krijgen mannen daar wel degelijk last van. En zo hoort dat. Maar ze hebben ook behoorlijk wat te winnen. Daar gaat dit artikel over, dat een uitgebreide versie is van een korte lezing die ik op 5 februari hield in Pakhuis de Zwijger.

Om te beginnen: mijn motivatie om meteen ja te zeggen toen ik door Jazie Veldhuyzen, mijn partijgenoot bij BIJ1, werd gevraagd om een inleiding te houden over feminisme en mannen. Omdat ik altijd ja zeg als Jazie iets vraagt, natuurlijk. Maar niet alleen dat. Ik hou me al heel lang bezig met mannen. In 1984 schreef ik samen met Marjo van Soest een boek met interviews met mannen. ‘Mannen, wat is er met jullie gebeurd?’. Ik wilde weten hoe mannen reageerden op de Tweede Golf, waar ze het nee eens waren, maar vooral ook: waar ze last van hadden. Ik heb sindsdien meerdere boeken met en over mannen gemaakt, zoals De eerste sekse.
Lees verder →

Column die ik voordroeg op het Festival for Older People, op 17 oktober 2017 in Utrecht. Anja Meulenbelt

OUDER WORDEN, JE KUNT ER NIET VROEG GENOEG MEE BEGINNEN

Ik zat in de tram, in Amsterdam, en zag een oude man staan. Mijn eerste reflex: oud, dus daar moet ik voor opstaan. Tweede reflex: hoe oud zou die man zijn? Jaar of zeventig. En toen dacht ik: maar zo oud ben ik zelf ook. En bleef tevreden zitten.
Lees verder →

Het is al een halve eeuw geleden dat wij feministes tot de conclusie kwamen dat we geen vriendelijk woord hadden voor een geliefd deel van ons lijf. Er waren medische woorden (vagina), vage eufemistische woorden (van onderen) en mannelijke scheldwoorden (kut). Mijn strategie was om het woord kut uit het scheldrepertoire te redden, en het net zo lang te gebruiken tot het een gewoon woord was geworden. Nou, dat is geweldig gelukt. Iedereen zegt kut. Fietssleuteltje zoek. Kut. Trein net weg. Kut. Je wilt gaan demonstreren en het gaat regenen. Kut. Het enige waar bijna niemand kut voor gebruikt is kut.
Lees verder →

Het lijken twee totaal verschillende, zelfs tegenovergestelde werelden: die van de politiek, van de politieke actie, van maatschappijkritiek. Van gezamenlijk opstaan tegen onrechtvaardigheid. En dan die van de spiritualiteit, geloof, de persoonlijke ontplooiing. Twee werelden met twee verschillende talen, en veel misverstanden en oordelen over en weer. Die niet allemaal onterecht zijn, hoor, die oordelen. We hadden, lang geleden, al de controverses tussen de ‘spiri’s’ en de ‘poli’s’. ‘Wat heb je aan dat softe gedoe met vrouwen die voor heks spelen en zich niet bemoeien met de macht in de wereld, zo maak je je eigen getto’, zei de ene kant. ‘Wat heb je er aan om mee te doen aan de mannenmacht en net zo te worden als die mannen’, zei de andere kant.
Lees verder →

Er wordt veel gesputterd over de jaren zeventig. Vooral door rechts. Mijn jaren zeventig waren een vormende en belangrijke tijd. Ik heb weinig reden om me daar nu tegen af te zetten. Dit stuk schreef ik een tijd geleden. Ik heb het hier en daar gecorrigeerd en geactualiseerd.
Lees verder →

(Dit artikel schreef ik vorig jaar, 16 november 2017, naar aanleiding van een discussie in Pakhuis de Zwijger)

Natuurlijk is het voor een oude feministe fascinerend om mee te maken, de enorme media-aandacht en de ophef over de wijdverbreide hashtag actie, waarbij vrouwen, en ook mannen, persoonlijk laten weten dat ze te maken hebben gehad met seksueel wangedrag en machtsmisbruik, van opdringerige smsjes – ik wil je neuken – en een zogenaamd achteloze hand op je bil, tot verkrachting. Er zijn mensen die het niet kunnen geloven en denken dat er zwaar wordt overdreven, en dat de slachtoffers elkaar op zitten hitsen. Dit is mijn eerste opmerking daarbij: WE WETEN AL ZOWAT EEN HALVE EEUW DAT HET VEEL ERGER IS DAN WE OOIT HADDEN KUNNEN VERZINNEN. Lees verder →

(Ik schreef dit stuk een tijd geleden voor onze partij, BIJ1)

Toegegeven, de tegenwoordig vaak gehoorde term ‘intersectionaliteit’ is een uit academische kringen afkomstig begrip, en het is niet zo simpel om uit te leggen waar dat over gaat. Waarom dan toch dat woord gebruiken? Omdat we geen andere manier hebben om duidelijk te maken dat al die verschillende vormen van ongelijkheid waar we het in BIJ1 over hebben met elkaar samenhangen.
Lees verder →